Ο Έλληνας που έσωσε την διαστημική αποστολή “Απόλλο 13”, όταν ακούστηκε το “Χιούστον έχουμε πρόβλημα”. Η αναγνώριση της ΝΑΣΑ και η πορεία στην Ελλάδα

Στην επιφάνεια της σελήνης υπάρχει μία κρημνώδης κορυφογραμμή με την ονομασία Θήρα. Τα «βαφτίσια» έγιναν το 1976, όταν η ΝΑΣΑ θέλησε να τιμήσει τον Αντώνη Κονταράτο, που έξι χρόνια πριν έσωσε την αποστολή Απόλλο 13 από μία διαστημική καταστροφή.

Ο Έλληνας επιστήμονας ζήτησε, αντί για το όνομά του, να δοθεί στην κορυφογραμμή το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Σαντορίνης.

Ο Αντώνης Κονταράτος γεννήθηκε το 1933 στην Αθήνα, όπου και έζησε μέχρι την απόκτηση διδακτορικού του από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Έπειτα έφυγε στην Αμερική για να συνεχίσει την ακαδημαϊκή του καριέρα. Εργάστηκε ως ερευνητής στο ΜΙΤ και στο Τεχνολογικό Ίδρυμα της Καλιφόρνιας.

Το έργο του και οι δημοσιεύσεις του εντυπωσίασαν τους ανθρώπους της ΝΑΣΑ, που τον κάλεσαν να γίνει ένας από τους στενούς συνεργάτες του Βέρνερ φον Μπράουν, κορυφαίου πρώην μηχανικού των ναζί που μεταπολεμικά μετανάστευσε στις ΗΠΑ. Η ολιγομελής ομάδα με επικεφαλής τον Μπράουν είχε αναλάβει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του διαστημικού προγράμματος Απόλλο, που θα έστελνε για πρώτη φορά τον άνθρωπο στη σελήνη.

Ο Κονταράτος συντόνιζε ένα γκρουπ 16 διδακτόρων διαφόρων ειδικοτήτων, από βιοφυσικούς και ψυχολόγους μέχρι χημικούς και μαθηματικούς, το οποίο συμβούλευε τη ΝΑΣΑ σε θέματα υγείας και ασφάλειας των αστροναυτών που θα επάνδρωναν τα διαστημόπλοια.

«Χιούστον έχουμε πρόβλημα»

Το 1965 τέθηκε επίσημα προϊστάμενος Διαστημικών Εφαρμογών και Διαστημικής Φυσιολογίας της εταιρείας Μπέλκομ (Bellcomm, Inc), αποκλειστικής Τεχνικής Συμβούλου της Διεύθυνσης Επανδρωμένων πτήσεων της ΝΑΣΑ.

H συμμετοχή του Έλληνα επιστήμονα ήταν κομβική σε μία από τις πιο δραματικές στιγμές του προγράμματος Απόλλο. Χάρη στη συμβολή του, η περίφημη αποστολή Απόλλο 13 γλίτωσε από τον απόλυτο όλεθρο και έμεινε στην ιστορία ως η μεγαλύτερη «επιτυχημένη αποτυχία» της ΝΑΣΑ.

Έπειτα από 56 ώρες πτήσης με προορισμό τη σελήνη, σημειώθηκε έκρηξη σε μια από τις δύο δεξαμενές οξυγόνου. Αρχικά, πίστεψαν ότι πρόκειται για μικροβλάβη και το πλήρωμα αποπειράθηκε να τη διορθώσει. Μόλις όμως το διαστημόπλοιο άρχισε να τραντάζεται, κατάλαβαν ότι είχε καταστραφεί και η δεύτερη δεξαμενή. Τότε ήταν που ο κυβερνήτης Λόβελ επικοινώνησε με το κέντρο ελέγχου και είπε την ιστορική φράση «Χιούστον έχουμε πρόβλημα».

Προκειμένου να σωθούν, οι τρεις αστροναύτες για να σωθούν εισήλθαν στην μικρή άκατο του σκάφους, η οποία ήταν όμως σχεδιασμένη για να χωράει δύο άτομα. Υπό την ασφυκτική πίεση του χρόνου και των συνθηκών, ο Αντώνης Κονταράτος έδωσε μία ανορθόδοξη αλλά αποτελεσματική λύση.

