Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ

Το φθινόπωρο του 1942, στην Ελλάδα, οι αντιστασιακές οργανώσεις ενέτειναν τη δράση τους και ο φόβος των Ιταλών κατακτητών για την πρόκληση επεισοδίων την 28η Οκτωβρίου ήταν διάχυτος. Εξάλλου, οι Ιταλοί είχαν απομυθοποιηθεί στα μάτια των Ελλήνων, οι οποίοι έτρεφαν ελάχιστη εκτίμηση για τη στρατιωτική δεινότητα των “απογόνων των λεγεωνάριων”. Ήδη από τις προηγούμενες ημέρες, οι […]

Ο παράτολμος Κρητικός Ιωάννης ή “Χάρης” Γραμματικάκης είναι ο άγνωστος ήρωας του Αιγαίου, καθώς ήταν αυτός που οργάνωσε με μυστικότητα την φυγάδευση εκατοντάδων Ελλήνων και Βρετανών στη Μ. Ανατολή. Για τις ανάγκες της μεταφοράς τους είχε στρατολογήσει ιδιοκτήτες καϊκιών από την Πάρο και είχε δημιουργήσει καταφύγια στην Αντίπαρο με την συνεργασία των ντόπιων. Μετά το τέλος […]

Ο τολμηρός κρητικός Ιωάννης ή “Χάρης” Γραμματικάκης με την βοήθεια πατριωτών από την Πάρο οργάνωσαν με απόλυτη μυστικότητα μια μυστική συμμαχική βάση στην Αντίπαρο τον Οκτώβριο του 1941.  Σκοπός ήταν η φυγάδευση με υποβρύχια κυρίως  Άγγλων και Νεοζηλανδών στη Μέση Ανατολή. Οι νησιώτες που ήταν «μυημένοι» στην υπόθεση διακινδύνευσαν πολλά και κάποιοι το πλήρωσαν με την ζωή τους. […]

Μέχρι το τέλος του πολέμου, οι γυναίκες πιλότοι της Σοβιετικής πολεμικής αεροπορίας κατέρριψαν δεκάδες βομβαρδιστικά και πραγματοποίησαν πάνω από 30.000 επιδρομές. Τις περισσότερες από αυτές πέτυχαν οι «Μάγισσες της Νύχτας» (Nachthexen). Η Λίλια Λίτβιακ, «το Λευκό Ρόδο του Στάλινγκραντ», ήταν «άσος» με 15 καταρρίψεις μαχητικών μέσα σε λίγους μήνες. Η σοβιετική πολεμική αεροπορία μετρούσε τον […]

Μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις προπαγάνδας των Ναζί με τον κωδικό «Ωραιοποίηση» πραγματοποιήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερεζιένσταντ στην Τσεχοσλοβακία. Στόχος ήταν η παραπλάνηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης για τις συνθήκες κράτησης των Εβραίων. Εξαπατήθηκε ακόμα και ο Ερυθρός Σταυρός.  Τον Φεβρουάριο του 1943 οι Ναζί, κάτω από την αφόρητη πίεση της διεθνούς κοινότητας για τις […]

“Η Ικαρία είναι το πιο δυστυχισμένο νησί”, έγραφε σε αναφορά του ο απεσταλμένος του Ερυθρού Σταυρού, όταν πέρασε από το νησί τον Ιούλιο του 1943. Οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν την Ικαρία τον Μάιο του 1941. Στο νησί ωστόσο παρέμειναν για λίγο μέχρι που παρέδωσαν την εξουσία στην ιταλική μεραρχία Κούνεο. Έτσι η Ικαρία παρέμεινε υπό […]

Σε ηλικία 13 ετών, ένας Εβραίος τον κατέδωσε στους Ναζί. Μέχρι τα 16 είχε ήδη περάσει από τα χειρότερα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στα 79 του, η φωνή του ήταν πλέον η πιο αναγνωρίσιμη στο ελληνικό ραδιόφωνο. Η ζωή του Ζακ Μεναχέμ θυμίζει ιστορικό μυθιστόρημα.  Οι Μεναχέμ ήταν μία από τις πολλές ευκατάστατες οικογένειες της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Εκεί, στις κοσμοπολίτικες […]

