Αυτό είναι το ωκεανογραφικό “ΑΙΓΑΙΟ” που καταγράφει τα ρήγματα στην Σαντορίνη. Η υποθαλάσσια έρευνα και η ανύψωση της Καλντέρας

Πρόσθετα δεδομένα για τη σεισμική δραστηριότητα που εξελίσσεται στην περιοχή Σαντορίνης – Αμοργού, θα συλλέξει η ερευνητική αποστολή του Ωκεανογραφικού Σκάφους  ΑΙΓΑΙΟ του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).

Το πλοίο απέπλευσε από τον Πειραιά μετά την πτώση των ανέμων με πολυμελή ερευνητική ομάδα και κατάλληλο σύγχρονο επιστημονικό εξοπλισμό. Αντικείμενο του ερευνητικού πλου είναι η συλλογή πρόσθετων γεωλογικών, γεωφυσικών, γεωχημικών και ωκεανογραφικών δεδομένων με σκοπό τη συμβολή στην πληρέστερη κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας που εξελίσσεται στη περιοχή.

Όπως δήλωσε ο γεωλόγος και διευθυντής Ερευνών στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, Δημήτρης Σακελλαρίου στόχος είναι να πάρουν διάφορες μετρήσεις, πέρα από τα ρήγματα, τα οποία σε μεγάλο βαθμό είναι γνωστά, εξετάζοντας επίσης αν έχουν υπάρξει πιθανές μεταβολές στον πυθμένα.

«Θέλουμε να χαρτογραφήσουμε και τις περιοχές στις οποίες ξέρουμε ότι έχουν γίνει κατολισθήσεις στο παρελθόν, και ιδιαίτερα το 1956, δηλαδή είναι περιοχές που έχουν ας πούμε υψηλή επικινδυνότητα για εκδήλωση υποθαλάσσιων κατολισθήσεων, και να τις αποτυπώσουμε. Επίσης, να δούμε αν έχουν ήδη γίνει κάποιες μικρές κατολισθήσεις αυτή την περίοδο και σε τι κατάσταση είναι τα πρανή.

Αρκετά πράγματα είναι άγνωστα, οπότε όσα περισσότερα δεδομένα μπορέσουμε να αποκτήσουμε, τόσο καλύτερα θα είναι, για να μπορούμε να καταλάβουμε λίγο καλύτερα τι γίνεται με αυτή τη σεισμική δραστηριότητα και τι πιθανές επιπτώσεις μπορεί να υπάρξουν”.

Όπως έχει επισημάνει ο κ. Σακελλαρίου δεν υπάρχει οποιαδήποτε σχέση της σεισμικής δραστηριότητας με πιθανή ηφαιστειακή  δραστηριότητα.

“Είμαστε κατηγορηματικοί όλοι στις δύο επιτροπές σεισμικού κινδύνου και ηφαιστειακού κινδύνου δεν συνδέονται αυτοί οι σεισμοί με οποιαδήποτε ηφαιστειακή δραστηριότητα. Δεν περιμένουμε να γίνει οτιδήποτε σε κάποιο από τα ηφαίστεια εκείνης της περιοχής. Επικεντρωνόμαστε περισσότερο στα ρήγματα και τις κατολισθήσεις”, υποστηρίζει ο κ. Σακελλαρίου.

“Έχουμε καταγράψει ανύψωση της Καλντέρας έως και 4 εκατοστά από τον Αύγουστο του 2024 έως και σήμερα”, αναφέρει ο διευθυντής ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Θανάσης Γκανάς.

“Επίσης έχουμε παρατηρήσει οριζόντιες μετακινήσεις της καλντέρας προς ανατολάς κατά 6 εκατοστά. Ως αποτέλεσμα της διέγερσης. Δεν μπορώ να πω ότι είναι ανησυχητικό. Όμως είναι μια σημαντική μεταβολή και πρέπει να την παρακολουθούμε» υποστηρίζει ο κ.Γκανάς, σχετικά με την «παραμόρφωση» που έχει καταγραφεί στην καλντέρα.

«Οι μεταβολές αυτές είναι αποτέλεσμα της ανόδου του μάγματος από τον μανδύα προς τον φλοιό και στη συνέχεια στον μαγματικό θάλαμο, ο οποίος βρίσκεται κάτω από τη Νέα Καμένη και μεταξύ Νέας Καμένης και Οίας σε βάθος 3 χλμ.

»Οι πρώτες μετρήσεις δείχνουν ότι έχει ανέβει το μάγμα 5 εκατ. κυβικά, ενώ στην τελευταία κρίση που είχαμε στο ηφαίστειο το 2011-2012 είχε ανέβει 15 εκατ. κυβικά. Τώρα, ωστόσο, καθώς συνεχίζεται το φαινόμενο πρέπει να το παρακολουθούμε, να δούμε πώς θα εξελιχθεί», καταλήγει.

Οι έρευνες του Ωκεανογραφικού “Αιγαίο”

Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του ΕΛΚΕΘΕ, αντικείμενο της αποστολής του σκάφους θα είναι “η συλλογή πρόσθετων γεωλογικών, γεωφυσικών, γεωχημικών και ωκεανογραφικών δεδομένων με σκοπό τη συμβολή στην πληρέστερη κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας που εξελίσσεται στην περιοχή”.

