CIA. Το μυστικό “Γραφείο Βίσνερ” που εξαγόραζε πολιτικούς και δημοσιογράφους. Οι “χειρισμοί” σε Ελλάδα και Ιταλία. Η αυτοκτονία κορυφαίου στελέχους με στίχους Σοφοκλή

Στα τέλη της δεκαετίας του ’40, η CIA έψαχνε ακόμα να «βρει τα πατήματά της». Ήταν πιεστικό για τους αμερικανούς να ανταγωνιστούν τους Σοβιετικούς και να οργανώσουν τις πρώτες μυστικές επιχειρήσεις. Αυτό που δεν ήταν τόσο ξεκάθαρο ήταν το ποιος θα τις αναλάμβανε και τι πορεία πλεύσης θα ακολουθούσε.

Ένα χρόνο μετά την επίσημη ίδρυση της CIA, το Σεπτέμβριο του 1947, συστάθηκε ένα από τα βασικότερα τμήματά της, το Γραφείο Πολιτικού Συντονισμού.

Επικεφαλής του απαιτητικού αυτού εγχειρήματος τέθηκε ο Φρανκ Βίσνερ, ένα πρώην υψηλά ιστάμενο στέλεχος του αποτυχημένου «προγόνου» της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, OSS (Office of Strategic Services) και φανατικός του αντισοβιετικού αγώνα. Από το νέο του πόστο, ο Βίσνερ θα αναλάμβανε την οργάνωση και τη διεκπεραίωση όλων των μυστικών επιχειρήσεων της CIA. Μάλιστα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η μυστικότητα των επιχειρήσεων αυτών, παρέμεινε άκρως μυστική και η ύπαρξη του Γραφείου εν γένει.

«Ήταν το καλύτερα φυλαγμένο μυστικό της κυβέρνησης των ΗΠΑ μετά τα πυρηνικά όπλα», δήλωσε χρόνια αργότερα ένας από τους στενούς συνεργάτες του Βίσνερ.

Αμέσως μόλις ανέλαβε επίσημα τα καθήκοντά του την 1^η Σεπτεμβρίου του 1948, ο Φρανκ Βίσνερ άρχισε να θέτει σε εφαρμογή το πλάνο που είχε στο μυαλό του. Απώτερος στόχος ήταν η αντιμετώπιση της σοβιετικής εξάπλωσης στη δύση και ο περιορισμός της κυριαρχίας των Ρώσων. Ωστόσο, ο Αμερικανός δεν διέθετε ούτε τις ικανότητες, ούτε την υπομονή να οργανώσει κατασκοπευτικές αποστολές και να βρει εκπαιδευμένους πράκτορες που θα μπορούσαν να διεισδύσουν στο Πολιτικό Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης και να του παρέχουν απόρρητες πληροφορίες. Έτσι, επιδόθηκε στην εξαγορά πολιτικών προσώπων, μέσων ενημέρωσης και δημοσιογράφων, στο σχεδιασμό πραξικοπημάτων, στη στρατολόγηση εξόριστων Ρώσων, Ούγγρων, Αλβανών, Τσέχων, Πολωνών και Ρουμάνων, καθώς και στην αναζήτηση ικανών πρακτόρων ανάμεσα στους αριστούχους των κορυφαίων αμερικανικών πανεπιστημίων Yale, Harvard και Princeton.

Βασική επιδίωξη του Βίσνερ ήταν να ιδρύσει τουλάχιστον τριάντα έξι σταθμούς της CIA σε χώρες του εξωτερικού, μέσα σε ένα εξάμηνο. Εν τέλει, του πήρε τρία χρόνια.