Ο Αρμένο Ματιόλι, είναι ο Ιταλός ζωγράφος που αγνόησε την εντολή του Μουσολίνι, φωτογράφησε τη φρίκη του πολέμου στο μέτωπο της Αλβανίας, παντρεύτηκε Ελληνίδα παρά τις αντιρρήσεις της οικογένειάς της και έζησε στο κέντρο της Αθήνας ζωγραφίζοντας ελληνικά τοπία.  Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 οι Ιταλοί εξαπέλυαν σφοδρές χερσαίες επιθέσεις και βομβαρδισμούς εναντίων των […]

Στις 20 Οκτωβρίου του 1940 ο Έλληνας Πρέσβης στη Ρώμη ενημερώνει με επείγον μήνυμά του την ελληνική κυβέρνηση ότι ο Μουσολίνι έχει ήδη αποφασίσει την κήρυξη του πολέμου εναντίον της Ελλάδας.

Ήταν μεσάνυχτα Κυριακής. Το ημερολόγιο έγραφε 11 Ιουνίου 1944. Ο φίλος του Αρμάνδου Μέντα χτυπά το κουδούνι του σπιτιού της εβραϊκής οικογένειας.  “Πιάσαν τον Αρμάνδο”, τους λέει. Οι δύο τους προηγουμένως είχαν πάει στο Ρεξ να παρακολουθήσουν μία θεατρική παράσταση. Πριν καν προλάβουν να βγάλουν εισιτήρια, Γερμανοί συνέλαβαν τον νεαρό Αρμάνδο μπροστά στο γκισέ του […]

Η Σύλβια Ιωαννίδου, μια από τις πολλές γυναίκες της Αντίστασης την κατοχή. Έδρασε ως σοφερίνα, με το ψευδώνυμο Πατ και έσωσε πολλούς αγωνιστές με το Austin Morris που οδηγούσε. Η ίδια γλύτωσε από το εκτελεστικό απόσπασμα την τελευταία στιγμή.  Κόρη γιατρού, γέννημα θρέμμα Αθηναία, από τα 16 της χρόνια, και παρά το γεγονός ότι φοιτούσε […]

8 Οκτωβρίου 1940. Λίγα μίλια από το Πράσινο Ακρωτήρι, ανοιχτά του Ατλαντικού, το πορτογαλικό επιβατικό ατμόπλοιο “Serpa Pinto” εντόπισε τα συντρίμμια ενός πλοίου. Ήταν το «Αντώνιος Χανδρής», ένα μεγάλο εμπορικό ατμόπλοιο, που είχε βυθιστεί μερικές βδομάδες νωρίτερα από ένα γερμανικό καταδρομικό. Ο επαναπατρισμός των 29 ναυαγών έγινε λίγες μέρες προτού η Ελλάδα μπει στον Β’ […]

Ιούνιος 1941. Στην ειδική αμαξοστοιχία του Χίτλερ, η οποία πραγματοποιεί διαδρομές μεταξύ Βερολίνου και Ανατολικής Πρωσίας, το γερμανικό επιτελείο καταστρώνει τις τελευταίες λεπτομέρειες του σχεδίου επίθεσης στη Σοβιετική Ένωση με τον κωδικό «Μπαρμπαρόσα». Στα χέρια του στρατηγού της Βέρμαχτ, Μύλλερ φτάνει η εξής επιστολή με σφραγισμένο φάκελο «Στις επιχειρήσεις που θα γίνουν, το αίσθημα της […]

20 Ιουλίου 1942. Ο Μπενίτο Μουσολίνι προσγειώθηκε αιφνιδιαστικά στο Τατόι. Η παραμονή του στην Αθήνα ήταν ολιγόωρη, όμως η υποδοχή του από το επίσημο κατοχικό κράτος πανηγυρική.    Από τα τέλη του Ιουνίου, ο Ντούτσε βρισκόταν στη Βόρεια Αφρική, όπου επιθεωρούσε τα στρατεύματα και τις ναυτικές βάσεις που είχε υπό τον έλεγχό του στο αφρικανικό […]

Κώστας Χατζηχρήστος από το βιβλίο: ”Ο Χατζηχρήστος τα λέει όλα” 1940. Ένα απόγευμα, είχαμε βγει περίπολο. Κάποια στιγμή είδα κάτι να σαλεύει σε κάτι θάμνους. Άλτ! φωνάζω, και ξεπετάγονται δύο Ιταλοί φωνάζοντας: Φρατέλο! (Αδερφός). Ρίχτους, ακούω τη φωνή του λοχαγού πίσω μου. Έντρομοι οι Ιταλοί μου ξαναφωνάζουν: Φρατέλο – Φρατέλο! Τους σημαδεύω, αλλά βλέπω ότι έχω να κάνω με δυο […]

