Χόρα και Σισμίκ. Οι ελληνοτουρκικές κρίσεις στο Αιγαίο το 1976 και 1987 στη «Μηχανή του Χρόνου». Νέα εκπομπή

Τις ελληνοτουρκικές κρίσεις του Χόρα και Σισμίκ το 1976 και 1987 στο Αιγαίο παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, τη Δευτέρα 27 Νοεμβρίου στις 21.00 στο COSMOTE HISTORY.

Το επεισόδιο μεταδίδεται σε επανάληψη την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου στις 17.00.

Η έρευνα φωτίζει το διπλωματικό και στρατιωτικό παρασκήνιο των μεγαλύτερων ελληνοτουρκικών κρίσεων στο Αιγαίο. Ταυτόχρονα ξεδιαλύνει τι ακριβώς συμβαίνει με τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στο Αιγαίο και τις θαλάσσιες έρευνες Ελλάδας και Τουρκίας από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα.

Η ελληνο-τουρκική κόντρα για τα πετρέλαια ξεκίνησε μέσα στα χρόνια της Δικτατορίας, όταν ανακαλύφθηκε το πλούσιο κοίτασμα του Πρίνου στη Θάσο, προκαλώντας το ενδιαφέρον της γειτονικής χώρας. Έκτοτε η νομική, διπλωματική, αλλά και στρατιωτική «μάχη» για το ποια χώρα έχει δικαίωμα εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων, δεν έχει σταματήσει.

Η υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο

Το κλειδί στην υπόθεση είναι η περίφημη “υφαλοκρηπίδα”, δηλαδή το υπέδαφος της θάλασσας σε έκταση μέχρι και 200 ναυτικά μίλια από τις ακτές μιας χώρας. Το διεθνές δίκαιο ορίζει ότι η Ελλάδα δικαιούται εκμετάλλευσης του μεγαλύτερου μέρους του Αιγαίου. Η Τουρκία το αμφισβητεί.

Νομικοί εξηγούν τις λεπτές ισορροπίες του Διεθνούς Δικαίου σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες, καθώς και τα επιχειρήματα που κάθε χώρα χρησιμοποιεί στον αέναο αγώνα για τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Από αυτή την αμφισβήτηση όμως, ξεκινά το μακρύ ταξίδι των ελληνοτουρκικών διεκδικήσεων και προκλήσεων στο Αιγαίο που παραλίγο να οδηγήσει σε πόλεμο όχι μία, αλλά δύο φορές. Το 1976 και το 1987.

«Βυθίσατε το Χόρα»

Το 1976, η πρώτη μεγάλη κρίση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ξεκίνησε όταν το ερευνητικό σκάφος “Σισμίκ”, γνωστό και ως “Χόρα”, βγήκε στο Αιγαίο και ξεκίνησε έρευνες σε αμφισβητούμενη υφαλοκρηπίδα στο Βόρειο Αιγαίο.

Η απάντηση της Ελλάδας ήταν η κινητοποίηση των ενόπλων δυνάμεων και η προσφυγή στον ΟΗΕ και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η εκπομπή παρουσιάζει το στρατιωτικό σκηνικό, αλλά και πόσο επηρέασε τις εξελίξεις η δήλωση του Ανδρέα Παπανδρέου από τον Έβρο, που καλούσε την κυβέρνηση Καραμανλή να βυθίσει το Χόρα.

Τότε υπήρξε πλήρης ανάπτυξη του στόλου στο Αιγαίο , κινητοποίηση στον Έβρο, αλλά και διπλωματική ανάμειξη της Βουλγαρίας, που είχε απογράψει σύμφωνο φιλίας με την Ελλάδα. Με κυβερνητική εντολή έκλεισε η αμερικανική βάση στην Ν. Μάκρη και η ελληνική αποφασιστικότητα σήμανε συναγερμό στο ΝΑΤΟ. Ακολούθησε κατευναστική δήλωση του Τουργκούτ Οζάλ από το Λονδίνο, όπου βρισκόταν, για να υπάρξει τουρκική αναδίπλωση.

Δημοσιογράφοι περιγράφουν τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και τον ρόλο των ΗΠΑ στις ελληνοτουρκικές κρίσεις. Κάθε κρίση αποκλιμακώνεται με διαμεσολάβηση των Αμερικάνων, που θέλουν να διατηρήσουν τις ισορροπίες ανάμεσα στις χώρες που αποτελούν το νοτιοανατολικό άκρο του ΝΑΤΟ.

Στην εκπομπή μιλούν:

Άγγελος Συρίγος – Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήμιο

Κώστας Μαρδάς – Δημοσιογράφος, Συγγραφέας

Αλέξης Παπαχελάς – Δημοσιογράφος, Συγγραφέας “Ένα Σκοτεινό Δωμάτιο 1967-1974”

Αντώνης Κλάψης – Καθηγητής Πάντειο Πανεπιστήμιο

Σταύρος Λυγερός – Δημοσιογράφος, Συγγραφέας

Γιάννης Καψής – Πρώην Υφυπουργός Εξωτερικών (Αρχείο)

Λεωνίδας Βασιλικόπουλος – Επίτιμος Αρχηγός Γεν (Αρχείο)

Γρηγόρης Δεμέστιχας – Επίτιμος Αρχηγός Στόλου (Αρχείο)