Υπό την καθοδήγησή του, οι αστροναύτες κατασκεύασαν με ό,τι υλικά βρέθηκαν στο διαστημόπλοιο (σακούλες, χάρτες, κολλητική ταινία) έναν πρόχειρο προσαρμογέα του μηχανήματος από το σκάφος εξυπηρέτησης, το «γραμματοκιβώτιο» όπως το αποκαλούσαν μεταξύ τους. Η συσκευή έγινε λειτουργική και μετά από μία επεισοδιακή πτήση, το σκάφος κατάφερε να επιστρέψει στη γη με όλα τα μέλη του πληρώματος σώα, στις 17 Απριλίου του 1970.

Το επίτευγμα του Κονταράτου ήταν τεράστιο, παρότι ο ίδιος για το ευρύ κοινό παρέμεινε ένας αφανής ήρωας. Του απονεμήθηκαν πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων το βραβείο επιτεύγματος για το πρόγραμμα «Άνθρωπος στο Φεγγάρι», για τη «Σημαίνουσα συνεισφορά προς το αμερικανικό έθνος». Επίσης, το 1971 βραβεύτηκε με ειδική μνεία για την προσφορά του στις επανδρωμένες πτήσεις στο Διάστημα.

Το 1995, η επεισοδιακή αποστολή μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς. Στην κρίσιμη σκηνή της ταινίας «Apollo 13», όπου ακούγεται η χαρακτηριστική φράση «Χιούστον έχουμε πρόβλημα», ο τεχνικός που καλείται να σώσει τους αστροναύτες είναι στην πραγματικότητα ο Έλληνας επιστήμονας.

Μία Σαντορίνη στη Σελήνη

Ο Αντώνης Κονταράτος επέστρεψε στην Ελλάδα το 1976. Η ΝΑΣΑ, θέλοντας να τον τιμήσει για μία τελευταία φορά, αποφάσισε να δώσει το όνομά του σε μία κρημνώδη κορυφογραμμή του φεγγαριού. Ωστόσο, ο Κονταράτος αρνήθηκε. Ζήτησε αντιθέτως, να δοθεί το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Θήρας από όπου καταγόταν. Έτσι κι έγινε.

Η κορυφογραμμή μήκους 7 χιλιομέτρων που συναντά κανείς στις συντεταγμένες 24.4N και 31.4W στην επιφάνεια της σελήνης ονομάζεται επισήμως “Dorsum Thera”.

Μόλις επαναπατρίστηκε, o Αντώνης Κονταράτος εξελέγη Τακτικός Καθηγητής Διοίκησης της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι και το 1984. Μεταξύ 1979 και 1982 διετέλεσε παράλληλα Σύμβουλος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

Από το 1985 ως και το 1990 διετέλεσε Αντιπρόεδρος Επιχειρησιακής Στρατηγικής της Εταιρείας Biotech Research Laboratories στις HΠΑ και Καθηγητής στη Μεταπτυχιακή Σχολή Διοίκησης του Πανεπιστημίου George Washington στις ΗΠΑ. Τον Μάρτιο του 1991 διορίστηκε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Θεραπευτηρίου «Ευαγγελισμός» και τον Οκτώβριο του 1992 εξελέγη Πρώτος Γενικός Διευθυντής στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, όπου και υπηρέτησε μέχρι και τον Φεβρουάριο του 1997.

Τον Μάρτιο του 1997 ανέλαβε Γενικός Διευθυντής της Golden Filter S.A., Ανώνυμης Εταιρείας Έρευνας και Εκμετάλλευσης Ευρεσιτεχνιών, η οποία διαχειρίζεται το πρωτοποριακό βιολογικό φίλτρο τσιγάρων «biofilter». Τέλος, τον Απρίλιο του 1999 ανέλαβε Γενικός Διευθυντής του Νοσηλευτικού Ιδρύματος «Ερρίκος Ντυνάν» μέχρι το 2000. Από το 2002 ήταν Πρόεδρος της Golden Filter και από το 2008 Διοικητής του Ευαγγελισμού.

Ο πολυπράγμων Έλληνας επιστήμονας έφυγε από την ζωή το 2009, σε ηλικία 76 ετών.

Η αρχική εικόνα από youtube 

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Χιούστον έχουμε πρόβλημα». Η ιστορική φράση του κυβερνήτη του Απόλλων 13. Η μοιραία έκρηξη και το θρίλερ της επιστροφής στη γη. Γιατί θεωρήθηκε διαστημικό θαύμα