Απέδρασαν 73, εκτελέστηκαν οι 50, ανάμεσά τους και ο έλληνας υποσμηναγός Σκάντζικας. Οι πραγματικοί ήρωες πίσω από την ταινία “Η Μεγάλη Απόδραση” με τον Στηβ Μακουήν

Η διάσημη αυτή απόδραση έγινε το 1944 από το γερμανικό στρατόπεδο stalag Luft III στην επαρχία της Σιλεσίας, περιοχή στη Νότια Πολωνία. Το συγκεκριμένο στρατόπεδο φημιζόταν για τα πανίσχυρα μέτρα ασφαλείας.

Την άνοιξη του 1943, ο Βρετανός αξιωματικός της βασιλικής αεροπορίας, Roger Bushel συνέλαβε ένα παράτολμο και πρωτόγνωρο για τα δεδομένα της εποχής σχέδιο απόδρασης. Σκέφτηκε να αποδράσουν σκάβοντας ταυτόχρονα όχι ένα, αλλά τρία συνολικά τούνελ.

Ο Βρετανός σκέφτηκε ότι σε περίπτωση που οι Γερμανοί ανακάλυπταν το ένα, δεν θα διανοούνταν ότι  οι αιχμάλωτοι δούλευαν εξίσου συστηματικά για να ανοίξουν δυο διαφορετικά ακόμα τούνελ. Στα τούνελ δόθηκαν ονόματα ανθρώπων. Το τούνελ Tom ξεκίνησε σε μια σκοτεινή γωνία ενός δωματίου σε κάποιο από τα πολλά κτήρια του στρατοπέδου. Το τούνελ Dick ξεκίνησε σε έναν σωλήνα αποχέτευσης μέσα στις τουαλέτες και τέλος το τούνελ Harry άρχισε να σκάβεται κάτω από μια σόμπα.

Ο εγκέφαλος της απόδρασης, ο Bushel, πήρε το κωδικοποιημένο όνομα “Big Χ”. Αυτό όμως που κάνει μοναδική αυτή την απόδραση δεν είναι τόσο η κατασκευή των τούνελ, που και αυτή παρουσιάζει ενδιαφέρον, όσο ο αριθμός των συμμετεχόντων στο μυστικό της απόδρασης.

Στο παρελθόν υπήρχε μια συνωμοτική πρακτική να συμμετέχουν στο σχέδιο το πολύ δέκα άτομα. Αντιθέτως, στο συγκεκριμένο σχέδιο συμμετείχαν όλοι. Συνολικά 600 αιχμάλωτοι βοήθησαν στο σκάψιμο του τούνελ διαφυγής. Το σχέδιο προέβλεπε όλοι οι δραπέτες να εφοδιαστούν με πολιτικά ρούχα και πλαστά έγγραφα για να μπορέσουν στη συνέχεια να βγουν από τη Γερμανία.

Η κατασκευή των τούνελ διήρκεσε σχεδόν ένα χρόνο και έγινε σε βάθος 9 μέτρων από την επιφάνεια, ενώ το πλάτος ήταν πολύ μικρό, μόλις 60 εκατοστά. Η κατασκευή τους ήταν μια πολύ προσεκτική και οργανωμένη επιχείρηση. Υπήρχαν συστηματικά υποστυλώματα και ειδική εφεύρεση για τον εξαερισμό που επινόησε ο Μπόμπ Νέλσον, όπως και σημεία για τη φύλαξη των σκαπτικών εργαλείων, που και αυτά ήταν το αποτέλεσμα της ευφυΐας και της ευρηματικότητας  των οργανωτών.

Τα περισσότερα ξύλινα εργαλεία φτιάχτηκαν από τις σανίδες κάτω από τα στρώματα των αιχμαλώτων. Ενδεικτικά, κάθε κρεβάτι αρχικά είχε 20 σανίδες και στο τέλος της επιχείρησης υπήρχαν μόνο 8 σε κάθε κρεβάτι. Και άλλα αντικείμενα του στρατοπέδου χρησιμοποιήθηκαν, όπως τα μεταλλικά βαζάκια με σκόνη γάλακτος που έστελνε ο Ερυθρός  Σταυρός, μέχρι και το λίπος από τις σούπες για να φτιαχτούν κεριά που θα φώτιζαν τα λαγούμια κάτω από τη γη. Το χώμα από την εκσκαφή το έκρυβαν σε ειδικές κρυφές θήκες μέσα στα παντελόνια τους και διακριτικά και με μεγάλη προσοχή το σκορπούσαν σε όλη την έκταση του στρατοπέδου. Αυτοί που μετέφεραν το χώμα στα παντζάκια τους ονομάστηκαν “πιγκουίνοι ” από το σχήμα που έπαιρνε το παντελόνι τους από το βάρος.