Του ιστορικού Μενέλαου Χαραλαμπίδη Η περίοδος της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα αποτέλεσε σημείο έρευνας και μελέτης, καθώς η κατοχική Αθήνα είναι- για ιστορικούς και επιστήμονες-  ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του πώς αντιδρά μια κοινωνία σε περιόδους κρίσης.  Ο τελευταίος χρόνος της γερμανικής κατοχής ήταν από τους πιο αιματηρούς χρόνους, με χιλιάδες απώλειες […]

Τον Νοέμβριο του 1940 ο ελληνικός στρατός είχε αποκρούσει τους Ιταλούς και πέρασε στην αντεπίθεση. Οι Έλληνες κατέλαβαν διαδοχικά την Κορυτσά, την Μοσχόπολη, το Πόγραδετς, το Αργυρόκαστρο, τη Χειμάρρα και άλλες περιοχές. Η επέλαση στην Αλβανική ενδοχώρα έφθασε έως και 80 χιλιόμετρα. Την προέλαση του ελληνικού στρατού στο έδαφος της Β. Ηπείρου ακολουθούσαν γιατροί, νοσηλευτές και νοσοκόμες […]

18 Νοεμβρίου 1944. «Σε έναν παγκόσμιο και ολοκληρωτικό πόλεμο η κατασκοπία πρέπει να είναι παγκόσμια και ολοκληρωτική», έγραφε ο στρατηγός Ντόνοβαν στον Φράνκλιν Ρούσβελτ, προτείνοντας μια υπηρεσία στα πρότυπα της γκεστάπο. Ωστόσο, ο αμερικανός πρόεδρος ούτε να ακούσει δεν ήθελε ένα τέτοιο σχέδιο. Άλλωστε, η μυστική υπηρεσία που διοικούσε ο στρατηγός είχε ήδη κάνει αρκετές γκάφες […]

Τέλη δεκαετίας ’40. Μπορεί ο πόλεμος να είχε τελειώσει, οι πληγές που άφησε πίσω του όμως ήταν ακόμα ανοιχτές. Η αναζήτηση των προδοτών που συνεργάστηκαν με τους ναζί, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ήταν προτεραιότητα. Στην Ελλάδα, η λαϊκή απαίτηση για τιμωρία των προδοτών ήταν παλλαϊκή. Ο όρος που είχε επικρατήσει στην Ευρώπη για τους ανθρώπους που συνεργάστηκαν […]

Απόσπασμα από το περιοδικό “Ιστορικές Σελίδες” Το 1943, οι ισορροπίες μεταξύ των χωρών του Άξονα είχαν αλλάξει σημαντικά. Οι Γερμανοί, όσον αφορά τις ελληνικές υποθέσεις, είχαν αρχίσει να παίρνουν το πάνω χέρι. Πρωθυπουργός της χώρας ήταν ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, ο οποίος ήταν ένας επιστήμονας ηπίων τόνων και θαυμαστής του γερμανικού πολιτισμού. […]

Όταν το πλήρες μέγεθος του Ολοκαυτώματος δημοσιοποιήθηκε στα τέλη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ένα επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε για την υπεράσπιση του γερμανικού λαού ήταν ότι οι χειρότεροι φόβοι του ήταν γνωστοί μόνο σε ένα περιορισμένο αριθμό ανώτατων Ναζί και ότι ο γερμανικός λαός δεν γνώριζε τίποτα για όσα συνέβαιναν.   Αυτή η εκδοχή των γεγονότων, ωστόσο […]

26 Σεπτεμβρίου 1934. «Είμαι στην ευχάριστη θέση να ονομάσω αυτό το πλοίο Βασίλισσα Μαίρη. Εύχομαι επιτυχία σε αυτήν και σε όσους πλεύσουν μαζί της». Η ευχή της βασίλισσας για το πλεούμενο που έφερε το όνομά της εκπληρώθηκε. Το εντυπωσιακό υπερωκεάνιο έμελλε να μείνει στην ιστορία τόσο για την πολυτέλειά του, όσο και για τη συνδρομή του […]