Αγρίνιο. Οι ήρωες του 1821 ζωντανεύουν πάνω σε πόρτες και παράθυρα από το ιστορικό Βραχώρι. Η έκθεση του εικαστικού Θανάση Βαλαώρα “που με βία μετράει τη γη”

Την Τετάρτη 26 Μαΐου ξεκινά η έκθεση του σκηνογράφου και εικαστικού, Θανάση Βαλαώρα, στο Αγρίνιο, με τίτλο “…που με βία μετράει τη γη”. Η έκθεση είναι αφιερωμένη στους αγωνιστές και τις αγωνίστριες του 1821 αλλά και στην Άλωση του Βραχωρίου. Έτσι ονόμαζαν εκείνα τα χρόνια την πόλη. 

Ο καλλιτέχνης φέρνει στην επιφάνεια ένα άγνωστο γεγονός της ελληνικής ιστορίας, που “συνηθίζεται να αποσιωπάται”, όπως τονίζει ο ίδιος. Πρόκειται για τη σφαγή του εβραϊκού πληθυσμού στο Βραχώρι την 11η Ιουνίου του 1821.

Οι ήρωες του 1821

Στη μεγάλη έκθεση του Θανάση Βαλαώρα στον εικαστικό χώρο Αβραξάς, θα παρουσιαστεί μία ενότητα από τουλάχιστον 15 έργα, “όλα σκαλισμένα σε Βραχωρίτικες πόρτες και δουλεμένα με την τεχνική της αγιογραφίας“, όπως μας εξήγησε ο ίδιος. Πρόκειται για μία πρακτική που εφαρμόζει τα τελευταία χρόνια.

“Όλο το υλικό που χρησιμοποιώ είναι μνημειακό σε σχέση με την πόλη. Παλιά σκαλοπάτια, παράθυρα, πόρτες, ξύλα. Τα περισυλλέγω και χτίζω το χώρο. Ακόμα και κάποια ξύλα που έχω, ξέρω ότι είναι από το 1845, από την περίοδο δηλαδή μετά την επανάσταση“, μας ανέφερε.

Σε αυτά τα υλικά φιλοτέχνησε και τις προσωπογραφίες των ηρώων του ’21, καθώς και όλα τα έργα της έκθεσης.

Η αφίσα της έκθεσης

Η ελληνική σημαία που κοσμεί την αφίσα της έκθεσης είναι ένα από τα έργα που θα παρουσιαστούν στην έκθεση.

“Πρόκειται για δύο παράθυρα από ένα σπίτι στο χωριό μου, στην Ορεινή Ναυπακτία. Απ’ αυτό το σπίτι, τέσσερα παιδιά φύγανε, για να πολεμήσουν στο βουνό και δε γύρισε κανένα. Έπεσε το σπίτι και έμειναν τέσσερα μπλε παράθυρα. Πάνω στο μπλε έκανα έναν άσπρο σταυρό, ως μνημείο για τους εμφύλιους σπαραγμούς. Και τον μαύρο σταυρό της Ανάστασης για το μέλλον”, λέει ο κ. Βαλαώρας.

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Ο εικαστικός φιλοτέχνησε το πορτραίτο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και το τοποθέτησε πίσω από μία σιδηροκατασκευή, κάνοντας σαφή αναφορά στη φυλάκιση του Γέρου του Μοριά, ο οποίος κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία και φυλακίστηκε στο Ναύπλιο.

Μακρυγιάννης

Αξιοποιώντας την ιδιότητα του σκηνογράφου, ο κ. Βαλαώρας δημιούργησε τον Μακρυγιάννη με ένα “κολάζ υφασμάτων“, όπως εξηγεί ο ίδιος. Και σε αυτή την προσωπογραφία χρησιμοποιήθηκε η τεχνική της αγιογραφίας.

Καραϊσκάκης

“Όλα ξεκίνησαν από τον Καραϊσκάκη“, δηλώνει ο κ. Βαλαώρας. “Eίχα φτιάξει έναν μικρό Καραϊσκάκη και τον είχα βάλει στη βιτρίνα. Μία μέρα, πέρασε μια παλαιοντολόγος, που είχε έρθει στο Αγρίνιο για έρευνα, το είδε και ενθουσιάστηκε. Το αγόρασε πριν καν προλάβω να το φωτογραφίσω. Ήθελε να το βάλει στο δωμάτιο του γιου της. Συγκινήθηκα. Δεν το πίστευα. Έτσι γεννήθηκε σταδιακά η ιδέα της έκθεσης”.

Οι ηρωίδες της επανάστασης

Ο Θούριος του Ρήγα Φεραίου

Η Άλωση του Βραχωρίου

“Το κύριο έργο μου είναι το Βραχώρι. Το τι έγινε, δηλαδή, την 11 Ιουνίου 1821. Είναι μία κόκκινη γραφή, μια πόλη που καίγεται”, δηλώνει ο κ. Βαλαώρας.

Πρόκειται για ένα άγνωστο συμβάν της ελληνικής ιστορίας. Η επικρατούσα ιστοριογραφία βλέπει στη Μάχη του Βραχωρίου την ηρωική νίκη των Ελλήνων έναντι των Οθωμανών. “Εδώ δεν συζητάμε για την απελευθέρωση του Αγρινίου, αλλά για την άλωσή του”, επισημαίνει ο καλλιτέχνης, αναφερόμενος στη λυσσαλέα βία που άσκησαν οι υποδουλωμένοι νικητές στον εβραϊκό πληθυσμό του χωριού.

Εβραϊκές οικογένειες σφάχτηκαν, “μέχρι που δεν έμεινε κανείς. Σώθηκε μόνο ένας, ο οποίος διέφυγε μέσω Καρπενησίου, έφτασε στη Λαμία και είπε “ποτέ να μην πατήσει άλλος Εβραίος στο Αγρίνιο“.

Ο λαογράφος, ιστορικός και συγγραφέας της “Ιστορίας του Αγρινίου”, Γεράσιμος Παπατρέχας, έγραφε για την 11η Ιουνίου 1821:

“Αμέσως μετά την κατάπαυση των εχθροπραξιών, όλα δείχνουν ότι επικράτησε χάος και ασυδοσία προς βλάβη όχι μόνο των Τούρκων αλλά και του Αγώνα. Συσσωρευμένο μίσος αιώνων, απωθημένα πάθη, προσωπικοί λογαριασμοί, τέτοιες ώρες περιμένουν να ξεσπάσουν και κανείς δεν μπορεί να ελέγξει τον όχλο και πολύ περισσότερο ενόπλους. […]. Εξάλλου το παράδειγμα δόθηκε από τους καπετάνιους που πολλοί απ’ αυτούς δεν έκρυβαν την απληστία τους. […].

Η παράδοση, διασώζει ότι ο καπετάν Αλεξάκης Βλαχόπουλος έδωσε διαταγή στα παλικάρια του, “το βράδυ να είστε όλοι έτοιμοι στο γιαταγάνι”, δηλαδή να μην έχουν μαζί τους τουφέκια και πιστόλες. Έτσι έγινε, βγήκαν όλοι στο γιαταγάνι κι από σπίτι σε σπίτι έσφαξαν όλους τους Οβραίους και μόνο ένας γλύτωσε, που διαμέσου Προυσού έφτασε στη Λαμία. Από τότε δεν ξανάμεινε Οβραίος στο Βραχώρι”.

Ο εικαστικός καταθέτει μία προφορική μαρτυρία από έναν απόγονο του οπλαρχηγού Σιαδήμα από το Απόκουρο Αιτωλοακαρνανίας:

“Ο ίδιος μου αφηγήθηκε ότι, άκουσε από τον πατέρα τον παππού του ότι η διαταγή ήταν να σκοτώνουν πρώτα τους άνδρες, για να μην έχουν αντίσταση, μετά τα παιδιά και τέλος τις γυναίκες. Για να είναι πιο σκληρό για τη μάνα. Το γεγονός αυτό αποσιωπάται, γιατί δεν ήταν καν εχθροί αυτοί οι άνθρωποι. Δεν ήταν Τούρκοι, δεν είχαν τακτικό στρατό. Τεχνίτες ήταν οι περισσότεροι”.

Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους το Βραχώρι ξαναπήρε την αρχαία ονομασία του και το 1853 ιδρύθηκε ο δήμος Αγρινίου.

Η έκθεση ¨…που με βία μετράει τη γη¨ θα πραγματοποιηθεί στον χώρο “Αβραξάς” (εντός στοάς) στην οδό Σ. Τσικνιά 50, Αγρίνιο

Διάρκεια Έκθεσης: 26 Μαΐου – 24 Ιουνίου 2021

Ώρες Λειτουργίας: 10:00 – 14:00 & 18:00 – 22:00 (Καθημερινά) & 10:00 – 14:00 (Κυριακή)

Δείτε εδώ το βίντεο της έκθεσης:

^{Η άδεια για τη χρήση του φωτογραφικού υλικού παραχωρήθηκε από τον εικαστικό και σκηνογράφο Θανάση Βαλαώρα. Τις φωτογραφίες τράβηξε ο Δημήτριος Τσάμης.}

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Η ματωμένη Μεγάλη Παρασκευή του Αγρινίου. Η ομαδική εκτέλεση 120 πατριωτών από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους. Τι απέγινε ο επικεφαλής