Οι έρευνες του ωκεανογραφικού στην περιοχή θα περιλαμβάνουν:

α. Λεπτομερή βυθομετρική και μορφολογική αποτύπωση του πυθμένα με στόχο τον εντοπισμό φαινομένων ή δομών που σχετίζονται με τη δραστηριότητα των υποθαλάσσιων ρηγμάτων, την πιθανή εκδήλωση υποθαλάσσιων κατολισθήσεων και την εκτίμηση της επικινδυνότητας των υποθαλάσσιων πρανών σε κατολισθήσεις.

β. Καταγραφή υψηλής ανάλυσης σεισμικών τομών του υποστρώματος του πυθμένα με στόχο τη λεπτομερή αποτύπωση του ανώτερου τμήματος των ρηγμάτων που πιθανόν έχουν δραστηριοποιηθεί κατά την τρέχουσα σεισμική διέγερση καθώς και των πιθανών κατολισθητικών φαινομένων.

γ. Καταγραφή πρόσθετων σεισμικών τομών μεγάλης διείσδυσης (multichannel reflection seismics), με στόχο τη συλλογή περισσότερων δεδομένων για τη γεωμετρία των ρηγμάτων σε μεγαλύτερα βάθη (>1-2 χλμ.) κάτω από τον πυθμένα.

δ. Μετρήσεις ωκεανογραφικών παραμέτρων (θερμοκρασία, θολερότητα, αλατότητα) και των συγκεντρώσεων ραδιενεργών στοιχείων (π.χ ραδόνιο) στη στήλη του νερού και κοντά στον πυθμένα, με στόχο τον εντοπισμό πιθανής αυξημένης έκλυσης ρευστών (αερίων) από τα υποθαλάσσια ρήγματα της περιοχής.

Ο ερευνητικός πλόας του Ω/Κ ΑΙΓΑΙΟ στη περιοχή Σαντορίνης-Αμοργού εντάσσεται στο ερευνητικό πρόγραμμα «Αθηνά εναντίον Εγκέλαδου» το οποίο χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας & Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), υλοποιείται από το ΕΛΚΕΘΕ και έχει αντικείμενο την διερεύνηση και χαρτογράφηση των υποθαλάσσιων ενεργών ρηγμάτων στον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο του Νότιου Αιγαίου με σκοπό τη κατανόηση και εκτίμηση του σεισμικού δυναμικού τους.

Γερασμένο αλλά μάχιμο

Το “Αιγαίο”, είναι το ερευνητικό σκάφος που διαθέτει το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, το μοναδικό ερευνητικό σκάφος ανοιχτής θαλάσσης στην Ελλάδα. Στο παρελθόν έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη μελέτη της ηφαιστειακής και σεισμικής δραστηριότητας στις ελληνικές θάλασσες, καθώς και σε έρευνες για την ύπαρξη υδρογονανθράκων.

Εκτός από τις εκατοντάδες επιστημονικές αποστολές που έχει πραγματοποιήσει εντός και εκτός συνόρων, χρησιμοποιείται σε εργασίες έρευνας και διάσωσης παρέχοντας υπηρεσίες χαμηλού κόστους για το ελληνικό Δημόσιο. Για παράδειγμα, είχε συμμετάσχει στις έρευνες για την ανεύρεση του Σινούκ το 2004 και για τον εντοπισμό του F-16 στη Γαύδο το 2014. Παράλληλα στηρίζει την εφαρμογή κοινοτικών οδηγιών και υλοποιεί επιχειρησιακά προγράμματα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.

Το σκάφος ήταν αντιτορπιλικό και ναυπηγήθηκε το 1985, ως “απάντηση” στο τουρκικό «Σισμίκ» (πρώην «Χόρα»), και το 1997 επιμηκύνθηκε κατά 10 μέτρα. Όμως πλέον, παρά τις πολύτιμες υπηρεσίες που προσφέρει, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα λόγω παλαιότητας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες,  θα πρέπει να ενισχυθεί το ωκεανογραφικό σκάφος  για να συνεχίσει να επιχειρεί μέχρι τη ναυπήγηση νέου πλοίου.

“Ένα σύγχρονο ερευνητικό σκάφος θα βοηθούσε να καταγράψουμε τα υποθαλάσσια ρήγματα της Ελλάδας, στην οποία, παρά τη μεγάλη σεισμικότητά της, έχει χαρτογραφηθεί μόνο το 30% του βυθού της”, όπως έχει επισημάνει ο κ. Σακελλαρίου

Να σημειωθεί ότι παρότι κατατέθηκε πρόταση να συμπεριληφθεί η ναυπήγηση του νέου σκάφους στις δεσμεύσεις της Ελλάδας κατά την Παγκόσμια Διάσκεψη για τους Ωκεανούς στην Αθήνα (OOC9), η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε.

Δείτε στο βίντεο του συνεργάτη μας Up Stories το θρυλικό ωκεανογραφικό στον Πειραιά όπου περίμενε να πάρει άδεια απόπλου για Σαντορίνη:

Πηγή αρχικής φωτογραφίας:  Το Ωκεανογραφικό Σκάφος ΑΙΓΑΙΟ στη χαρτογράφηση ρηγμάτων και κατολισθήσεων δίπλα στην Άνυδρο. Φωτογραφία: Δημήτρης Σακελλαρίου