“Αν η Γη είναι σφαιρική τότε στο νότιο ημισφαίριο η βροχή θα έβγαινε από το χώμα και θα έβρεχε τις πατούσες μας”. Οι θεωρίες του μοναχού Κοσμά Ινδικοπλεύστη

Κείμενα αναγνωστών

Είμαστε στον 6 μ.χ. αιώνα, η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υπό τον Ιουστινιανό, έχει εκτινάξει τα σύνορά της στη Βόρεια Αφρική και όλη τη Μεσόγειο.

Ο Χριστιανισμός έχει εδραιωθεί και επίσημα, ενώ οι τελευταίες ειδωλολατρικές εστίες σβήνουν με γρήγορους ρυθμούς κάτω από το ανήλεο βάρος του μονοθεϊσμού.

Ο Μεσαίωνας ανατέλλει.

Ο Κοσμάς, ένας αγράμματος έμπορος ελληνικής καταγωγής από την πολυπολιτισμική Αλεξάνδρεια, θα συγγράψει το ογκώδες έργο της Χριστιανικής τοπογραφίας, στα γεράματά του.|

Προσπάθησε να συνδυάσει τα διδάγματα των γραφών με τις προσωπικές του εμπειρίες από τα ταξίδια του και την κοσμοθεωρία που είχε πλάσει στο μυαλό του. Η αντίληψη της εποχής για το σχήμα της γης παραμένει, ως ένα βαθμό, επηρεασμένη από την αρχαία ελληνική γραμματεία που θέλει τη γη ουράνια σφαίρα σε ένα γαιοκεντρικό σύμπαν.

Στην τοπογραφία ο Κοσμάς, παρουσιάζει, με αφοπλιστική βεβαιότητα, μια γη επίπεδη με θολωτό σκέπαστρο σε σχήμα μπαούλου. Όποιος πίστευε κάτι αντίθετο, ήτανε, σύμφωνα με τον ίδιο, ψευδοχριστιανός ή εθνικός. Ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε είναι ότι εάν η γη ήταν σφαιρική, η βροχή, στο κάτω ημισφαίριο, θα έβγαινε από το χώμα, από κάτω προς τα πάνω δηλαδή, βρέχοντας τις πατούσες των ανθρώπων!

Επίσης, αν η γη ήταν σφαιρική και περιστρεφόταν, τότε που είναι ο άξονας και οι μοχλοί που τη συγκρατούν; Πώς στέκεται παρόλο το τεράστιο βάρος της;

Σε άλλο σημείο ισχυρίζεται πως η επιφάνεια της Γης περιβάλλεται από τον ωκεανό, πέρα και γύρω από τον οποίο βρίσκεται ο Παράδεισος. Στη βορινή άκρη της Γης ανυψώνεται ο αστρικός κόσμος υποβασταζόμενος από αγγέλους. Ο άνθρωπος ποτέ δε μπορεί να ταξιδέψει στον αστρικό κόσμο εν ζωή, διότι αυτό θα σήμαινε ότι παραβλέπει τη Θεία κρίση και πηγαίνει αυτόβουλα στην βασιλεία του Θεού.

Ο συνδυασμός χριστιανικού δογματισμού και επιστημονικής τεκμηρίωσης παίρνει διαστάσεις μυθοπλασίας στα χέρια του Κοσμά και το αποτέλεσμα είναι, αν μη τι άλλο, απολαυστικό.

Το έργο του στόλισε ο ίδιος με σχέδια από άγρια ζώα, τροπικά φυτά, σκηνές της Βίβλου και κατοίκους των περιοχών που επισκέφτηκε.

Οι πρώτοι πέντε τόμοι, που εκδόθηκαν από τον ίδιο, αντιμετωπίστηκαν κυρίως με χλεύη ακόμα κι από τους εκκλησιαστικούς κύκλους.

Έγραψε άλλους πέντε προσπαθώντας να καλύψει τα κενά του αλλά το αποτέλεσμα ήταν ίδιο. Τους τελευταίους δύο φαίνεται να πρόσθεσαν μεταφραστές του έργου.

Ο Κοσμάς ως έμπορος ταξίδεψε σε τρεις μεγάλους κόλπους όπου τα νερά εισχωρούν στη γη (Μεσόγειος, Περσικός κόλπος, Ερυθρά και Κασπία Θάλασσα).

Από τα στενά της Αραβικής χερσονήσου, στη χώρα της Ερυθραίας και από το Αφρικάνικο Κέρας στον Ινδικό ωκεανό.

Η περιοχή αυτή τον τρόμαζε λόγω της ομίχλης (που απέδιδε στην εξάτμιση της θάλασσας) και των τεράστιων κυμάτων.

Σε ένα τέτοιο ταξίδι εικάζεται ότι έφτασε ως την Κεϊλάνη (Σρι Λάνκα) όπου μας δίνει μια περιγραφή των λιμανιών, του εμπορίου, της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής.

Ο ανήσυχος ταξιδιώτης που επεδίωξε τη δικιά του κοσμοθεωρία συνέχισε να διαβάζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα προσφέροντας μια συμπαγή εικόνα της ανθρώπινης ανησυχίας και της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας.

Το κείμενο είναι του αναγνώστη μας Βαγγέλη Σωτήρη

Όσοι αναγνώστες επιθυμούν να στέλνουν κείμενα μπορούν να μας τα στέλνουν στη διεύθυνση: [email protected]

Εφόσον τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις, που έχουν να κάνουν με το ύφος της ιστοσελίδας, θα δημοσιεύονται. Η “ΜτΧ” δεν ευθύνεται για τυχόν ανακρίβειες στα κείμενα των αναγνωστών….

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Στον Μεσαίωνα δεν πίστευαν ότι η Γη είναι επίπεδη, εκτός αν τους ρωτούσε η Ιερά Εξέταση. Ο ανταγωνισμός της θρησκείας με την επιστήμη και το ταξίδι του Κολόμβου…