Αλχημιστές, οι “μάγοι” που έψαχναν τη φιλοσοφική λίθο και βρήκαν το τζιν και το κονιάκ. Ο αλχημιστής που περιφρονούσε τον Ιπποκράτη και τον Αριστοτέλη, αλλά ξεχώρισε τον ασθενή από την ασθένεια

Η μετατροπή των μετάλλων σε χρυσό ήταν ένας από τους στόχους μιας πρώιμης μορφής επιστήμης που ονομαζόταν αλχημεία.

Σήμερα δε θα χαρακτηρίζαμε επιστήμη την αλχημεία, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις συνδεόταν με σκοτεινές μεθόδους, με μαγικές ή και θρησκευτικές πεποιθήσεις.

Ωστόσο, στο παρελθόν, αποτελούσε μια εντελώς αξιοσέβαστη δραστηριότητα, με την οποία ασχολήθηκε ακόμα και Ισαάκ Νεύτων!

Η αλχημεία έχει μακρά ιστορία η οποία φτάνει μέχρι την αρχαία Αίγυπτο, την Κίνα και την Περσία.

Στόχος των αλχημιστών δεν ήταν μόνο η μετατροπή των μετάλλων σε χρυσό, αλλά και η άσκηση εξουσίας επί της φύσης, η ικανότητα να ελέγχουν τα πράγματα που μας περιβάλλουν.

Η αλχημεία περιλάμβανε αρκετές φορές τη χρήση μαγείας: έπρεπε να πεις διάφορα ξόρκια ή να φροντίσεις να κάνεις τα πράγματα με τη σωστή σειρά.

Οι αλχημιστές πειραματίζονταν αναμειγνύοντας ή θερμαίνοντας δύο ή περισσότερες ουσίες για να δουν τι θα συμβεί.

Τους άρεσε να εργάζονται με στοιχεία που προκαλούσαν βίαιες αντιδράσεις, όπως είναι ο φώσφορος και ο υδράργυρος.

Η διαδικασία θα μπορούσε να αποδειχθεί επικίνδυνη, αλλά άξιζε την προσπάθεια μπροστά στην ανταμοιβή που θα λάμβανες εάν κατάφερνε να βρεις επακριβώς τον σωστό συνδυασμό συστατικών από τον οποίο θα προέκυπτε η «φιλοσοφική λίθος».

Αυτή η «λίθος» θα μπορούσε στη συνέχεια να μετατρέψει τον μόλυβδο ή τον κασσίτερο σε χρυσό ή να χαρίσει αιώνια ζωή!

Πολλοί από τους αλχημιστές ήταν σκέτοι απατεώνες.

Πολλοί άλλοι όμως ήταν ειλικρινείς και ακάματοι “εργάτες”, που ζούσαν σε έναν κόσμο, στον οποίο τα πάντα έδειχναν δυνατά.

Κατά τη διάρκεια των μελετών τους, ανακάλυψαν πολλά φαινόμενα που σήμερα εντάσσονται στην επιστήμη της χημείας.

Έμαθαν, για παράδειγμα, για την απόσταση, την τέχνη της θέρμανσης ενός μείγματος και της συλλογής των ουσιών, που αφήνει το μείγμα κατά την επεξεργασία σε διάφορες χρονικές στιγμές.

Δυνατά αλκοολούχα ποτά, όπως το κονιάκ και το τζιν, παράγονται μέσω απόσταξης, κατά την οποία συγκεντρώνεται το αλκοόλ.

Τα ονομάζουμε και «σπίρτο», μια λέξη με την οποία επίσης δηλώνουμε τον έξυπνο, ευφυή άνθρωπο.

Προέρχεται από τη λατινική λέξη «spiritus», ονομασία που οι αλχημιστές είχαν δώσει στην αιθυλική αλκοόλη, το οινόπνευμα, για να δηλώσουν την εύφλεκτη φύση της.

Παράκελσος

Ένας από τους «ειλικρινείς» αλχημιστές ήταν ο Θεόφραστος Φίλιππος Αυρήλιος Μπομπάστους φον Χόχενχαϊμ, γνωστός και ως Παράκελσος.

Γεννήθηκε στην Ελβετία, γιος γιατρού και παρότι ήταν πάντα βαθιά θρησκευόμενος, η μεγάλη του πίστη ήταν η χημεία.

Μία από τις πρώτες ενέργειές του ήταν το κάψιμο των έργων του Γαληνού στην αγορά.

Δεν τον χρειαζόταν καθόλου, όπως και τον Ιπποκράτη και τον Αριστοτέλη.

Απλώς ήθελε να ξεκινήσει από την αρχή.

Ήταν σίγουρος πως η άποψή του για το Σύμπαν ήταν η σωστή και διαφορετική από όσες είχαν διατυπωθεί στο παρελθόν.

Για αυτόν υπήρχαν τρεις βασικές αρχές, στις οποίες μπορούσαν να διαχωριστούν τα πάντα: το άλας, το θείο και ο υδράργυρος.

Το άλας δίνει στα πράγματα το σχήμα τους ή τη στερεότητά τους.

Το θείο είναι ο λόγος για τον οποίο μπορούν να καούν τα πράγματα και ο υδράργυρος είναι υπεύθυνος για την καπνώδη ή ρευστή κατάσταση ενός πράγματος.

Χορηγούσε τον υδράργυρο ως φάρμακο για να θεραπεύσει μία από τις ασθένειες που είχαν εξαπλωθεί στην Ευρώπη τον 15ο αιώνα: τη σύφιλη.

Μολονότι ο υδράργυρος μπορούσε να προκαλέσει την πτώση των δοντιών και μια εξαιρετικά δυσάρεστη αναπνοή, θεράπευε τα εξανθήματα, γι’ αυτό οι γιατροί τον χρησιμοποιούσαν πολλά χρόνια για τη θεραπεία της σύφιλης και άλλων νοσημάτων που προκαλούσαν εξανθήματα.

Το «ens»

Ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός και άλλοι γιατροί πριν από τον Παράκελσο, πίστευαν πως η νόσος είναι το αποτέλεσμα μιας ανισορροπίας μέσα στο σώμα.

Για τον Παράκελσο ωστόσο, η νόσος προκαλούνταν από μια δύναμη εκτός του σώματος.

Αυτό το «πράγμα» το ονόμασε «ens», η λατινική λέξη που δηλώνει το «ον» ή την «ουσία».

Το ens επιτίθεται στο σώμα, προκαλεί την ασθένεια και δημιουργεί τα είδη των αλλαγών που αναζητούν οι γιατροί ως ενδείξεις για να καταλάβουν ποια νόσο έχουν να αντιμετωπίσουν.

Η επαναστατική τομή του Παράκελσου ήταν ο διαχωρισμός του ασθενή από τη νόσο.

Αυτός ο τρόπος σκέψης αναγνωρίστηκε δεόντως πολλούς αιώνες αργότερα, όταν ανακαλύφθηκαν τα μικρόβια.

ΠΗΓΗ: “Μικρή Ιστορία της Επιστήμης”, William Bynum, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Ο “κυνηγός μικροβίων” που ανακάλυψε το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και τον βάκιλο της χολέρας. Ο Γερμανός νομπελίστας που έσωσε εκατομμύρια ζωές…