Ο αμερικανός διοικητής κατόρθωσε να επανδρώσει το Γραφείο Πολιτικού Συντονισμού με χιλιάδες πράκτορες ανά την υφήλιο. Επιπλέον, είχε υπό τον έλεγχό του πολεμικό υλικό αξίας 250.000.000 δολαρίων, καθώς και μία σχεδόν ανεξάντλητη πηγή χρηματικού αποθέματος, το οποίο προερχόταν από την εκμετάλλευση των κονδυλίων του Σχεδίου Μάρσαλ. Σύντομα, το μυστικό Γραφείο του Βίσνερ είχε ξεπεράσει σε μέγεθος όλα τα υπόλοιπα τμήματα της CIA μαζί.

Οι εξαγορές πολιτικών 

Σε κάθε χώρα το πλάνο δράσης ήταν διαφορετικό, ο στόχος όμως κοινός. Οι αμερικανοί πράκτορες έπρεπε να επικρατήσουν των σοβιετικών ομολόγων τους.

Σε Ελλάδα και Ιταλία, αυτό έγινε με μεθοδεύσεις και εξαγορές προκειμένου σταδιακά όλοι οι σημαντικοί πολιτικοί, στρατηγοί, εκδότες και θρησκευτικοί ηγέτες να τεθούν υπό την αμερικανική επιρροή. Στη Γαλλία, δόθηκε περισσότερο βάση στον έλεγχο των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Παράλληλα, ένα μεγαλεπήβολο πλάνο που εφαρμόστηκε σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη ήταν το λεγόμενο σχέδιο για τους διανοούμενους, «μία μάχη για το πνεύμα του Πικάσο». Επρόκειτο για μία σειρά προπαγανδιστικών ενεργειών που στόχο είχαν να χειραγωγήσουν τις πολιτικές και θεωρητικές αναζητήσεις των εξόριστων Ανατολικοευρωπαίων. Αυτό μεθοδεύτηκε μέσω της ίδρυσης του ραδιοφωνικού σταθμού «Ελεύθερη Ευρώπη», καθώς και περιοδικών που απευθύνονταν στους πιο σπουδαγμένους. Τα εγχειρήματα αυτά χρηματοδοτήθηκαν από προσωπικότητες όπως ο στρατηγός Αϊζενχάουερ, ο Χένρι Λιους, εκδότης των περιοδικών Time, Life και Fortune, καθώς και ο χολιγουντιανός παραγωγός Σέσιλ Ντε Μιλ.

Η κατάρρευση των ηγετών της CIA

Ο Φρανκ Βίσνερ, παρά την τεράστια εξουσία που είχε συγκεντρώσει στα χέρια του, δεν ήταν ευχαριστημένος με τον παρόντα διοικητή της CIA, Ρόσκο Χιλενκότερ. Ήταν θερμός υποστηρικτής και στενός φίλος του διπλωμάτη και πράκτορα Άλεν Ντάλε από την εποχή που στελέχωναν μαζί τον OSS.

Οι δύο άντρες μοιράζονταν το ίδιο όραμα και είχαν παρόμοιο τρόπο σκέψης. Μάλιστα, ο Ντάλε είχε υπάρξει ένας εκ των βασικών οραματιστών της CIA πριν ακόμα αυτή συσταθεί.

Ήταν προφανές ότι το ιδανικό σενάριο για εκείνους θα ήταν ο Ντάλε να διαδεχθεί τον Χιλενκότερ στη διοίκηση της Υπηρεσίας.

Εξαιτίας της έντονης πολιτικής του ανάμιξης με το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων, αυτό δεν μπορούσε να συμβεί στα χρόνια της προεδρίας του Τρούμαν. Ωστόσο, ο φιλόδοξος διπλωμάτης συνέταξε μία λεπτομερή έκθεση στην οποία απαριθμούσε τα διαρθρωτικά προβλήματα της CIA και εμμέσως πλην σαφώς κατηγορούσε τον Χιλενκότερ για ανικανότητα. Έπειτα, την προώθησε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας.

Οι συνεργάτες του Τρούμαν έλαβαν σοβαρά τα γραφόμενα του Ντάλε και έκαναν συστάσεις στο διοικητή της CIA προκειμένου να ακολουθήσει τις παραινέσεις του. Ο Χιλενκότερ δεν υπάκουσε ποτέ. Κι έτσι, τα προβλήματα συνέχισαν να διογκώνονται.

