Από τα νεοκλασικά στις πολυκατοικίες. Πότε εφαρμόστηκε η αντιπαροχή και γιατί γκρεμίστηκαν ακόμα και επαύλεις. Οι καινοτομίες του Τσίλερ. Νέα εκπομπή

Τη μετάβαση από τα νεοκλασικά στις πρώτες πολυκατοικίες της Αθήνας παρουσιάζει η Μηχανή του Χρόνου με το Χρίστο Βασιλόπουλο, τη Δευτέρα 17 Μαΐου στις 21.00 στο Cosmote History.

Η εκπομπή μεταδίδεται σε επανάληψη Κυριακή 23 Μαΐου στις πέντε το απόγευμα.

Η Μηχανή του Χρόνου καταγράφει αρχικά τα μεγάλα έργα του αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν στη νέα πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, πριν την οριστική αναχώρησή του από την πόλη για να μεγαλουργήσει στη Βιέννη.

Από τους σημαντικότερους συνεργάτες του Δανού αρχιτέκτονα υπήρξε ο νεαρός γερμανός Ερνστ Τσίλερ, που ήρθε αρχικά στην Αθήνα ως επιβλέπων μηχανικός και βοήθησε καθοριστικά στην αποπεράτωση των έργων στην Εθνική Βιβλιοθήκη, το Ζάππειο και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Ο Τσίλερ όμως εγκαταστάθηκε μόνιμα στην πρωτεύουσα και γρήγορα έγινε ο αγαπημένος αρχιτέκτονας της μεγαλοαστικής τάξης.

Το 1872 διορίστηκε καθηγητής στην έδρα της αρχιτεκτονικής του Σχολείου των Τεχνών, που αργότερα μετονομάστηκε σε Πολυτεχνείο και μεταξύ των σημαντικών πελατών του ήταν η βασιλική οικογένεια.

Το ανάκτορο του διαδόχου δηλαδή το σημερινό Προεδρικό Μέγαρο, αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια της Αθήνας. Το εμβληματικό του έργο θεωρείται το Ιλίου Μέλαθρον, το μέγαρο του Ερρίκου Σλήμαν που σήμερα στεγάζει το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών.

Επίσης, σχεδίασε τα θέατρα της Πάτρας, της Ζακύνθου και το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών, το μέγαρο του μεγαλέμπορου Βασίλη Μελά στην οδό Αιόλου που σήμερα στεγάζει την Εθνική Τράπεζα, το Εθνικό θέατρο στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου, τα μέγαρα του Ανδρέα Συγγρού στην Αθήνα και τα Ανάβρυτα, καθώς και το μέγαρο Σταθάτου στη οδό Βασιλίσσης Σοφίας.

Υπολογίζεται ότι ο Τσίλερ κατασκεύασε περισσότερα από 500 κτίρια σε όλη την Ελλάδα, ενώ ήταν από τους πρώτους που συνέλαβε την ιδέα της εξοχικής κατοικίας, δημιουργώντας στον Πειραιά επτά πολυτελείς επαύλεις. Η τοποθεσία πήρε αρχικά το όνομά του και έγινε γνωστή ως  «Συνοικία Τσίλερ» ή «Συνοικία των Επαύλεων», ενώ εμβληματικές κατασκευές έκανε και στην Κηφισιά.

Πως «γεννήθηκε» η πολυκατοικία και η αντιπαροχή

Η Μηχανή του Χρόνου περιγράφει επίσης το πρόβλημα κατοικίας που δημιουργήθηκε μετά την μικρασιατική καταστροφή και τον νόμο περί οριζόντιας ιδιοκτησίας που ψηφίστηκε το 1929 από την κυβέρνηση  Βενιζέλου.

Η ανέγερση πολυκατοικιών – ειδικά μετά τον πόλεμο – σηματοδότησε το τέλος του αθηναϊκού νεοκλασικισμού και με την αντιπαροχή κατεδαφίστηκαν πολλά αρχιτεκτονικά στολίδια της πόλης.

Οι πρώτες πολυκατοικίες ακολούθησαν το ρεύμα του μοντερνισμού που επικρατούσε στο μεσοπόλεμο και η ζωή στα διαμερίσματα ήταν πολύ διαφορετική από ότι στα νεοκλασικά.

Στην εκπομπή μιλούν οι:

Μάρω Καρδαμίτση Αδάμη – Ομότιμη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, Ειρήνη Γρατσία- Αρχαιολόγος και συντονίστρια “Monumenta”, Μαριλένα Κασιμάτη – Ιστορικός Τέχνης, Κώστας Σταματόπουλος – Ιστορικός, Μάνος Μπίρης – καθηγητής Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, Στέφανος Μίλεσης – πρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς, Ευαγγελία Βαλάτα Τσιάμα – φιλόλογος/ ερευνήτρια, Πάνος Ραφτόπουλος – αρχιτέκτων, Μαρία Δανιήλ – αρχιτέκτονας μηχανικός, Ελένη Πορτάλιου – ομότιμη καθηγήτρια αρχιτεκτονικής σχολής ΕΜΠ, Πάνος Δραγώνας – καθηγητής Αρχιτεκτονικής πανεπιστημίου Πατρών, Κώστας Τσιαμπάος – καθηγητής σχολής αρχιτεκτόνων μηχανικών ΕΜΠ, Κώστας Σταματόπουλος – ιστορικός, Θωμάς Μαλούτας – καθηγητής Τμήματος Γεωγραφίας Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, Δημήτρης Φιλιππίδης – καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, Γιώργος Γκιόρτος – συνταξιούχος θυρωρός.