“Δάσκαλε τα κόκαλα δικά μου, το κρέας δικό σου”. Η εποχή που το ξύλο διαπαιδαγωγούσε τους μαθητές με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων. Τα σχολικά συσσίτια, οι ποδιές και οι συνηθισμένες τιμωρίες

Βιβλίο καθαριότητας, βιβλίο συσσιτίου, μια βέργα για την τιμωρία των μαθητών, ένα αναγνωστικό και ένα αριθμητάρι υπήρχαν πάντα στην παλιά σχολική αίθουσα. 

Όλα εκτίθενται στο καινούριο Μουσείο Δημοτικής Εκπαίδευσης που λειτουργεί στο χωριό Ψάρι του Δήμου Γορτυνίας στην Αρκαδία. Δημιουργούν εικόνες που ταξιδεύουν τους μεγαλύτερους στις εποχές που αν τολμούσαν να πάνε αδιάβαστοι στο σχολείο, είχαν να αντιμετωπίσουν το ξύλο του δασκάλου και μεταφέρουν τους νέους στην περίοδο που η καθαριότητα των μαθητών ελεγχόταν και καταγραφόταν καθημερινά. Τότε που οι αρρώστιες θέριζαν και ο εμβολιασμός δεν κάλυπτε όλες τις παιδικές ασθένειες.

Στην αίθουσα της τάξης υπήρχε συνήθως το «βάθρο», ένα ξύλινο κασόνι στο οποίο ήταν τοποθετημένη η έδρα του δασκάλου. Το τραπέζι σε πολλές περιπτώσεις είχε και ένα συρτάρι  με τα απαραίτητα αντικείμενα του δασκάλου, τεφτέρια, μολύβια, το απουσιολόγιο, γόμα, σπόγγος και κιμωλίες.

Το ξύλο ήταν η έσχατη λύση, αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις. ‘Άλλωστε υπήρχε και η φράση που έλεγαν οι γονείς παραδοσιακά στους δασκάλους που τους εκτιμούσαν χωρίς όρους και προϋποθέσεις: “Δάσκαλε τα κόκαλα δικά μου το κρέας δικό σου”. Δηλαδή του έλεγαν ότι εμπιστεύονταν την κρίση του, για το πότε η τιμωρία έπρεπε να περιλαμβάνει και ολίγον έως πολύ ξύλο. Η αυθεντία του δασκάλου δεν αμφισβητούνταν ποτέ από τους γονείς που εκτιμούσαν το έργο, τη μόρφωσή του και την αξία της παιδείας.

“Το παιδί άπλωνε το χέρι του. Δεν έπρεπε να το κλείσει. Ο δάσκαλος ανάλογα με την “αταξία” αποφάσιζε πόσες φορές θα ρίξει. Πολλές φορές γινόταν και μπροστά στα υπόλοιπα παιδιά”, εξηγεί η Κωνσταντίνα Πολωλού, πρόεδρος του Συλλόγου Ψαραίων, “Η Ζωοδόχος Πηγή” ενώ συμπληρώνει ότι η πιο αυστηρή ποινή ήταν να “φάει πάνω από πέντε χτυπήματα”.

Στο μονοθέσιο δημοτικό σχολείο στο Ψάρι υπήρχε  και ένας υπόγειος χώρος, τον οποίο οι δάσκαλοι χρησιμοποιούσαν για τις τιμωρίες τους. Εκεί έστελναν τους μαθητές που ήθελαν να τιμωρήσουν και τους άφηναν μέχρι να τελειώσει το μάθημα για να συμμορφωθούν. Υπήρχαν βέβαια και οι τιμωρίες που για να “πάρουν το μάθημα” τους έπρεπε να πιαστεί το χέρι τους. Γι’ αυτό ο δάσκαλος τους ανάγκαζε να γράψουν μία φράση 30 φορές.

“Άλλη φορά δε θα σταματώ το παιχνίδι”, έγραψε ένας μαθητής.

Ο δάσκαλος ήταν αυτός που είχε αναλάβει να διδάξει και βασικές αρχές υγιεινής στα παιδιά.

Επιθεωρούσε αν είχαν κομμένα τα νύχια τους, καθαρά τα αυτιά τους, κομμένα τα μαλλιά τους και αν ήταν πλυμένα τα πόδια τους.

Καθώς χιλιάδες παιδιά ήταν από οικογένειες που δεν είχαν τις γνώσεις για την αξία της καθημερινής υγιεινής το σχολείο διεκπαιραίωνε και αυτό το ρόλο.

Στο δημοτικό σχολείο στο Ψάρι δινόταν καθημερινά συσσίτιο, τις δεκαετίες του ’40 και του ’50.

Στο σχετικό σημειωματάριο κατέγραφαν ποια παιδιά συμμετείχαν στο συσσίτιο, τα υλικά, την ποικιλία τροφίμων και τις ποσότητες που έδιναν. Οι καθηγητές σημείωναν ακόμη και τι έφαγε ο καθένας.

Από ένα μουσείο δημοτικής εκπαίδευσης δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι σχολικές ποδιές. Αυτές οι μπλε με τον άσπρο κολλαριστό γιακά… “Τις κρατούσαν όσο περισσότερα χρόνια μπορούσαν για να μην ξοδεύουν κάθε χρόνο χρήματα. Από την πρώτη μέχρι την πέμπτη τάξη. Και μετά αν δεν τους έκανε, έπαιρναν την επόμενη από τα μεγαλύτερα τους αδέρφια”.

Δίπλα τους είναι τοποθετημένο ένα ζευγάρι δερμάτινα παπούτσια. Οι  μαθητές ήταν υποχρεωμένοι  να φορούν τα “καλά” τους στις γιορτές. Κομμάτι αυτής της περιποιημένης εμφάνισης ήταν και αυτά τα παπούτσια, που επειδή τα φορούσαν περιστασιακά ακόμη και μετά από 50 χρόνια δείχνουν άθικτα και σίγουρα είναι χειροποίητα από τον τσαγκάρη της περιοχής.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ένας 80χρονος δάσκαλος θυμάται τα πρώτα χρόνια που διορίστηκε. Κοιμόταν σε στάβλο, περπάταγε 7 χιλιόμετρα για το σπίτι του, μάθημα πρωί και απόγευμα και πολύ ξύλο!