Ο αριστοκράτης Σαιν Σιμόν, που έθεσε τις βάσεις του σοσιαλισμού πριν τον Μαρξ. Στήριζε τη βιομηχανία και τους επιστήμονες και απαξίωνε τους βασιλείς. Στην Ελλάδα τον “έφερε” ο Όθωνας

Οι βάσεις του σύγχρονου σοσιαλισμού μπήκαν τον 18^ο αιώνα από έναν γάλλο ευγενή.

Ο Ανρί Σαιν-Σιμόν προερχόταν από οικογένεια Παριζιάνων αριστοκρατών. Ωστόσο, ποτέ δεν άφησε την καταγωγή του να σταθεί εμπόδιο στις φιλοσοφικές του αναζητήσεις.

Από πολύ νωρίς αισθανόταν ενεργός πολίτης, μέρος της ευρύτερης κοινωνίας, και όχι μέλος μίας επίλεκτης κάστας που δεν επηρεαζόταν από τα προβλήματα των απλών ανθρώπων.

Σαινσιμονισμός

Ο «σαινσιμονισμός», όπως ονομάστηκε το κίνημα που βασίστηκε στις ιδέες του Ανρί Σαιν-Σιμόν, αποτελεί τον αμεσότερο πρόγονο του σοσιαλισμού και της σύγχρονης κοινωνιολογίας.

«Δεν φτιάχνουν οι νόμοι την κοινωνία, η κοινωνία φτιάχνει τους νόμους. Το πρώτο βήμα προς το σοσιαλισμό (ή κοινωνισμό) θα γίνει με τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τους νόμους στην κοινωνία», συνήθιζε να λέει Σαιν-Σιμόν.

Ο γάλλος διανοούμενος υποστήριζε ότι οι κινητήριες δυνάμεις των κοινωνιών είναι η βιομηχανία και η επιστήμη.

Κάθε άνθρωπος οφείλει να εργάζεται σε αντικείμενο πάνω στο οποίο έχει κλίση και να αμείβεται ανάλογα με την παραγωγικότητά του.

Η ικανότητα υπερισχύει της ισότητας. Κάθε μορφή ιδιοκτησίας που προέρχεται από προνόμια πάσης φύσεως, όπως η κληρονομιά και οι τίτλοι ευγενείας, είναι καταδικαστέα και δεν θα έπρεπε να υφίσταται.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Σαιν-Σιμόν δεν καταδίκαζε τη θρησκεία. Ο ίδιος δήλωνε πιστός καθολικός και ακολουθούσε τα χριστιανικά διδάγματα.

Ωστόσο, πίστευε ότι ο ρόλος της θρησκείας στην κοινωνία έπρεπε να περιορίζεται στην επιβολή ενός ενιαίου ηθικού κώδικα και να μην αναμιγνύεται σε κοινωνικοπολιτικά κι επιστημονικά πεδία.

                                                                     

 Τα χρόνια της αναζήτησης

Πριν ακόμα ενηλικιωθεί, στα 17 του, ταξίδεψε στην Αμερική για να συμμετάσχει στο πλευρό των Αμερικανών στον πόλεμο για την Ανεξαρτησία.

Μάλιστα, φυλακίστηκε από τους Βρετανούς και για μερικά χρόνια έμεινε εγκλωβισμένος στις ΗΠΑ. Μπόρεσε να επιστρέψει στην πατρίδα του μόλις το 1783, σε ηλικία 23 χρόνων.

Αφού έσμιξε και πάλι με τους δικούς του, γράφτηκε στο πανεπιστήμιο του Μεζιέρ και για τα επόμενα 5 χρόνια αφοσιώθηκε στο διάβασμα και στα ταξίδια ανά την Ευρώπη.

Όταν ξέσπασε η Γαλλική Επανάσταση, οι ιδέες του Σαιν-Σιμόν για το τρίπτυχο «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη» είχαν διαμορφωθεί. Θεωρώντας πως πλέον οι συγκυρίες ήταν κατάλληλες για να «ακουστεί» η φωνή του, εντάχθηκε στην Επανάσταση, άρχισε να εκφράζει ανοιχτά τα πιστεύω του και χρηματοδοτούσε δράσεις για την προώθηση των ιδεών του.

Και πράγματι, οι θεωρίες του βρήκαν πολλούς υποστηρικτές.

Το γεγονός αυτό δεν άργησε να δυσαρεστήσει το παλάτι.

Όλο και πιο εντατικά οι αριστοκράτες έψαχναν αφορμή να τον «φιμώσουν», πράγμα που τελικά κατόρθωσαν την περίοδο της «Τρομοκρατίας» τα τελευταία χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης.

