Δείτε από ψηλά τις Αλυκές Μεσολογγίου που παράγουν το 65% του ελληνικού αλατιού. Οι κατάλευκοι λόφοι φτάνουν τα 15 μέτρα ύψος

Με τον όρο «αλυκή» αναφερόμαστε στον τόπο όπου παράγεται το αλάτι, έπειτα από την εξάτμιση του θαλασσινού νερού με την επίδραση της θέρμανσης από τον ήλιο και τον αέρα.

Για την παρασκευή του αλατιού χρειάζεται ένα έδαφος επίπεδο, με αργιλικό υπόστρωμα που να συγκρατεί το νερό. Για αυτό συνήθως οι αλυκές βρίσκονται κοντά σε παραλία. Περιοχές όπως η λεκάνη της Μεσογείου θεωρούνται ιδανικές για τη παραγωγή αλατιού καθώς διαθέτουν ηλιοφάνεια και ιδανικές ακτές  για συλλογή αλατιού.

Οι αλυκές θεωρούνται επίσης ως το καταλληλότερο μέρος για τη συγκέντρωση αποδημητικών πτηνών. Για αυτό πολλές φορές χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες περιοχές.

Η  συγκεκριμένη δραστηριότητα έχει τις ρίζες της από τα παλαιότερα χρόνια καθώς ήταν από πάντα επικερδής. Ήδη από τη Τουρκοκρατία ήταν μια κρατική δραστηριότητα ή φορολογητέα. Στην Ελλάδα, οι αλυκές ανήκαν στο κράτος σχεδόν από της σύστασής του ως «Βασίλειον της Ελλάδος»  με τη δημιουργία του «Εθνικού Μονοπωλίου Άλατος». Ακόμα και το μεγαλύτερο ποσοστό της επιχείρησης Ελληνικές Αλυκές ΑΕ, που αντικατέστησε το Μονοπώλιο άλατος το 1995, ανήκει στο κράτος.

Στη χώρα μας, τη δεκαετία του 1840 δραστηριοποιούνταν οκτώ αλυκές, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα διπλασιάστηκαν. Πλέον όμως, από το 1996 λειτουργούν οκτώ, οι οποίες ανήκουν στην εταιρεία Ελληνικές Αλυκές ΑΕ και η παραγωγή μπορεί να φτάσει συνολικά τους 260.000  τόνους, με την μισή  να προέρχεται από τις αλυκές του Μεσολογγίου.

Την περιγραφή της προετοιμασίας, παραγωγής και επεξεργασίας του αλατιού διαχρονικά παρουσιάζει το νεοσύστατο Μουσείο Άλατος στο Μεσολόγγι. 

Διαδικασία παραγωγής αλατιού στο Μεσολόγγι

Περνώντας από την παλαιά Εθνική οδό Μεσολογγίου – Αιτωλικού δε γίνεται να μην παρατηρήσεις τα κατάλευκα βουνά από αλάτι που υψώνονται στις εγκαταστάσεις των αλυκών Μεσολογγίου.

Η αλυκή του Μεσολογγίου είναι η μεγαλύτερη αλυκή της Ελλάδας καθώς μπορεί να παράγει το 50-80% του αλατιού που παράγεται στην Ελλάδα κάθε χρόνο. Είναι γνωστή και ως «Άσπρη αλυκή». Η έκταση της φτάνει τα 11.500 στρέμματα και η παραγωγή τους 120.000 τόνους κάθε χρόνο. Τα ρηχά και ζεστά νερά της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου είναι ιδανικά για την παραγωγή αλατιού.

Στο Μεσολόγγι υπάρχει και μια δεύτερη αλυκή, στο νησί Τουρλίδα, που ονομάζεται και «Μαύρη αλυκή». Έχει έκταση 2.500 στρεμμάτων και η παραγωγή φτάνει τους 15.000 τόνους.

Η περίοδος που ξεκινάει η παραγωγή του αλατιού στο Μεσολόγγι είναι κυρίως του θερινούς μήνες. Ξεκινάει τον Μάρτιο και τελειώνει τον Οκτώβριο. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται προέρχεται από τα παλαιότερα χρόνια και είναι απλή. Δημιουργούνται τεχνητές αβαθείς δεξαμενές, δηλαδή απομονώνονται περιοχές στην θάλασσα, οι οποίες όμως επικοινωνούν μεταξύ τους με στενά ανοίγματα, τις «μπούκες».

Έτσι το νερό εισέρχεται στις δεξαμενές αυτές και ξεκινά η εξάτμιση του. Καθώς το νερό εξατμίζεται και η πυκνότητα του αυξάνει, αρχίζει να βγάζει στον πυθμένα διάφορα άλατα και γύψο. Όταν το νερό φτάσει στις κατάλληλες τιμές πυκνότητας, μεταφέρεται σε διπλανές δεξαμενές, όπου σταδιακά απομακρύνεται η γύψος και τα αδιάλυτα υλικά. Στο τέλος το θαλασσινό νερό θα πάει στα αλοπήγια, δηλαδή τις τελικές δεξαμενές όπου εκεί θα απλωθεί για να στεγνώσει τελείως και να παραχθεί το αλάτι.

Το πρώτο προϊόν που συλλέγεται είναι η αφρίνα. Το Σεπτέμβριο ξεκινά η συγκομιδή του αλατιού, πριν την έναρξη των φθινοπωρινών βροχών. Το αλάτι συλλέγεται με αυτοκινούμενα μηχανήματα συγκομιδής και μέσω ταινιών μεταφοράς θα πάει στην μονάδα πλύσης.

Εκεί το αλάτι θα πλυθεί με την χρήση άλμης, δηλαδή θαλασσινού νερού κορεσμένου σε αλάτι, ώστε να απομακρυνθούν οι γαιώδεις προσμίξεις όπως είναι τα άλατα ασβεστίου ή μαγνησίου και να μη χαθεί η ποσότητα και η ποιότητα του αλατιού. Το τελικό προϊόν, το καθαρό αλάτι, συγκεντρώνεται σε υπαίθρια αποθήκη άλατος σε λόφους ύψους 10 έως 15 μέτρων.

Η παραγωγή του αλατιού εξαρτάται κυρίως από τις καιρικές συνθήκες. Για αυτό το λόγο στις αλυκές βρίσκεται  μετεωρολογικός σταθμός που καταγράφει καθημερινά τα κλιματικά δεδομένα που επηρεάζουν τη διαδικασία. Συλλέγουν στοιχεία για τη βροχόπτωση, τη θερμοκρασία, την υγρασία, την ένταση και τη διεύθυνση του ανέμου καθώς και την εξάτμιση του νερού.

Το θαλασσινό νερό τους καλοκαιρινούς μήνες εξατμίζεται γρηγορότερα και  αντικαθίσταται με αργούς ρυθμούς με αποτέλεσμα την κρυστάλλωση του αλατιού. Επίσης στο χημικό εργαστήριο γίνονται συνεχώς ποιοτικοί έλεγχοι των συστατικών και της κοκκομετρίας του αλατιού ώστε το προϊόν να είναι κατάλληλο για κατανάλωση.

Πληροφορίες για το Μουσείο Άλατος στο Μεσολόγγι: 26310 25293, [email protected].

Δείτε από ψηλά την λιμνοθάλασσα και το αλάτι στο βίντεο drone που δημιούργησε ο Ανδρέας Κουτσοθανάσης:

Διαβάστε ακόμα στη «ΜτΧ»: Πόσες Αράχωβες γνωρίζεις και από που οφείλουν το κοινό τους όνομα. Δείτε από ψηλά που βρίσκονται (drone)