Οι αιχμάλωτοι  κατάφεραν με δωροδοκίες να προμηθευτούν από κάποιους φύλακες πλαστά έγγραφα και άδειες, πυξίδες, χάρτες, καθώς επίσης και πολιτικά ρούχα ή γερμανικές στολές, που τα αποθήκευαν όλα στο τούνελ “Dick” όταν έκριναν πως αυτό δεν θα το χρησιμοποιούσαν για την απόδραση.

Οι Γερμανοί είχαν αντιληφθεί ότι κάτι μεγάλο ετοίμαζαν οι κρατούμενοι, αλλά δεν μπορούσαν να εξακριβώσουν ακριβώς τι συνέβαινε. Καθώς ο καιρός περνούσε έρχονταν όλο και περισσότεροι Αμερικάνοι αιχμάλωτοι στο στρατόπεδο. Στην προσπάθεια να συμπεριληφθούν όσο γίνεται περισσότεροι στη μεγάλη απόδραση, η δραστηριότητα αυξήθηκε και υπέπεσε στην αντίληψη των Γερμανών. Πολλοί Γερμανοί κρύφτηκαν στο δάσος έξω από το στρατόπεδο και αντιλήφθηκαν αυτούς που δούλευαν στον “Tom”.

Το τούνελ “Tom” αποκαλύφθηκε, αλλά όχι το τούνελ “Harry”!

Πλέον τα περιθώρια χρόνου είχαν εξαντληθεί και έπρεπε να ληφθεί η μεγάλη απόφαση. Ο εγκέφαλος Bushell αποφάσισε να δώσει το “ok” για το μεγάλο σχέδιο. Μόνο 200 από τους 600 θα συμμετείχαν. Επελέγησαν εκείνοι που μιλούσαν γερμανικά και είχαν αξιόπιστα πλαστά έγγραφα, αλλά και όσοι είχαν εργαστεί συστηματικά στην ολοκλήρωση του έργου. Οι πρώτοι 100 είχαν τις περισσότερες ελπίδες. Ακολούθησαν οι “σκληροί” που ρίσκαραν ακόμα περισσότερο, καθώς δεν είχαν τα απαιτούμενα έγγραφα, δεν μιλούσαν γερμανικά και θα έπρεπε να μετακινούνται μόνο στο σκοτάδι.

Επέλεξαν μια νύχτα του Μάρτη το 1944 που δεν είχε φεγγάρι. Όμως, μια σειρά από ατυχίες και το χιόνι που έπεσε εκείνο το βράδυ και έφραξε την έξοδο του τούνελ καθυστέρησε και άλλαξε το σχέδιο. Τη νύχτα της μεγάλης απόδρασης μόνο 76 άντρες κατάφεραν να ξεφύγουν. Από αυτούς, οι 73 συνελήφθησαν σχεδόν άμεσα από τους Γερμανούς και οι 50 εκτελέστηκαν κατόπιν διαταγής του ίδιου του Χίτλερ. Όταν οι Γκεσταπίτες μπήκαν στο στρατόπεδο για έρευνα, έμειναν έκπληκτοι από αυτό που αντίκρυσαν. Ο περισσότερος εξοπλισμός του στρατοπέδου είχε εξαφανιστεί. Καρέκλες, τραπέζια, καλώδια, κρεβάτια, μαχαιροπήρουνα και πολλά άλλα αντικείμενα είχαν χρησιμοποιηθεί για το μεγάλο σχέδιο.

Αρχικά ο Χίτλερ είχε διατάξει την εκτέλεση όλων των αιχμαλώτων προς παραδειγματισμό, καθώς επίσης και του Γερμανού διοικητή του στρατοπέδου και των Γερμανών στρατιωτών που ήταν υπηρεσία εκείνο το βράδυ. Αλλά οι συνεργάτες του τον απέτρεψαν για να φανεί ότι τηρούν τα προσχήματα και τους όρους της συνθήκης της Γενεύης, που προστάτευε τους αιχμαλώτους πολέμου. Ο εγκέφαλος της απόδρασης εντοπίστηκε και εκτελέστηκε από Γκεσταπίτη στην πόλη Saarbrücken της Γερμανίας.

Οι 50 που εκτελέστηκαν. Ανάμεσά τους ήταν και ο Έλληνας υποσμηναγός Σκάντζικας

21 Βρετανοί

6 Καναδοί

6 Πολωνοί

5 Αυστραλοί

3 Νοτιοαφρικανοί

2 Νεοζηλανδοί

2 Nορβηγοί

1 Βέλγος

1 Τσεχοσοβάκος

1 Γάλλος

1 Έλληνας

1 Λιθουανός

Ο Σωτήρης Σκάντζικας πήρε μέρος στην απόδραση και κατάφερε να βγει από το στρατόπεδο. Συνελήφθη και εκτελέστηκε μαζί με άλλους 49.

Οι άνδρες της Gestapo τους πυροβόλησαν από πίσω προφασιζόμενοι ότι οι συλληφθέντες προσπαθούσαν να αποδράσουν.

Μάλιστα, για να εξαφανίσουν κάθε ίχνος αποτέφρωσαν τα πτώματα.

Πηγή

Η λήκυθος με τη στάχτη του Σκάντζικα βρίσκεται στο στρατιωτικό κοιμητήριο του Poznan, στη Πολωνία.

Η ορθή ημερομηνία του θανάτου του, όπως έχει πια σήμερα διαπιστωθεί, είναι η 30η Μαρτίου 1944.

Οι αεροπόροι Τσώρτσιλ και Νέλσον γλύτωσαν την εκτέλεση λόγω ονόματος!

Μόνο τρεις παρέμειναν ασύλληπτοι εκείνη τη μοιραία νύχτα. Ο Ντικ Τσώρτσιλ ήταν ένας από αυτούς. Τη νύχτα της μεγάλης απόδρασης ο Τσώρτσιλ και ο φίλος του Μπόμπ Νελσον ήταν ανάμεσα στους τελευταίους 30 που μπήκαν στο τούνελ. Σκόπευαν να πάνε στα σύνορα της Τσεχοσλοβακίας που απείχε 50 μίλια από το στρατόπεδο.

Ο Τσώρτσιλ είχε  καταφέρει να βρει ψεύτικα ρουμάνικα έγγραφα και μάλιστα είχε αποστηθίσει κάποιες ρουμανικές εκφράσεις για να περάσει στον έλεγχο ως Ρουμάνος. Περπατούσαν ασταμάτητα μέσα στα χιόνια δυο μερόνυχτα και τότε αποφάσισαν να μπουν σε έναν αχυρώνα για να ξεκουραστούν.

Δυστυχώς όμως οι Γερμανοί είχαν διαταγή να ερευνήσουν όλους τους αχυρώνες σε ακτίνα 100 μιλίων από το στρατόπεδο.

Όπως αφηγείται σήμερα ο 94χρονος Τσώρτσιλ, οι Γερμανοί έψαχναν στα άχυρα με αιχμηρά γεωργικά εργαλεία με διχαλωτό άκρο.

Οι δυο δραπέτες εντοπίστηκαν και συνελήφθησαν. Οδηγήθηκαν πίσω στο στρατόπεδο. Και ενώ οι 50 από αυτούς εκτελέστηκαν, ο Τσώρτσιλ και ο Νέλσον γλίτωσαν το εκτελεστικό απόσπασμα χάρη στα όνόματά τους !

Οι Γερμανοί νόμιζαν ότι ο Ντικ Τσώρτσιλ είχε συγγένεια με τον Βρετανό πρωθυπουργό Ουίνστον Τσώρτσιλ, ενώ επρόκειτο για απλή συνωνυμία. Αλλά και το επώνυμο του φίλου του απεδείχθη σωτήριο. Η Γκεστάπο νόμιζε ότι ο Μπόμπ Νέλσον είχε συγγένεια με τον Ναύαρχο Οράτιο Νέλσον! Και έτσι οι δυο άντρες γλίτωσαν χάρη στα επώνυμά τους!

Με πληροφορίες από The Great Escape,Stalag Luft III, Sagan

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Η απόδραση από τη Σιβηρία, όπου τους είχαν φυλακίσει οι Σοβιετικοί και έκαναν καταναγκαστικά έργα. Η τρομερή περιπέτεια έγινε ταινία με τον Έντ Χάρις και τον Κόλιν Φάρελ…