“Ακόμη και σήμερα, όταν ακούω ένα χτύπο στο τζάμι, γυρίζω και περιμένω να δω τον Γιάννη”. Το ναυάγιο του πολεμικού Μέρλιν που εμβολίστηκε από δεξαμενόπλοιο έξω από τον Πειραιά και βύθισε στο πένθος 44 οικογένειες

Ο Γιάννης Λεοντής μεγάλωσε στη Νέα Αρτάκη Χαλκίδος. Ήταν γιος ξυλουργού και σχεδίαζε μόλις τελειώσει τη θητεία του να επεκτείνει την οικογενειακή επιχείρηση μαζί με τον αδελφό του.

Στις 14 Νοεμβρίου 1972, μια ημέρα πριν από το ναυάγιο του Μέρλιν, ο Γιάννης Λεοντής σηκώθηκε ξημερώματα για να ταξιδέψει.  Ο 22χρονος γύρισε και αγκάλιασε τη μητέρα του πριν φύγει. “Ήταν η πρώτη φορά που το έκανε αυτό”, ανέφερε πολλά χρόνια αργότερα στη “ΜτΧ” ο αδερφός του Γιάννη, Θανάσης. Μάλιστα, η οικογένεια είχε δώσει χρήματα στον Λεοντή για να φέρει από τη Ρόδο υφάσματα και άλλα μικρά αντικείμενα.

Το απόγευμα της 15ης Νοεμβρίου, η οικογένεια έμαθε από την τηλεόραση για το ναυάγιο. Το επιβατηγό-οχηματαγωγό “ΜΕΡΛΙΝ” είχε χαράξει ρότα για Ρόδο. Ωστόσο, το ταξίδι σταμάτησε λίγα μίλια έξω από το λιμάνι του Πειραιά. 44 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Ο πατέρας, ο θείος και ο αδερφός του Γιάννη έφυγαν και πήγαν στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού προκειμένου να ενημερωθούν. Όταν ανακοινώθηκε επισήμως ότι όλοι οι αγνοούμενοι θεωρούνται νεκροί, ο κόσμος στο Γ.Ε.Ν άρχισε να φωνάζει και να ζητάει εξηγήσεις. “Α και είχαμε δικτατορία, κανένας δεν σταμάτησε τον κόσμο, που φώναζε και έβριζε”, θυμάται ο αδελφός του Λεοντή.

Τους επόμενους μήνες, η οικογένεια πενθούσε. Η μητέρα του Λεοντή, από αντίδραση, έκαψε όλες τις φωτογραφίες του γιου της και πέταξε όλα του τα ρούχα. Οι μοναδικές φωτογραφίες του Γιάννη που σώθηκαν ανήκαν στην αδερφή του, η οποία τις είχε μαζί της στην Αμερική όπου έμενε. Η οικογένεια από κοινού αποφάσισε να μην κάνει κενοτάφιο, αλλά να προσφέρει χρήματα στο ορφανοτροφείο της περιοχής. Έτσι, έφτιαξε ένα καλό κοστούμι για κάθε παιδί και κάθε κάθε Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Πάσχα ετοίμαζε ένα μεγάλο γιορτινό τραπέζι για όλα τα παιδιά του ορφανοτροφείου.

Μερικές μέρες μετά το φονικό ναυάγιο, αποφασίστηκε η αποζημίωση για τις οικογένειες των αγνοουμένων. Στο σπίτι του Λεοντή εμφανίστηκε ένας κλητήρας με το ποσό των 325 χιλιάδων δραχμών και έναν τίτλο τιμής “Υπέρ Πατρίδος”. Η μάνα του Γιάννη έσκισε το χαρτί και τα χρήματα της αποζημίωσης πήγαν σε ένα δικηγορικό γραφείο, το οποίο ανέλαβε την υπόθεση για τη διεκδίκηση μεγαλύτερης αποζημίωσης των οικογενειών που έχασαν τους ανθρώπους τους την 15 Νοεμβρίου 1972.

“Το πολεμικό πήγε να περάσει κόντρα και έγινε το κακό. Το ερώτημα είναι γιατί υπήρχε ένα τόσο μεγάλο πλήρωμα σε στο μικρό οχηματαγωγό”, δήλωσε στη “ΜτΧ” ο Θανάσης Λεοντής.

Η ζωή για εκείνον συνεχίστηκε, γνώρισε μια όμορφη κοπέλα και μαζί απέκτησαν τρία παιδιά, δυο γιους και μία κόρη. Μάλιστα, στον ένα του γιο έδωσε το όνομά του αδερφού του, και όπως ο ο αδερφός του ο Γιάννης, έτσι και ο γιος του, παρουσιάστηκε στο Πολεμικό Ναυτικό.

“Ακόμη και σήμερα, όταν ακούω ένα χτύπο στο τζάμι, γυρίζω και περιμένω να δω τον Γιάννη. Με αυτόν τον καημό έφυγαν οι γονείς μου. Με αυτόν θα φύγω κι εγώ”, ανέφερε ο Θανάσης Λεοντής.

Το ναυάγιο του Μέρλιν

15 Νοεμβρίου 1972, 15:00. Λίγο έξω από το λιμάνι του Πειραιά πλέει το οχηματαγωγό του Πολεμικού Ναυτικού “Μέρλιν”. Ταξιδεύει με προορισμό τη Ρόδο με αποστολή μία εικονική απόβαση. Από την Ελευσίνα έρχεται το τεράστιο δεξαμενόπλοιο “World Hero” του ομίλου “Νιάρχος”. Οι καιρικές συνθήκες στην περιοχή είναι εξαιρετικές.

Όμως, για κάποιον ανεξήγητο λόγο τα δύο πλοία βρίσκονται στην ίδια πορεία πλεύσης. Λίγο μετά τις τρεις ακούγεται ένας εκκωφαντικός θόρυβος. Το τάνκερ χτυπά από πίσω το “Μέρλιν”. Από τη σύγκρουση, το πολεμικό πλοίο πετάχτηκε μπροστά περίπου 30 μέτρα. Ακολούθησε ένα δεύτερο, πιο δυνατό χτύπημα. Το “World Hero” έκοψε το “Μέρλιν” στα δυο, το αναποδογύρισε και πέρασε από πάνω του.

Μέσα σε 10 λεπτά το “Μέρλιν” βυθίστηκε και πήρε μαζί του 45 μέλη από το πλήρωμα. Σώθηκαν μόλις 14 επιβαίνοντες.

Συναγερμός στο λιμάνι

Ναυαγοσωστικά και άλλα παραπλέοντα σκάφη έφτασαν γρήγορα στο σημείο του ναυαγίου. Από τα πρώτα πλοία ήταν το ολλανδικό φορτηγό “Σουΐντρεχτ” που κατάφερε να σώσει οκτώ άτομα και το ρυμουλκό “Άγιος Γεράσιμος” με κυβερνήτη τον Χ. Ελευθεριώτη, ο οποίος και μετέφερε όλους τους διασωθέντες στη Μαρίνα Ζέας.

Μέχρι τα ξημερώματα, οικογένειες από όλα τα μέρη της Ελλάδας είχαν ενημερωθεί και κατέφθαναν στην Αθήνα για να μάθουν νέα για τους αγνοούμενους.

Άλλοι περίμεναν έξω από το νοσοκομείο, άλλοι έξω από το Υπουργείο Ναυτιλίας και άλλοι έξω από το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού.

Αργά το βράδυ ανακοινώθηκε επισήμως ότι όλοι οι αγνοούμενοι θεωρούνταν νεκροί. Ακολούθησαν τραγικές σκηνές, ενώ κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει πώς συνέβη η τραγωδία.

Η “Κενή περιοχή” που “τύφλωσε” τη γέφυρα

Οι μαρτυρίες των διασωθέντων ήταν συγκλονιστικές. Παντού υπήρχαν λαμαρίνες και πάνω σε αυτές είχαν πιαστεί όσοι περισσότεροι μπορούσαν για να σωθούν. Το οχηματαγωγό που βυθιζόταν δημιούργησε ένα είδος ρουφήχτρας η οποία τραβούσε τα πάντα προς τα κάτω. Όσοι ήταν στο κατάστρωμα πρόλαβαν και πήδηξαν στη θάλασσα την κατάλληλη στιγμή. Λίγο πριν από τη σύγκρουση, το “Μέρλιν” είχε σημάνει συναγερμό και είχε ρίξει φωτοβολίδες.

Τα περισσότερα μέλη του πληρώματος, όμως, βρίσκονταν στα κάτω διαμερίσματα του οχηματαγωγού, στα υποφράγματα, και δεν κατάφεραν να φτάσουν εγκαίρως στο κατάστρωμα.

Οι “ναυαγοί” άκουγαν τους συναδέλφους τους να ουρλιάζουν, να χτυπούν τις λαμαρίνες του πλοίου και να πνίγονται ο ένας μετά τον άλλον, ζητώντας απεγνωσμένα βοήθεια. Το “Μέρλιν” παρέσυρε στον υγρό τάφο 45 ανθρώπους.

Τα ερωτήματα ήταν πολλά

Πως βρέθηκαν τα δύο πλοία στην ίδια ρότα, τι έγινε στη γέφυρα του τάνκερ και γιατί δεν προσπάθησαν να αποτρέψουν το δυστύχημα. Ως κυριότερη αιτία της σύγκρουσης θεωρήθηκε η διαφορά ταχύτητας ανάμεσα στα δύο πλοία. Το “Μέρλιν” μπορούσε να αναπτύξει μέγιστη ταχύτητα 11 μίλια με το “World Hero”, να ξεπερνάει τα 22! Παρόλα αυτά διατυπώθηκαν δύο εκ διαμέτρου αντίθετα σενάρια για το ποιος ήταν υπεύθυνος.

Η κυριότερη εκδοχή έριχνε το φταίξιμο στο “Μέρλιν”. Το πολεμικό βρισκόταν πίσω από το “World Hero”, όμως για κάποιον λόγο το προσπέρασε και βρέθηκε μπροστά του. Το τεράστιο τάνκερ δεν είδε το πλοίο και το χτύπησε στην πρύμνη.

Το δεξαμενόπλοιο μόλις είχε ξεφορτώσει με αποτέλεσμα το σκαρί του να έχει “ανέβει” αρκετά ψηλά στη στάθμη της θάλασσας. Εξαιτίας του τεράστιου όγκου του δεν υπήρχε περιθώριο να αντιδράσει εγκαίρως.

Η άλλη εκδοχή αναφέρει ότι το “World Hero” ευθυνόταν για το τραγικό ναυάγιο. Σύμφωνα με τους νόμους του ναυτικού δικαίου, υπήρχε η λεγόμενη “κενή περιοχή”. Η “κενή περιοχή” αφορά στα πλοία που ξεπερνούσαν του 200.000 τόνους. Το “World Hero” άγγιζε τους 215 χιλιάδες. “Κενή περιοχή” σημαίνει πως ο αξιωματικός που βρίσκεται στη γέφυρα δεν έχει ορατότητα ευθεία μπροστά του και σε μήκος 3 μιλίων. Στο σημείο που έγινε το ναυάγιο όμως, εξαιτίας της μεγάλης κινητικότητας των πλοίων, έπρεπε να υπάρχουν άλλοι τρόποι για να έχουν ορατότητα. Το “World Hero” φάνηκε πως δεν είχε κάποιον υπεύθυνο εκείνη την ώρα στη γέφυρα, δεν είχε εγκατασταθεί και κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης και υπήρχαν υπόνοιες ότι το πλοίο ήταν στον αυτόματο πιλότο.

Οι δίκες και το πόρισμα

Αμέσως μετά τη σύγκρουση οι άνδρες του Λιμενικού κατάσχεσαν όλα τα ναυτιλιακά έγγραφα από το δεξαμενόπλοιο, το οποίο και έμεινε φρουρούμενο ανοιχτά του Πειραιά.

Μετά τις ανακρίσεις και τις έρευνες από ομάδα εμπειρογνωμόνων, ο εισαγγελέας άσκησε δίωξη κατά του πλοιάρχου και του ανθυποπλοιάρχου του “World Hero” Ιωάννη Σαρίδη και Κωνσταντίνου Αναστασίου αντίστοιχα, και του ναύτη Αλέξανδρου Παπακυρίτση, ο οποίος εκείνη την ώρα εκτελούσε χρέη παρατηρητή.

Οι κατηγορίες ήταν ανθρωποκτονία εξ αμελείας, πρόκληση ναυαγίου και ελαφριών σωματικών βλαβών και παράβαση Ποινικού και Πειθαρχικού Κώδικα του Εμπορικού Ναυτικού. Και οι τρεις αφέθηκαν ελεύθεροι με εγγύηση 50.000 δραχμές ο καθένας.

Στην πρώτη δίκη το Ελληνικό Δημόσιο κατέθεσε προσφυγή εις βάρος της πλοιοκτήτριας εταιρείας “Shipping Aquarius”. Αποφασίστηκε η αποζημίωση των οικογενειών των αγνοουμένων και η κατάσχεση του δεξαμενόπλοιου “World Hero”.

Η εταιρεία αντέδρασε κατά της απόφασης της πρώτης δίκης και στη δίκη που ακολούθησε αποφασίστηκε να επιστραφεί η άδεια απόπλου του τάνκερ μετά την καταβολή εγγύησης ύψους 190 εκατομμυρίων δραχμών.

Το πόρισμα του ναυαγίου έδειξε τελικά ότι το “World Hero” δεν είχε αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα και έπλεε κανονικά. Τη στιγμή της σύγκρουσης ωστόσο, το δεξαμενόπλοιο βρισκόταν στον αυτόματο πιλότο, ενώ ο ναύτης παρατηρητής της γύρω από το τάνκερ περιοχή, ασχολούνταν με την υποστολή σημάτων.

Το “Μέρλιν” βυθίστηκε στα 90 μέτρα και η ανέλκυση του ήταν αδύνατη εκείνη την εποχή, καθώς τα τεχνολογικά μέσα που διέθετε η Ελλάδα επέτρεπαν ανέλκυση από βάθος μέχρι 65 μέτρα.

* Οι φωτογραφίες προέρχονται από το άλμπουμ της οικογένειας Λεοντή και παραχωρήθηκαν στη “Μηχανή του Χρόνου”. Τους ευχαριστούμε.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:  Ο αφανής ήρωας του «Εξπρές Σάμινα» που βυθίστηκε στην Πάρο με 81 νεκρούς. Ο καμαρότος που πνίγηκε στην προσπάθεια να σώσει μια οικογένεια. Η άγνωστη ιστορία του Θέμη Κυπριώτη…