Η βασική αδυναμία έγκειτο στο χαρακτήρα και το ποιόν των στελεχών της.

Δεν υπήρχε μία ενιαία γραμμή εκπαίδευσης των πρακτόρων, ούτε βετεράνοι πεπειραμένοι κατάσκοποι να τους καθοδηγήσουν, ενώ η έλλειψη ξεκάθαρου πλάνου και οργάνωσης είχε κάνει τους λίγους ικανούς σιγά σιγά να αποχωρούν από την υπηρεσία. Έτσι, οι ουσιώδεις απόρρητες πληροφορίες που εξασφάλιζε η CIA ήταν ελάχιστες.

Οι αμέτρητοι πόροι που ξοδεύονταν στο χρηματισμό πολιτικών προσώπων, κομμάτων και στρατιωτικών ανά την υφήλιο, θα μπορούσαν να μειωθούν στο ελάχιστο εάν υπήρχαν αξιόπιστες πληροφορίες για τις κινήσεις και τα σχέδια των Ρώσων.

Ο Τζέιμς Φόρεσταλ και ο Τζορτζ Κέναν, δύο από τους στυλοβάτες και βασικούς ηγέτες της CIA, έβλεπαν ότι ο μηχανισμός που είχαν στήσει ήταν προβληματικός. Η αδυναμία τους να κάνουν αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις οδήγησε στα τέλη της δεκαετίας του ’40 στην αναγκαστική απόσυρσή τους από την Υπηρεσία. Ο Κέναν παραδεχόταν ότι είχε ούτως ή άλλως κουραστεί από τις υποθέσεις της CIA. Μέχρι το θάνατό του, το 2005 σε ηλικία 101 ετών, δεν επιχείρησε να αναμιχθεί ξανά με θέματα της μυστικής υπηρεσίας.

Αντίθετα, ο Φόρεσταλ δεν άντεξε την αποτυχία. Την ημέρα που υπέβαλε την παραίτησή του, υπέστη ένα σοβαρότατο ψυχωτικό επεισόδιο και εισήχθη σε ψυχιατρική κλινική. Παρέμεινε εκεί, μην μπορώντας να ανακάμψει, για πενήντα ημέρες. Την τελευταία νύχτα, καθόταν μόνος στο δωμάτιό του και αντέγραφε τους στίχους από την αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή, «Αίας». Σταμάτησε όταν έφτασε στη λέξη «nightingale» («αηδόνι»), την οποία άφησε μισή. Ύστερα, άνοιξε το παράθυρο και πήδηξε στο κενό από τον 16ο όροφο. Ο θάνατος ήταν ακαριαίος.

Για την ιστορία, «Nightingale» ήταν η κωδική ονομασία μίας ουκρανικής αντισταλινικής οργάνωσης που είχε οργανώσει ο Φόρεσταλ.

Ανάμεσα στα ηγετικά της στελέχη βρίσκονταν συνεργάτες των Ναζί, που κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν διαπράξει φριχτά εγκλήματα.

Η τραγωδία Αίας του Σοφοκλή περιγράφει την τρέλα και τον θάνατο του Αίαντα, αρχηγού των Σαλαμινίων που συμμετείχαν στον Τρωικό Πόλεμο, όταν δεν του αποδόθηκαν τα όπλα του Αχιλλέα. Ο χαρακτηριστικός στίχος ήταν: «Μα πρέπει ή με τιμή να ζή ένας άντρας ή να πεθαίνει με τιμή».

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο ρόλος της Ελλάδας στην ίδρυση της CIA. Πώς οι εξελίξεις στη χώρα μας επίσπευσαν την δημιουργία της. Γιατί οι δωροδοκίες της CIA ξεκίνησαν από την Ιταλία