Concentramento. Το υπαίθριο στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Ρόδο, όπου οι Ιταλοί φυλάκισαν τους Έλληνες το 1940. Τους στοίβαξαν στην τάφρο του κάστρου και λιμοκτονούσαν

Την  28η Οκτωβρίου 1940, η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα και άρχισαν οι εχθροπραξίες στο αλβανικό μέτωπο. Στα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα, η διοίκηση ενεργοποιήθηκε αμέσως και συνέλαβε όσους νησιώτες θεωρούσε επικίνδυνους.

Την υπόθεση αυτή φωτίζει η δημοσιογραφική έρευνα της εκπομπής “Μηχανή του Χρόνου” με θέμα την ιταλική κατοχή των Δωδεκανήσων την Δευτέρα 24 Ιουνίου στον COSMOTE HISTORY.

Από το 1912, όταν η Ιταλία κατέλαβε τα νησιά, οι Δωδεκανήσιοι θεωρούνταν Ιταλοί υπήκοοι. Ελληνική υπηκοότητα κατείχαν μόνο όσοι είχαν έρθει αργότερα από την ελεύθερη Ελλάδα και είτε είχαν εγκατασταθεί μόνιμα είτε μετακινούνταν συχνά μεταξύ Ελλάδας και Δωδεκανήσων για εμπορικούς λόγους. Οι κάτοικοι των νησιών είχαν βιώσει τις διώξεις του ιταλού διοικητή Ντε Βέκκι, που ήταν μέλος της περίφημης φασιστικής τετραρχίας του Μουσολίνι. Ο Ντε Βέκκι ήταν αυτός που διέταξε το Ιταλικό υποβρύχιο να τορπιλίσει το «Έλλη» στην Τήνο τον Αύγουστο του 1940 και όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος ήταν έτοιμος να επιβάλει φασιστικές διώξεις και σκληρά στρατιωτικά μέτρα κατά του άμαχου πληθυσμού των νησιών.

Την 28 Οκτωβρίου θυμάται καθαρά ο Βαγγέλης Δανιηλίδης από τη Ρόδο. Όπως ανέφερε στη “Μηχανή του Χρόνου” ήταν μικρό παιδί όταν οι Ιταλοί ήρθαν αργά το βράδυ στο σπίτι τους για να συλλάβουν τον πατέρα του. Του είπαν μόνο ότι δικαιούται να πάρει μαζί μόνο ένα κουτάλι, ένα πιρούνι και μια κουβέρτα. Την επόμενη μέρα, περίπου 300 Έλληνες που είχαν θεωρηθεί “ύποπτοι”, οδηγήθηκαν μέσα στην τάφρο του μεσαιωνικού κάστρου της Ρόδου.

Στο σημείο που βρίσκεται η γέφυρα της πύλης «Νταμπουάζ» ξεκινούσε το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Το αποκαλούσαν «Concentramento».

Σήκωσαν πρόχειρες σκηνές μέσα στην τάφρο και οι κρατούμενοι ζούσαν μέσα στην υγρασία και τις λάσπες. Πολλά αντίσκηνα παρασύρθηκαν από πλημμύρες

Οι περισσότεροι αρρώστησαν με πνευμονία και φυματίωση, ενώ κινδύνευαν από τους σκορπιούς και τα φίδια που ήταν άφθονα στον χώρο.

Από τρόφιμα, τους παρείχαν μόνο μία γαβάθα σούπα και τις Κυριακές, ένα μικρό κομμάτι κρέας και ένα ψωμάκι. Μετά από πολλές διαμαρτυρίες των κρατούμενων ότι λιμοκτονούσαν, επετράπη στους συγγενείς να τους φέρνουν φαγητό, το οποίο συνήθως μοιράζονταν με τους άπορους συγκρατούμενους τους.

Η είσοδός των επισκεπτών γινόταν ύστερα από αυστηρό έλεγχο και οι συναντήσεις με τις οικογένειες διαρκούσε μόλις λίγα λεπτά. Η αλληλογραφία επιτρεπόταν, αλλά περνούσε από λογοκρισία και έπρεπε να είναι γραμμένη στα ιταλικά. Ωστόσο, αφού δώρισαν στον Ιταλό φρούραρχο ένα βάζο μέλι και μερικά σφουγγάρια απ’ την Κάλυμνο, κατάφεραν να εξασφαλίσουν κάποια προνόμια, όπως ήταν τα ξύλα, με τα οποία πολλοί δημιούργησαν ξυλόγλυπτα.

Οι Ιταλοί επέτρεψαν σε έναν ιερέα, τον Παπαναστάση, να τελέσει λειτουργία ανήμερα των Χριστουγέννων το 1940.

Οι κρατούμενοι οργανώθηκαν σε ομάδες και εξέλεξαν αρχηγό τον Χρήστο Μαλανδράκη, ο οποίος τους εκπροσωπούσε στις συνεννοήσεις με την ιταλική διοίκηση. Τον Ιανουάριο του 1941, μετά από πολλές προσπάθειες και αφού οι Ιταλοί διαπίστωσαν πόσο κακές ήταν οι συνθήκες διαβίωσης, μετέφεραν το στρατόπεδο στην τοποθεσία «Καβαλλίνι», πίσω από το σημερινό Δημοτικό μέγαρο, όπου τότε στεγάζονταν στάβλοι.

Η κράτηση έληξε τον Απρίλιο του 1941, λίγες μέρες μετά τη συνθηκολόγηση που υπέγραψε ο Στρατηγός Τσολάκογλου με τους Γερμανούς. Η Ελλάδα χωρίστηκε σε τρεις ζώνες κατοχής και οι Ιταλοί πήραν “μερίδιο” από τους Ναζί συμμάχους τους. Οι Έλληνες αιχμάλωτοι του Concentramento επέστρεψαν στις οικογένειές τους, εξασθενημένοι και άρρωστοι. Θα έπρεπε να περιμένουν ακόμα έξι χρόνια υπό την κατοχή Ιταλών, Γερμανών και Βρετανών, μέχρι να ζήσουν ελεύθεροι στα ελληνικά Δωδεκάνησα.

Αντλήθηκαν πληροφορίες και φωτογραφίες από το βιβλίο: “ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 CONCENTRAMENTO ΣΤΗ ΡΟΔΟ, ΑΦΙΕΡΩΜΑ”, Σύνδεσμος Έφεδρων Αξιωματικών Δωδεκανήσου, Ροδιακή Λέσχη. Αρχείο ΓΑΚ Δωδεκανήσων

Διαβάστε ακόμα: Γιατί οι προδότες στα Δωδεκάνησα ονομάστηκαν «Καμπανέλλοι». Οι ηρωικές γυναίκες της Καλύμνου τους κυνήγησαν και πετροβόλησαν τους Ιταλούς στρατιώτες, που προσπάθησαν να αλλάξουν θρησκευτικό δόγμα στους Έλληνες.