Άμπερφαν, το χωριό όπου 116 μαθητές θάφτηκαν κάτω από τόννους άνθρακα. Οι εκκλήσεις των γονέων και το λάθος της Ελισάβετ

Το πρωινό της 21^ης Οκτωβρίου 1966 ήταν ένα τυπικό πρωινό στην Ουαλία. Ομίχλη, βροχή και λίγο κρύο. Οι μαθητές του σχολείου στο Άμπερφαν έχουν φτάσει στο προαύλιο και ψέλνουν τον εθνικό τους ύμνο. Μια βουή ακούστηκε από το βουνό, στα σπλάχνα του οποίου ήταν το ορυχείο άνθρακα της περιοχής. Και ο χρόνος σταμάτησε.

Η «μυστική» τραγωδία

Η Βρετανία δεν ήταν καθόλου περήφανη για την τραγωδία στο Άμπερφαν. Η κατολίσθηση περισσότερων από 300 χιλιάδες κυβικών λάσπης πάνω στο χωριό, που καταπλάκωσε σπίτια και το σχολείο με τους μαθητές, ήταν μια σελίδα που όλοι, και κυρίως το Παλάτι, ήθελαν να μην είχε γραφτεί στην ιστορία τους.

Η τηλεοπτική σειρά «The Crown» αναβίωσε την οδυνηρή αυτή ανάμνηση που όλοι οι Βρετανοί και κυρίως η Βασίλισσα Ελισάβετ θέλησαν να ξεχάσουν.

Πώς έγινε το κακό

Οι χιλιάδες τόνοι λάσπης αποβλήτων από το ορυχείο σωρευόταν στην πλαγιά πάνω από το Άμπερφαν. Οι γονείς είχαν στείλει επιστολές στο «Εθνικό Συμβούλιο Άνθρακα» (NCB) τονίζοντας την ανησυχία τους για πιθανή κατολίσθηση. Δεν τους απάντησε κανείς. Οι συνεχιζόμενες βροχές επιβάρυναν πραιτέρω το πρόβλημα. Το προσωπικό του ορυχείου είδε πρώτο να ανοίγει η γη κάτω από τα πόδια τους. Έτρεξαν να σωθούν και να ειδοποιήσουν την μικρή κοινότητα, χωρίς όμως να προλάβουν. Οι μαθητές μόλις είχαν τελειώσει το «Bright and Beautiful», τον εθνικό ύμνο και είχαν μπει στις τάξεις τους για να κάνουν μάθημα.

Το μοιραίο πρωινό της 21^ης Οκτωβρίου 1966 τα απόβλητα υγροποιήθηκαν. Με μεγάλη ταχύτητα που θύμισε λάβα κατολίσθησαν στο χωριό. Σάρωσαν τα πάντα στο πέρασμά τους μέχρι να φτάσουν να θάψουν ολόκληρο το σχολείο. Η βουή που προηγήθηκε, γέμισε τρόμο όλο το χωριό και τους μικρούς μαθητές.

Όλα τελείωσαν μέσα σε λίγα λεπτά. Ακολούθησαν κλάματα και κραυγές των μαθητών. Σε λίγο σταμάτησαν κι αυτά. Η τραγωδία άρχιζε.

Έσκαβαν με τα νύχια τους να βρουν επιζώντες

Οι μαρτυρίες επιζώντων μαθητών και κατοίκων του χωριού σοκάρουν ακόμη και σήμερα: “Ακούγαμε κλάματα και πηγαίναμε προς το μέρος τους να βρούμε ζωντανούς. Όσο πέρναγε η ώρα έσβηναν οι φωνές. Πέθαιναν τα παιδιά”, ανέφερε στον Guardian κάτοικος της περιοχής.

Τελευταίος ζωντανός ανασύρθηκε στις έντεκα το βράδυ. Ήταν ο Τζέφ Έντουαρντς. Βεβαίως κανείς δεν ήξερε ότι θα ήταν το τελευταίο ζωντανό παιδί που θα έβγαινε από τα συντρίμμια. Στον τόπο της τραγωδίας έσπευσαν και οι ανθρακωρύχοι, και τις μέρες που ακολούθησαν ακόμη και απλοί άνθρωποι από όλη την Αγγλία. Έσκαβαν ακόμη και με τα χέρια τους προκειμένου να ανασύρουν τις σορούς.

28 παιδιά διασώθηκαν. 116 δεν τα κατάφεραν. Συνολικά οι νεκροί ήταν 190

Η αναγνώριση των πτωμάτων κράτησε έξι ημέρες. Τα άψυχα κορμιά είχαν τοποθετηθεί σε ένα μικρό εκκλησάκι και μόνο δύο άτομα, πατεράδες ως επί το πλείστον, χωρούσαν να μπουν. Έπρεπε να σηκώσουν την κουβέρτα που κάλυπτε τα πρόσωπα των παιδιών μέχρι να εντοπίσουν το δικό τους. Τα περισσότερα παιδιά πέθαναν από ασφυξία και κάποια συνεθλίβησαν όταν η λάσπη γκρέμισε την τάξη τους.