Κατά τα έτη 1793-1794, ο Ανρί Σαιν-Σιμόν φυλακίστηκε και βασανίστηκε.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε γραπτά της εποχής, γλίτωσε την γκιλοτίνα από καθαρή τύχη.

Από το 1794 που αποφυλακίστηκε, μέχρι και το θάνατό του το 1825, ο Γάλλος διανοούμενος συνέχισε να διαδίδει τις ιδέες του, να διαβάζει και να έρχεται σε επαφή με σημαντικές προσωπικότητες της Γαλλίας και της Ευρώπης.

Ωστόσο, παρά την τεράστια περιουσία που είχε κάποτε κληρονομήσει, καθώς και τα χρήματα που έβγαλε στην πορεία, τα τελευταία του χρόνια τα πέρασε μέσα στη φτώχεια.

Μπορεί ο ίδιος να διατύπωνε τις δικές του πολιτικοοικονομικές θεωρίες για την ευημερία του κοινωνικού συνόλου, όμως όσον αφορούσε τον προσωπικό του οικονομικό προγραμματισμό, ο πρώην αριστοκράτης δεν τα κατάφερνε το ίδιο καλά.

Από τον 19^ο αιώνα, έχοντας πλέον πατήσει τα 40, ξεκίνησε τη συγγραφική του δράση. Μετέφερε τις ιδέες του περί βιομηχανοποίησης, φεουδαλισμού, αριστοκρατίας και θρησκείας στο χαρτί, προκειμένου να απευθυνθεί σε ένα ευρύτερο, διεθνές κοινό.

Το 1819 μία από τις δημοσιεύσεις του τράβηξε τα βλέμματα της γαλλικής εξουσίας πάνω του.

Στο κείμενο αυτό, ο Σαιν-Σιμόν φαντάζεται αρχικά τη Γαλλία δίχως τους πιο διακεκριμένους επιστήμονες και βιομηχάνους της και αναλογίζεται τι επιπτώσεις θα είχε στο κράτος μία τέτοια απώλεια.

Έπειτα, αντιπαραθέτει το ενδεχόμενο να εξαφανίζονταν με τον ίδιο τρόπο τα μέλη της βασιλικής οικογένειας. «Στη δεύτερη περίπτωση δε θα συνέβαινε τίποτα το δυσάρεστο», διαπιστώνει.

Όταν όμως, μετά από λίγους μήνες, ο δούκας του Μπέρυ δολοφονήθηκε, ο Σαιν-Σιμόν κατηγορήθηκε για ηθική αυτουργία. Σύμφωνα με την πολιτική αγωγή, στο γραπτό του μιλούσε ξεκάθαρα για εξόντωση των αριστοκρατών.

Προς έκπληξη όλων, κατάφερε να κερδίσει τη δίκη, ενισχύοντας μάλιστα τη φήμη του και συσπειρώνοντας μία πιστή ομάδα υποστηρικτών γύρω του. Έπειτα αποσύρθηκε και πάλι στα κείμενά του.

Την τελευταία πενταετία της ζωής του συνέχισε να γράφει. Τον είχε κυριεύσει η απογοήτευση γιατί οι θεωρίες του δεν τύγχαναν της αποδοχής που οραματιζόταν.

Όπως με πολλούς διανοούμενους της εποχής του, η αναγνώριση θα ερχόταν μετά θάνατον.

Στην Ελλάδα, οι ιδέες του σαινσιμονισμού έφτασαν μέσω των βαυαρών και του Όθωνα, αλλά και των μορφωμένων Ελλήνων του εξωτερικού. Ιδιαίτερα ο κύκλος του Αδαμάντιου Κοραή βοήθησε στη διάδοση των πρώιμων σοσιαλιστικών θεωριών στους κύκλους των Ελλήνων λογίων.

Παρόλα αυτά, οι ιδέες του γάλλου φιλοσόφου δεν έτυχαν ευρείας αποδοχής από το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού ακαδημαϊκού κόσμου.

Άλλωστε, ο φιλελευθερισμός της Γαλλικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού φάνταζε πολύ ξένος στην πρόσφατα επαναστατημένη και εξαθλιωμένη ελληνική κοινωνία.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Ο Χριστός ήταν σοσιαλιστής και ο Ιούδας καπιταλιστής, που τον πούλησε για τα λεφτά». Η συνέντευξη του Τσάβες σε Έλληνα δημοσιογράφο και η ανεκπλήρωτη επιθυμία του Ούγο να επισκεφθεί τη χώρα μας