“Από την Πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα”. Οι διαφορετικές εκδοχές για την προέλευση και το νόημα της φράσης

Του ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Το ζήτημα της προέλευσης και ερμηνείας αυτού του γνωμικού έχει απασχολήσει πολλούς, ειδικά όσους καταγίνονταν με τη μελέτη της λαογραφίας.

Κυρίως γιατί δεν αναφέρεται σε μια οποιαδήποτε “πόλη” αλλά στην Κωνσταντινούπολη άρα δείχνει παλαιότητα της φράσης σε βάθος χρόνου.

Η εκδοχή Δημητρίου Καμπούρογλου

Υπήρξαν ατελείωτες διαφωνίες σε εφημερίδες μεταξύ λογίων όπως του Καμπούρογλου ή του Χατζόπουλου.

Ο ιστοριοδίφης, λογοτέχνης, ακαδημαϊκός και δικηγόρος Δημήτριος Καμπούρογλου (1858-1942) υποστήριζε πως η φράση ήταν:

“Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κάν’ έλα” που σήμαινε κατά αυτόν το εξής. Η Κωνσταντινούπολη ως εμπορικό κέντρο, συγκέντρωνε πολλούς εμπόρους και ναυτικούς.

Όταν επέστρεφαν στην πατρίδας τους ειδοποιούσαν τις οικογένειές τους ή την αγαπημένη τους με αυτή τη φράση.

Ήταν δηλαδή σαν να έλεγε ο ταξιδιώτης: εγώ επιστρέφω από την Πόλη και εσύ ετοιμάσου να ανέβεις στην κορυφή του λόφου από όπου ήταν εξασφαλισμένη η ορατότητα προς το πέλαγος για την άφιξη του πλοίου. Ειδικά στα νησιά ήταν διαδεδομένο, το λεγόμενο “ξάγναντο”, δηλαδή ένα ξέφωτο σε ψηλό σημείο.

Η εκδοχή Βλαχογιάννη

Αντίθετα ο ιστοριοδίφης και συγγραφέας Ιωάννης Βλαχογιάννης (1867-1945) στην εφημερίδα “Νέα Εστία” παρουσίασε την δική του εκδοχή παραθέτοντας μια ιστορία. Κάποτε ένας Χιώτης καπετάνιος,επέστρεψε από ευρωπαϊκό λιμάνι, στην Τουρκία. Ο τελώνης έπρεπε να του κάνει έλεγχο.

Ο Χιώτης για να αποφύγει την καταβολή δασμού δήλωσε ψεύτικο απόπλου δηλαδή πως “ερχόταν από την Πόλη”, άρα δεν υπήρχαν δασμοί.

Ο Τούρκος Τελώνης όμως δεν πείσθηκε και προχώρησε στον έλεγχο του φορτίου, το οποίο ήταν τσουβάλια γεμάτα κανέλα. Η κανέλα παραγόταν σε μεγάλες ποσότητες στην Πόλη όμως η εξαγωγή της ήταν ελεγχόμενη, χρειαζόταν δηλαδή ειδική άδεια. Μόλις ο Τούρκος Τελώνης είδε το φορτίο γύρισε στον Χιώτη και του είπε: “Από την Πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα” δηλαδή πώς μπορείς να μου λες πως έρχεσαι από την Πόλη όταν το πλεούμενό σου είναι φορτωμένο κανέλα;

Σύμφωνα λοιπόν με την εκδοχή Βλαχόπουλου η φράση χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν όταν κάποιος ισχυριζόταν κάτι, το οποίο στη συνέχεια εκ των πραγμάτων αποδεικνυόταν ψέμα.

Όμως με τα χρόνια απέκτησε την έννοια της ασυναρτησίας. Δηλαδή όταν κάποιος μιλάει ακατάσχετα μεταπηδώντας από το ένα θέμα στο άλλο, χωρίς ειρμό.

Τότε ο συνομιλητής του λέει τη γνωστή έκφραση: “Από την Πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα”.