Η καθυστερημένη επίσκεψη της Ελισσάβετ

Αν και ο πρίγκηπας Φίλιππος, μαζί με τον Πρωθυπουργό, Γουίλσον, πήγε στο Άμπερφαν την επόμενη μέρα, η Βασίλισσα εμφανίστηκε μετά από οκτώ ημέρες, γεγονός που επικρίθηκε από τους Βρετανούς. “Η Βασίλισσα Ελισάβετ έλαμψε δια της απουσίας της” έγραψαν οι εφημερίδες. Οι πιο παλιοί το αναφέρουν ως ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που έχει κάνει η βασίλισσα στην πολύχρονη ηγεμονία της. Το γεγονός ότι δάκρυσε δημόσια, πράγμα που δεν συνηθίζεται για το στέμμα, δεν φάνηκε να απαλύνει το βαρύ κλίμα για την καθυστερημένη εμφάνισή της.

Αργότερα η αργοπορημένη επίσκεψη της στο τόπο της τραγωδίας αποδόθηκε στην προσπάθεια να μην μπλοκάρει τις έρευνες και χαθεί χρόνος με τις τιμές που θα της απέδιδαν. Η παρουσία της θα μπορούσε να αποσυντονίσει το έργο των διασωστών, που έψαχναν στα συντρίμμια για επιζώντες. Την εκδοχή αυτή αναφέρει στο βιβλίο, «Elizabeth the Queen», η βιογράφος του Μπάκιγχαμ, Σάλι Μπέχτελ Σμιθ. Δεν είναι τυχαίο πάντως, ότι η Ελισάβετ έχει επισκεφτεί το μνημείο τρεις φορές μετά την τραγική εκείνη 21^η Οκτωβρίου.

Σύμφωνα με μία ερμηνεία η στάση της Βασίλισσας επιβεβαίωσε το αποκαλούμενο “βρετανικό φλέγμα”, που ταυτίζεται με την απουσία οποιασδήποτε συγκινησιακής αντίδρασης σε γεγονότα που δικαιολογούν συναισθηματική φόρτιση. Όσο εξωφρενικό κι αν ακούγεται, το στέμμα ακολούθησε το βρετανικό φλέγμα για να βοηθήσει τους διασώστες. Φυσικά αυτό καταργεί κάθε έννοια ανθρωπισμού και αλληλεγγύης που πρέπει να επιδεικνύει ο ηγέτης προς τους πολίτες του. Προφανώς στην περίπτωση του στέμματος υπερίσχυσε η αντίληψη του ηγεμόνα και όχι ο ηγέτη. Και οι δοκιμαζόμενοι πολίτες αντιμετωπίστηκαν ως αξιοπαθούντες υπήκοοι. Πάντως οι βιογράφοι της επιβεβαιώνουν ότι ακόμα και σήμερα η Ελισάβετ υποφέρει από τύψεις!

Η αποζημίωση της ντροπής

Οι χαροκαμένοι γονείς δεν είχαν λεφτά ούτε για τις κηδείες των παιδιών τους. Μάλιστα το αρμόδιο Εθνικό Συμβούλιο Άνθρακα περιορίστηκε σε αποζημίωση 50 λιρών για κάθε οικογένεια που έχασε παιδί. Μετά την κατακραυγή το ποσό αυξήθηκε στις 600 λίρες. Η επίσκεψη της Βασίλισσας δημιούργησε ένα κλίμα μαζικής συμπαράστασης με χιλιάδες Βρετανούς να στέλνουν δωρεές στις οικογένειες των αδικοχαμένων παιδιών.

Σύμφωνα με τον Guardian στην αναπαράσταση της επίσκεψης της Ελισάβετ στο Άμπερφαν στον τρίτο κύκλο της σειράς «The Crown», η παραγωγή χρησιμοποίησε και επιζώντες της τραγωδίας. Με τη συνδρομή ψυχοθεραπευτή βοήθησαν τους επιζώντες να μπορέσουν να αναβιώσουν την πιο τραυματική εμπειρία της ζωής τους.

https://twitter.com/fanboy_twd/status/1196032237554282503?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed&ref_url=https%3A%2F%2Fd-3379178284651145470.ampproject.net%2F1912201827130%2Fframe.html

Στη φωτογραφία από το Twitter, αριστερά η Ολίβια Κόλμαν ως Ελισάβετ, και δεξιά φωτογραφία από την επίσκεψη της Ελισάβετ στο τραγικό χωριό.