«Αν του είχε απομείνει λίγη αξιοπρέπεια θα έπρεπε να απορρίψει το βραβείο». Η αντίδραση του Ζυλ Ντασσέν στo Όσκαρ του σκηνοθέτη Ελία Καζάν. Τον είχε καταγγείλει ως κομμουνιστή και μπήκε στη μαύρη λίστα του Χόλιγουντ

Στο τέλος της δεκαετίας του 1940, ο σκηνοθέτης Ζιλ Ντασέν «δραπετεύει» με άκρα μυστικότητα από τις Η.Π.Α. και ταξιδεύει στο Λονδίνο, για να γλιτώσει από «κυνήγι μαγισσών», που γινόταν στο Χόλιγουντ, λόγω του μακαρθισμού.

Το δόγμα Μακάρθι (ονομάστηκε έτσι από το γερουσιαστή Μακάρθι) ήταν το κυνήγι των κομμουνιστών στις Η.Π.Α. κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου.

Οι έρευνες στράφηκαν και στο Χόλιγουντ, καθώς θεωρήθηκε ότι ήταν ένας χώρος στον οποίο θα μπορούσαν να έχουν παρεισφρήσει κομμουνιστές, ντόπιοι αλλά και σοβιετικοί.

Ο Ηλίας Καζάν ήταν ένας από τους κορυφαίους σκηνοθέτες. «Λεωφορείο ο πόθος», «Αμέρικα Αμέρικα», «Ανατολικά της Εδέμ» είναι μερικές από τις ταινίες που έχει σκηνοθετήσει.

Ο Ντασέν βρέθηκε στη μαύρη λίστα του Χόλιγουντ μετά από καταγγελία του σκηνοθέτη Ηλία Καζάν.

Αρνήθηκε, ωστόσο, να καταθέσει, στην αντικομουνιστική «Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών» και βρέθηκε διωκόμενος.

Τότε, τον βοήθησε ο φίλος του και διευθυντής της εταιρίας Φοξ, Ντάριλ Ζανούκ και ο Ντασέν βρέθηκε στην Ευρώπη, αναζητώντας καταφύγιο. Αρχικά έμεινε στο Λονδίνο και αργότερα στη Γαλλία, όπου συνέχισε να δημιουργεί ταινίες.

Η πράξη του Ηλία Καζάν, να καταδώσει στην επιτροπή του Μακάρθι πολλούς συναδέλφους του, τον στιγμάτισε. Σε μια εποχή, που οι δημιουργοί αναζητούσαν τη μεταξύ τους αλληλεγγύη, εκείνος πέρασε στην αντίπερα όχθη και στα μάτια τους έγινε προδότης.

Λέγεται ότι ο Καζάν κατέδωσε τους συναδέλφους του, για να γλιτώσει ο ίδιος από το κυνήγι των κομμουνιστών.

Η πράξη αυτή τον βάρυνε όλη του τη ζωή.

Το 1999 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου τίμησε τον Καζάν με ένα Όσκαρ, για το σύνολο της προσφοράς του στο σινεμά.

Κατά τη διάρκεια της τελετής, οι αντιδράσεις ήταν ποικίλες. Αρκετοί αστέρες του Χόλιγουντ τον χειροκρότησαν, ενώ κάποιοι, που δεν είχαν ξεχάσει την προδοσία, αντέδρασαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Νικ Νόλτε και Εντ Χάρις, που δεν σηκώθηκαν καν από το κάθισμά τους, όταν ο Καζάν παραλάμβανε το χρυσό αγαλματίδιο από τον Μάρτιν Σκορτσέζε.

Το ίδιο συνέβαινε και έξω από την αίθουσα, όπου βρίσκονταν τόσο υποστηρικτές, όσο και διαδηλωτές εναντίον του.

Ντασέν κατά Καζάν

Η αντίδραση του Ζιλ Ντασέν για τη βράβευση του Καζάν ήταν άμεση. Όταν πληροφορήθηκε το νέο, δημοσίευσε στην εφημερίδα «Χόλιγουντ Ρεπόρτερ» μια διαφήμιση εναντίον της επιτροπής και του ίδιου του Καζάν, λέγοντας ότι «αν του είχε απομείνει λίγη αξιοπρέπεια θα έπρεπε να απορρίψει το βραβείο».

Ο Ντασέν επέμενε στην άποψή του, ότι η προδοσία του Καζάν ήταν ασυγχώρητη. «Ο Καζάν ήταν κάποιος που αγαπούσα και ποτέ δεν ξεπέρασα αυτό που έκανε»…

«Υπάρχουν πράξεις, μετά τις οποίες κάποιες πόρτες και κυρίως κάποιες αγκάλες δεν πρέπει ποτέ να ξανανοίγουν», είναι μερικές από τις δηλώσεις του.

Η «εξορία» από την Αμερική είχε και τα καλά της

Στην Ευρώπη, όπου βρήκε καταφύγιο, ο Ντασέν δε σταμάτησε να δημιουργεί. Έκανε πολλές ταινίες και κέρδισε διακρίσεις.

Το 1955 βρέθηκε στο φεστιβάλ Καννών με την ταινία του «Ριφιφί». Εκεί, εκτός από το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας, «κέρδισε» και μια γνωριμία, που θα του άλλαζε τη ζωή. Τη γνωριμία με τη Μελίνα Μερκούρη.

Η Μερκούρη ήταν υποψήφια για το βραβείο του πρώτου γυναικείου ρόλου για την ταινία Στέλλα, του Μιχάλη Κακογιάννη.

Η Ελληνίδα ηθοποιός μέτρησε τις δυνάμεις της, με την Αμερικανίδα Μπέτσι Μπλερ και ήρθαν ισόπαλες. Η επιτροπή, για να μην φανεί άδικη, δε βράβευσε καμία από τις δύο.

Η Μερκούρη στενοχωρήθηκε και ο Ντασέν βρήκε την ευκαιρία να την παρηγορήσει. Την είδε και σχεδόν πήδησε πάνω από τα καθίσματα, για να ζητήσει από τον Κακογιάννη να τους γνωρίσει.

Ο Ντασέν απλά αιχμαλωτίστηκε από τη γοητεία της Μελίνας και αυτή από την ζωντάνια και τη δημιουργικότητα του Ζιλ.

Ερωτεύθηκαν, έζησαν μαζί, δημιούργησαν, αντιστάθηκαν, αλληλοσυμπληρώθηκαν.

Τους χώρισε μόνο ο θάνατος της Μελίνας, το 1994.

Ο Ζιλ Ντασέν πέθανε στις 31 Μαρτίου του 2008, σε ηλικία 96 ετών.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:  Ο Μακαρθισμός στο Χόλιγουντ. Η στάση του Σινάτρα, η κυβίστηση του Μπόγκαρτ, η προδοσία του Ελία Καζάν, η ηρωική στάση της Μέριλιν Μονρό