“Άντρα μου, πάει”. Το θρυλικό τραγούδι των Ελληνόφωνων της Κάτω Ιταλίας για τους ξενιτεμένους στα ορυχεία της Γερμανίας, “όπου δουλεύοντας εκεί πεθαίνει ο κόσμος”

Κατά τη διάρκεια της παντοδυναμίας του Μουσολίνι, οι Ελληνόφωνοι της Κάτω Ιταλίας αναγκάστηκαν να μιλούν μόνο την ιταλική γλώσσα.

Σε διαφορετική περίπτωση απειλούνταν με αποκεφαλισμό!

Τα Γκρικάνικα, δηλαδή η διάλεκτος των Ελλήνων στην Απουλία και στην Καλαβρία, σταδιακά σταμάτησαν να μιλιούνται, αλλά συνέχισαν να τραγουδιούνται.

Εργάτες στη “μινιέρα”

Μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, οι Ελληνόφωνοι των χωριών της Κάτω Ιταλίας έδιναν καθημερινά μάχη επιβίωσης.

Οι περισσότεροι έφευγαν για τη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ελβετία, ως εργάτες στη «μινιέρα», δηλαδή στο ορυχείο.

Άφηναν πίσω τις οικογένειες, τους φίλους, τις γειτονιές, τη ζωή τους.

Γυρνούσαν πίσω, αν όλα είχαν πάει καλά, μια φορά τον χρόνο για λίγες ημέρες. Ολόκληρα χωριά ερήμωσαν από άνδρες που ξενιτεύτηκαν για να ζήσουν τις οικογένειές τους.

Κάποιοι δεν κατάφεραν να γυρίσουν. Άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή.

Το τραγούδι της ξενιτιάς

Ένα χαρακτηριστικό τραγούδι που μιλάει για τη μετανάστευση και το κλάμα της γυναίκας, η οποία αποχωρίζεται το ταίρι της, είναι το «Άντρα μου πάει».

Γράφτηκε από τον Franco Corliano στο χωριό “Calimera” του Σαλέντο.

Περιέγραφε τις δύσκολες στιγμές της οικογένειας, που έμενε πίσω, αλλά και τον ιδρώτα του εμιγκρέ στα μεταλλεία και τα κάρβουνα «για να παχύνει τα αφεντικά με τη δουλειά του».

Το 1977, στον δίσκο της Μαρίας Φαραντούρη «Τραγούδια διαμαρτυρίας από όλον τον κόσμο», το τραγούδι έκανε αίσθηση με τους γκρικάνικους ή «ιταλιώτικους» στίχους. Μιας γλώσσας δηλαδή, με δωρικές, ομηρικές και βυζαντινές επιρροές, εμπλουτισμένη με ιταλικά.

Η Μαρία Φαραντούρη το τραγούδησε πρώτη φορά για τις ανάγκες της ταινίας του Δημήτρη Μαυρίκιου “Polemonta” και στη συνέχεια το συμπεριέλαβε στον δίσκο. Αργότερα, το τραγούδι ερμήνευσαν η Χαρούλα Αλεξίου, η Μαρινέλλα και πολλοί άλλοι σημαντικοί καλλιτέχνες.

Εμείς διαλέξαμε την εκτέλεση των Encardia, του μουσικού σχήματος που ζωντανεύει με υπέροχες εκτελέσεις την όμορφη μουσική της Κάτω Ιταλίας.

Οι στίχοι του τραγουδιού:

Τέλω να μπισκεφτώ να μη πενσέφσω

να κλάφσω τσαι να γελάσω τέλω

αρτεβράι.

Μα μάλι’ αράτζια έβο

ε’ να κανταλίσω στο φέγγο ε’ να

φωνάσω ο άντρα μου πάει.

άντρα μου πάει Άντρα μου πάει.

Τσ’ ε οι αντρώποι στε

μας πάνε στε ταράσσουνε ντ’ άρτει

καλοί ους τωρούμε του σ’ ένα χρόνου.

’Ετο ε ζωή μα ε του, ε ζωή

Κριστέ μου;Μα πα τσαι στη

Γκερμάνια κλαίοντα μα πόνο.

Κλαίοντα μα πόνο Κλαίοντα μα πόνο.

Τάτα γιατί εν να πάει, πέ μα γιατί;

Γιατί έτο έν’ ναι ζωή μαρά παιδία

ο τεκούντη πολεμά τσ’ ιδρώνει

Να λιπαριάσει ου σινιούρου μου τη φατία.

Μου τη φατία Μου τη φατία.

Στέκω τη μπάντα τσαι στέκω εντώ σόνο.

Στέω πουμμα σαν τσαι στε,

πένσεω στο τρένο.

Πένσεω στο σκοτεινό και στη μινιέρα

που πολεμώντα ετσεί πεθαίνει ο γένο.

Πεθαίνει ο γένο Πεθαίνει ο γένο.

Μετάφραση

Θέλω να μεθύσω για να μη σκέφτομαι

να κλάψω και να γελάσω θέλω τούτο το βράδυ

με πολλή οργή να τραγουδήσω

στο φεγγάρι να φωνάξω: ο άντρας μου πάει

ο άντρας μου πάει, ο άντρας μου πάει

Οι άντρες μας πάνε, φεύγουν

αν πάνε όλα καλά, θα ιδωθούμε σ’ ένα χρόνο

Αυτή είναι η ζωή μας, Χριστέ μου

πάνε στη Γερμανία με κλάμα και πόνο

με κλάμα και πόνο, με κλάμα και πόνο

Μπαμπά γιατί πρέπει να πας; Πες μου γιατί;

Γιατί έτσι είναι η ζωή, καημένα παιδάκια

ο φτωχός δουλεύει και ιδρώνει

για να παχύνει τα αφεντικά με τη δουλειά του

με τη δουλειά του, με τη δουλειά του

Ακούω την μπάντα, ακούω τη μουσική

είμαι εδώ μαζί σας μα σκέφτομαι και το τρένο

σκέφτομαι το σκοτεινό ορυχείο

όπου δουλεύοντας εκεί πεθαίνει ο κόσμος

πεθαίνει ο κόσμος, πεθαίνει ο κόσμος

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οι «δούλοι του χρυσού» που αλληλοσκοτώνονταν για λίγη χρυσόσκονη στη Βραζιλία. Ανέβαιναν σε αυτοσχέδιες σκάλες σε ύψος 400 μέτρων. Οι συγκλονιστικές φωτογραφίες του Sebastiao Salgado που η ζωή του έγινε ταινία από τον Βιμ Βέντερς …