Χένρι Φορντ. Ο βιομήχανος που δημιούργησε τα φθηνά αυτοκίνητα και εμπνεύστηκε τη “γραμμή παραγωγής” όταν είδε πώς λειτουργεί ένα σφαγείο. Ο “Φορντισμός” και τα προνόμια στους εργαζομένους

Η “Ford motor co.” ιδρύθηκε το 1903, με κεφάλαιο 28.000 δολαρίων και 10 υπαλλήλους.

Ο ανταγωνισμός ήταν απέναντι σε  88 κατασκευάστριες εταιρίες και μολονότι ο ιδρυτής της, Χένρι Φορντ, ήταν ήδη πασίγνωστος στο χώρο των ράλι, στον εμπορικό τομέα ήταν δύσκολο να ξεχωρίσει.

Η εταιρία επένδυσε στην ιδέα των οικονομικών αυτοκινήτων.

Το πρώτο αυτοκίνητο της επιχείρησης ήταν το «Model A», το οποίο πήγε αρκετά καλά στις αγορές.

Όμως, ο Φορντ είχε υψηλότερους εμπορικούς στόχους.

Σταδιακά, η εταιρία παρουσίασε και άλλα πετυχημένα μοντέλα, όπως το Α, το F και το K, τα οποία μάλιστα διακρίθηκαν σε αγώνες, όμως, η μεγάλη επιτυχία ήρθε από το μοντέλο Τ το 1908.

Το μοντέλο αυτό αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες πρωτοπορίες στον κόσμο.

Μηχανικά, η καινοτομία ήταν ότι μπορούσε να επιδιορθωθεί πολύ εύκολα, από οποιονδήποτε κατείχε ελάχιστες μηχανολογικές γνώσεις.

Συγχρόνως, χρησιμοποιήθηκε ένα ιδιαίτερο κράμα ατσαλιού, που το έκανε πολύ πιο ελαφρύ σε σχέση με τα ανταγωνιστικά  μοντέλα, άρα πιο γρήγορο και πιο εύκολο στον χειρισμό.

Η πιο ριζοσπαστική αλλαγή ήταν η τοποθέτηση του τιμονιού αριστερά, κάτι που τελικά καθιερώθηκε παγκοσμίως, εκτός των χωρών που βρέθηκαν υπό βρετανική επιρροή και συνεχίζουν να έχουν το τιμόνι δεξιά.

Η γραμμή παραγωγής

Η συμβολή του Φορντ στην εργοστασιακή παραγωγή ήταν επαναστατική, όταν είδε τη λειτουργία ενός σφαγείου.

Εμπνευσμένος από την διαδικασία σφαγής των χοίρων, ο Φορντ καθιέρωσε τη «γραμμή παραγωγής», σύμφωνα με την οποία ο κάθε εργαζόμενος είχε μία πολύ συγκεκριμένη εργασία στο αυτοκίνητο, καθώς αυτό περνούσε από μπροστά του, πάνω στην αλυσίδα που το μετέφερε.

Αυτή η αλυσίδα άλλαξε εντελώς τη δομή των εργοστασίων, ανεξαρτήτως προϊόντων. Ήταν η είσοδος σε μία νέα εποχή.

Η γραμμή παραγωγής και η εξιδεύκευση μείωσαν τον χρόνο παραγωγής ανά αυτοκίνητο, από τις δώδεκα ώρες στη μιάμιση και το κόστος της μονάδας στα 260 δολάρια.

Χαρακτηριστικά, στις αρχές της δεκαετίας του ’20, ένα στα δύο μοντέλα που κυκλοφορούσαν, ήταν μοντέλο Τ.

Το 1914 είχαν παραχθεί 308.162 περισσότερα αυτοκίνητα, απ’ όσα είχαν παραγάγει συνολικά οι 300 κατασκευαστές εκείνη την εποχή. Το μόνο αρνητικό ήταν ότι, αρκετοί από τους εργαζόμενους αγανάκτησαν από την επιμερισμένη εργασία, τη ρουτίνα και την ακραία εξειδίκευση, με αποτέλεσμα να παραιτηθούν.

Συνθήκες εργασίας

Παρά τις ιδιοτροπίες, το πείσμα και τον αντισημιτισμό του, τα οποία κόντεψαν να χρεοκοπήσουν την εταιρία στα μέσα της δεκαετίας του ’30,  ο Χένρι Φορντ θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους εργοδότες της εποχής του.

Το ελάχιστο ημερομίσθιο που είχε θεσπίσει, ήταν τα 5 δολάρια, ενώ εκείνη την εποχή στις Η.Π.Α. το βασικό μεροκάματο ανερχόταν στα 2,5 δολάρια.

Μαζί με το υψηλό ημερομίσθιο, μειώθηκαν και οι ώρες της εργασίας των υπαλλήλων από εννέα σε οκτώ, ενώ εξασφάλισε στους εργαζόμενους και δεύτερη αργία, αυτή του Σαββάτου.

Με τους υπαλλήλους του ήταν ιδιαίτερα προστατευτικός, αρκεί αυτοί να μην ανήκαν σε κάποιο συνδικάτο και δημιούργησε μάλιστα το «Τμήμα Κοινωνικής Συμπεριφοράς», για να μην σπαταλούν οι εργάτες τον μισθό τους, ενώ ήταν ο πρώτος εργοδότης που απαγόρευσε το κάπνισμα, αφού πίστευε ότι είναι βλαβερό για την υγεία.

Ο Φορντ θεωρείται από τους ευεργέτες της μεσαίας τάξης, καθώς έκανε προσιτή την αγορά αυτοκινήτου,  ενώ το οκτάωρο, ο υψηλός μισθός και η επιπλέον αργία, επαναπροσδιόρισαν την καθημερινότητα και τον ελεύθερο χρόνο των υπαλλήλων του.

Ο Φορντ πέθανε στον ύπνο του σε ηλικία 83 ετών, το 1947.

Ο εγγονός του, Χένρι ΙΙ, αποκατέστησε τη σχέση της εταιρίας με την εβραϊκή κοινότητα, και με τον μοντέρνο τρόπο που διοίκησε την Ford, επανέφερε την εταιρία σε κερδοφόρα τροχιά. Η κληρονομιά του Φορντ, ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο διοίκησε την επιχείρησή του, έμεινε γνωστή ως Φορντισμός.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η σφαγή που άλλαξε την εργατική τάξη στην Αγγλία. Τα βρετανικά στρατεύματα αιματοκύλισαν ειρηνική συγκέντρωση εργατών σκοτώνοντας ακόμη και παιδιά. Το μακελειό προκάλεσε οργή σε όλη τη χώρα