Χανάμι. Η ιαπωνική γιορτή της φύσης κάτω από τις ανθισμένες κερασιές. Τι σημαίνει και πως συνδέθηκε με τους Σαμουράι

Το χανάμι, που σημαίνει “κοιτάζω τα λουλούδια”, είναι ένα αγαπημένο παραδοσιακό Ιαπωνικό έθιμο – γιορτή, κατά το οποίο οι Ιάπωνες απολαμβάνουν την εφήμερη ομορφιά των λουλουδιών στις ανθισμένες κερασιές.

Οι κερασιές ανθίζουν σε όλη την Ιαπωνία από τα τέλη Μαρτίου έως τις αρχές Μαΐου και νωρίτερα, περίπου την πρώτη Φεβρουαρίου, στο νησί της Οκινάουα.

Τα λουλούδια (χάνα), στα οποία σχεδόν πάντα αναφέρονται, είναι των κερασιών (σακούρα) και σπανιότερα των δαμασκηνιών (ούμε).

Στη σύγχρονη Ιαπωνία, το χανάμι γιορτάζεται κυρίως με υπαίθρια πικ νικ πάρτι κάτω από τις κερασιές κατά τη διάρκεια της ημέρας ή τη νύχτα.

Το χανάμι τη νύχτα ονομάζεται γιοζακούρα, δηλαδή “ανθισμένες κερασιές τη νύχτα”

Σε πολλά μέρη, όπως το πάρκο Ουένο στο Τόκιο και στο νησί Οκινάουα, κρεμούν στα δέντρα χάρτινα ή ηλεκτρικά διακοσμητικά φανάρια που φωτίζουν τις κερασιές τη νύχτα, δημιουργώντας μια ξεχωριστή ατμόσφαιρα.

Η “έναρξη της ανθοφορίας των κερασιών” ανακοινώνεται κάθε χρόνο από την Ιαπωνική Μετεωρολογική Υπηρεσία και παρακολουθείται προσεκτικά από εκείνους που σχεδιάζουν το χανάμι, καθώς τα άνθη διαρκούν μόνο μία ή δύο εβδομάδες.

Εκτός από τους Ιάπωνες, εκατομμύρια τουρίστες καταφθάνουν στις πόλεις και τα προάστια για να θαυμάσουν τις εντυπωσιακές ανθισμένες κερασιές.

Το χανάμι συνήθως περιλαμβάνει φαγητό, ποτό, παιχνίδι με συνοδεία μουσικής, ενώ υπάρχουν κάποια ειδικά πιάτα που παρασκευάζονται ειδικά για την περίσταση.

Πως ξεκίνησε

Πρόκειται για ένα αρχαίο έθιμο που υπολογίζεται ότι ξεκίνησε κατά την περίοδο Νάρα (710 – 794) και αρχικά οι άνθρωποι θαύμαζαν τα άνθη δαμασκηνιάς (ουμέμι). Από την περίοδο Χειάν (794 – 1185), η κερασιά τράβηξε περισσότερο την προσοχή και το χανάμι έγινε συνώνυμο του λουλουδιού τους.

Γι’ αυτό και το ουμέμι είναι περισσότερο δημοφιλές στους ηλικιωμένους, καθώς η γιορτή είναι πιο ήρεμη σε σχέση με τα πάρτι κάτω από τις ανθισμένες κερασιές, όπου συνήθως συγκεντρώνονται νεότεροι και χαρακτηρίζονται από συνωστισμό και θόρυβο.

Από την ανθοφορία της κερασιάς προέβλεπαν τη συγκομιδή του έτους και ανακοίνωναν την περίοδο φύτευσης ρυζιού. Οι άνθρωποι πίστευαν επίσης ότι μέσα στα δέντρα υπήρχαν πνεύματα και έκαναν προσφορές.

Ο αυτοκράτορας Σάγκα της περιόδου Χεϊάν, υιοθέτησε το έθιμο και οργάνωνε χαρούμενες γιορτές με σάκε (παραδοσιακό ποτό της Ιαπωνίας), κάτω από τα ανθισμένα κλαδιά των δέντρων στην Αυτοκρατορική Αυλή του Κιότο.

Πολλά ποιήματα γράφτηκαν τότε, που υμνούσαν τα ευαίσθητα λουλούδια, τα οποία θεωρούνταν ως μια μεταφορά για την ίδια τη ζωή. Φωτεινά και όμορφα, αλλά ταυτόχρονα φευγαλέα και εφήμερα.

“Αν δεν υπήρχαν άνθη κερασιάς σε αυτόν τον κόσμο, πόσο πιο ήρεμες θα ήταν οι καρδιές μας την άνοιξη“. Αριβάρα νο Ναριχίρα (825-880)

Οι Σαμουράι και τα άνθη της κερασιάς

Το έθιμο αρχικά περιορίστηκε στην ελίτ της Αυτοκρατορικής Αυλής, αλλά σύντομα εξαπλώθηκε στην κοινωνία των Σαμουράι και, από την περίοδο του Έντο, και στους απλούς ανθρώπους.

Για τους Σαμουράι υπάρχει και μία Ιαπωνική παροιμία που τους συσχετίζει με τα άνθη της κερασιάς: “όσον αφορά τα λουλούδια υπάρχουν τα σακούρα και όσον αφορά τους άνδρες υπάρχουν οι σαμουράι“.

Η παροιμία αυτή υποδηλώνει την ανωτερότητα των σαμουράι μεταξύ των ανθρώπων, αλλά ταυτόχρονα αφήνει να εννοηθεί ότι η ζωή ενός σαμουράι μπορεί να είναι ωραία όπως τα άνθη της κερασιάς, αλλά μπορεί να τερματιστεί ξαφνικά, όπως τα ευαίσθητα άνθη της μπορούν να παρασυρθούν από τον δυνατό άνεμο.

“Ντάμπλινγκ παρά άνθη”

Οι Ιάπωνες συνεχίζουν την παράδοση του χανάμι. Χιλιάδες άνθρωποι γεμίζουν τα πάρκα, για να κάνουν πικνικ κάτω από τα ανθισμένα δέντρα, που συχνά διαρκούν μέχρι αργά το βράδυ.

Πολλοί πηγαίνουν στα πάρκα πολλές ώρες, ή ακόμη και μέρες νωρίτερα, ώστε να “κρατήσουν” τα καλύτερα μέρη για να γιορτάσουν το χανάμι με τους φίλους, την οικογένεια και τους συνεργάτες τους.

Ωστόσο η παροιμία “ντάμπλινγκ παρά άνθη” υπαινίσσεται μάλλον τις πραγματικές προτεραιότητες για τους περισσότερους θεατές που συγκεντρώνονται για να θαυμάσουν τις ανθισμένες κερασιές.

Ότι δηλαδή οι άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο για τα τρόφιμα και τα ποτά που συνοδεύουν ένα πάρτι χανάμι, παρά για τα λουλούδια. 

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: wikipedia