Χάτι Μακντάνιελ, η πρώτη αφροαμερικανίδα που κέρδισε Όσκαρ. Υποδύθηκε την υπηρέτρια και αντιμετώπισε την περιφρόνηση των ομοφύλων της

του ιστορικού συνεργάτη Κωνσταντίνου Λαγού

Το 1940 η Χάτι Μακντάνιελ ήταν η πρώτη εκπρόσωπος των Αφροαμερικανών που κέρδισε βραβείο Όσκαρ. Της απονεμήθηκε το βραβείο του Β΄ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της ως η υπηρέτρια «Μάμι» της Σκάρλετ Ο’ Χάρα στην ταινία «Όσα Παίρνει ο Άνεμος».

Αν και νικήτρια των Όσκαρ, η Μακντάνιελ αντιμετώπισε τον ρατσισμό των λευκών Αμερικανών αλλά και την περιφρόνηση των ομόφυλών της.

Φυλετικός διαχωρισμός στα Όσκαρ

Η τελετή απονομής των Όσκαρ του 1940 έγινε στο ξενοδοχείο «Αμπάσαντορ» του Λος Άντζελες. Την εποχή εκείνη υπήρχε ακόμη φυλετικός διαχωρισμός στις ΗΠΑ και δεν επιτρεπόταν η είσοδος Αφροαμερικανών σε «ξενοδοχεία λευκών».

Έτσι η Χάτι Μακντάνιελ δεν μπορούσε να μπει στο ξενοδοχείο όπου θα παραλάμβανε το βραβείο της. Μετά από την πίεση που άσκησε ο παραγωγός της ταινίας, Ντέιβιντ Σέλτζνικ , της επιτράπηκε να παρευρεθεί στην τελετή.

Όμως, η διεύθυνση του ξενοδοχείου απαίτησε η Μακντάνιελ να μην καθίσει στο μπροστινό τραπέζι με τους λευκούς συμπρωταγωνιστές της στο «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» και να βρίσκεται όσο το δυνατόν μακρύτερα από τη σκηνή, όπου θα γινόταν η τελετή. Για το λόγο αυτό την έβαλαν να καθίσει σ’ ένα τραπέζι στην πιο μακρινή άκρη της αίθουσας και δίπλα σ’ ένα τοίχο. Επίσης, της απαγορεύτηκε να συνοδεύεται από ομόφυλούς της.

Το βράδυ της απονομής των Όσκαρ στην κεντρική αίθουσα του “Αμπάσαντορ”, η Χάτι Μακντάνιελ ήταν η μόνη Αφροαμερικανίδα εκεί.

Ρατσισμός των λευκών

Η επίσημη πρεμιέρα του «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» είχε γίνει στην Ατλάντα, πόλη που παίζει κεντρικό ρόλο στην υπόθεση της ταινίας. Η Μακντάνιελ δεν παρευρέθηκε  στην προβολή, γιατί οι τοπικές αρχές της απαγόρευσαν να μπει στον κινηματογράφο.

Μάλιστα, απείλησαν ότι θα συλλάμβαναν την ίδια και όλους τους συντελεστές της ταινίας αν επέμεναν να είναι μαζί τους. Ο ρατσισμός των λευκών στη Μακντάνιελ συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια.

Αν και ήταν νικήτρια των Όσκαρ, σε επόμενες ταινίες της έπαιζε αποκλειστικά την υπηρέτρια και μάλιστα σε μικρούς ρόλους.

Το 1951 σε ηλικία 58 ετών διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού. Όταν η κατάστασή της χειροτέρεψε και φαινόταν ότι σύντομα θα πέθαινε, ζήτησε να ταφεί στο νεκροταφείο «Χόλιγουντ Φορέβερ Σέμετερι», όπου υπήρχε τμήμα για τις ταφές διάσημων ηθοποιών.

Ακόμη και το τελευταίο της αίτημα δεν ικανοποιήθηκε και όταν πέθανε το 1952, τάφηκε σε νεκροταφείο αποκλειστικά Αφροαμερικανών.

Η περιφρόνηση των Αφροαμερικανών

Η Χάτι Μακντάνιελ δεν αντιμετώπισε μόνο το ρατσισμό των λευκών, αλλά και την εχθρότητα των ομοφύλων της. Οι περισσότεροι όχι μόνο δεν χάρηκαν με τη νίκη της στα Όσκαρ, αλλά την κατηγόρησαν ότι μέσω του ρόλου της ως υπηρέτριας της Σκάρλετ Ο’ Χάρα διαιώνιζε τα αρνητικά στερεότυπα για τους Αφροαμερικανούς.

Για το λόγο αυτό, πολλοί κινηματογράφοι Αφροαμερικανών αρνήθηκαν να προβάλλουν το «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» αν και ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία της δεκαετίας. Η ίδια η Μακντάνιελ στις συνεντεύξεις της ισχυριζόταν ότι ο ρόλος της ως «Μάμι» αντιπροσώπευε τους Αφροαμερικανούς του 1860, και όχι του 1940.

Η κλοπή του Όσκαρ

Όμως, οι σχέσεις της Μακντάνιελ με τους ομόφυλούς της δεν αποκαταστάθηκαν ποτέ. Η ίδια προσπάθησε να το κάνει λίγο πριν τον θάνατό της, δωρίζοντας το βραβείο Όσκαρ της στο Πανεπιστήμιο του Χάουρντ, το πιο γνωστό πανεπιστήμιο αφροαμερικανών στις ΗΠΑ.

Αρχικά, η διεύθυνση του πανεπιστημίου αρνήθηκε να το παραλάβει. Όταν τελικά η δωρεά έγινε αποδεκτή μετά το θάνατό της, τοποθετήθηκε σε μία βιτρίνα στο θεατρικό τμήμα του πανεπιστημίου.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, το βραβείο εξαφανίστηκε και δεν βρέθηκε ποτέ. Λέγεται ότι κλάπηκε και καταστράφηκε από κάποιους φοιτητές από αντίδραση στο ρόλο της Μακντάνιελ στο «Όσα Παίρνει ο Άνεμος» τρεις δεκαετίες πιο πριν.

Δείτε εδώ την απονομή του Όσκαρ στην Χάτι Μακντάνιελ το 1940: