«ΑΕΡΑ». Η πολεμική ιαχή είχε ιστορία πριν το Αλβανικό Έπος και προσπάθησαν να τη μιμηθούν και οι Άγγλοι

του συνεργάτη μας, ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Οι περισσότεροι έχουμε ταυτίσει την πολεμική ιαχή «Αέρα» των Ελλήνων στρατιωτών, με το έπος του Αλβανικού μετώπου το 1940.

Η ιαχή των Ευζωνικών ταγμάτων του 1913

Όμως η προέλευσή της είναι παλαιότερη, προερχόμενη αρχικά από τις επιθέσεις των ευζωνικών ταγμάτων κατά των Βουλγάρων, κατά την διάρκεια του Δευτέρου Βαλκανικού αγώνα του 1913.

Όμως η χρήση της ιαχής τότε ήταν περιορισμένη και μόνο από τα ευζωνικά τάγματα.

Η ιαχή έλαβε ολοκληρωτική χρήση από όλους τους Έλληνες στρατιώτες, πάλι κατά των Βουλγάρων, αυτή τη φορά στο Μακεδονικό Μέτωπο κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Το ιστορικό επαναφοράς της πολεμικής ιαχής και της αφορμής που εξαπλώθηκε αποτέλεσε ο ηρωικός θάνατος του υπολοχαγού της Εθνικής Άμυνας Ψαρούλη.

Η επίθεση των ανδρών της Εθνικής Άμυνας

Τον Φεβρουάριο του 1917 ο υπολοχαγός της Εθνικής Αμύνης Ψαρούλης ήταν επιφορτισμένος με το έργο της νυχτερινής αναγνώρισης. Εισήλθε εντός των εχθρικών γραμμών, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστεί και να σκοτωθεί.

Τότε ο αντισυνταγματάρχης Κονδύλης ορκίσθηκε να εκδικηθεί τον θάνατό του. Αιτήθηκε άδεια από τον Γάλλο επικεφαλής να επιτεθεί νύχτα κατά των Βουλγάρων που είχαν οχυρωθεί στο σημείο που φόνευσαν τον Ψαρούλη.

Ο Κονδύλης συγκέντρωσε τους άνδρες του και τους είπε: «Θα εκδικηθούμε τον θάνατο του Ψαρούλη. Δεν θα πάρετε περισσότερα από δέκα φυσίγγια ο καθένας. Η επίθεση θα γίνει με τη λόγχη».

Πραγματικά η επιχείρηση πραγματοποιήθηκε και οι άνδρες του Κονδύλη επιτέθηκαν νύχτα δια λόγχης κατά του εχθρού.

Οι Βούλγαροι από τα χαρακώματα όπου βρίσκονταν, πριν καλά-καλά καταλάβουν ότι δέχονται επίθεση, συγκλονίστηκαν από μια βροντώδης ιαχή που τάραξε τα σκοτάδια και τους ίδιους «Αέρα!…».

Λέγεται ότι ο Κονδύλης έδωσε την άδεια να χρησιμοποιήσουν την ιαχή που μόνο οι Εύζωνες μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν.

Ο πολεμικός σταυρός των Γάλλων στον Κονδύλη

Την επομένη ημέρα ο στρατηγός Σαράϊγ απένειμε τον γαλλικό πολεμικό σταυρό στον Κονδύλη με την παρακάτω αιτιολογία: «…διότι ανέλαβε αυτοπροσώπως την διοίκηση τμήματος αναγνωρίσεως, το οποίο δια νυκτός επιτεθέν κατέστρεψε τας οχυρώσεις των Βουλγάρων, τρέψας αυτούς εις φυγήν και καταλαβών το εχθρικό οχύρωμα».

Η χρήση της ιαχής «Αέρα» αποτελούσε πλέον γεγονός για κάθε Έλληνα στρατιώτη. Κάθε φορά που οι Βούλγαροι την άκουγαν παρατούσαν έντρομοι τα όπλα και τρέπονταν σε φυγή κραυγάζοντας «Γκερτσκιτέ, Γκερτσκιτέ!» που σημαίνει «Έλληνες».

Στις μεραρχίες Κρήτης και Αρχιπελάγους

Η ιαχή σύντομα πέρασε από το τμήμα Αναγνωρίσεως του Κονδύλη στις Μεραρχίες της Εθνικής Αμύνης της Κρήτης και του Αρχιπελάγους που είχαν καταλάβει το μέτωπο Λούμνιτσας – Γευγελή.

Κάθε φορά που οι άνδρες αυτών των μεραρχιών έκαναν επίθεση φώναζαν «Αέρα».

Όμως εκεί που τελείωνε ο ελληνικός τομέας του μετώπου, άρχιζε ο Αγγλικός (Γευγελή – Δοϊράνη). Οι Άγγλοι στρατιώτες όταν επιτίθονταν φώναζαν «Χοπ, χοπ, χοπ» ανάλογα με τον βηματισμό τους.

Χρήση της ιαχής και από τους Άγγλους στρατιώτες

Όταν όμως είδαν ότι η ιαχή των Ελλήνων προξενούσε τρόμο στον εχθρό, πολλοί Άγγλοι άρχισαν να την μιμούνται και οι ίδιοι. Όμως οι Βούλγαροι τους αντιμετώπιζαν παραμένοντας στις θέσεις τους. Όταν οι Άγγλοι συνέλαβαν έναν Βούλγαρο λοχία, τον ρώτησαν γιατί όταν αυτοί φωνάζουν «Αέρα» οι δικοί του μένουν στις θέσεις τους και δεν φεύγουν.

Και ο Βούλγαρος Λοχίας απάντησε: « Νέμα Γκίρτσι αέρα!». Δηλαδή ο δικός σας αέρας δεν είναι ελληνικός!…

Η ιστορία διασώθηκε από τον έφεδρο λοχαγό Πεζικού Κ. Γ. Αντίππα και δημοσιεύθηκε σε περιοδικό κατά το έτος 1921, όταν ο ελληνικός στρατός επέλαυνε κατά την Μικρασιατική εκστρατεία χρησιμοποιώντας ευρέως την ιαχή «Αέρα».