Παπούλας, ο αρχιστράτηγος της Μικρασιατικής Εκστρατείας που εκτελέστηκε για να εκδικηθούν την εκτέλεση των Έξι στου Γουδή. Στη δίκη ήταν μάρτυρας κατηγορίας

Η εκτέλεση του Στρατηγού ε.α Αναστάσιου Παπούλα το 1935 μετά από έκτακτο στρατοδικείο ήταν ένα από τα τελευταία αιματηρά επεισόδια του εθνικού διχασμού. Ο Παπούλας ανέλαβε Αρχιστράτηγος στη Μικρασιατική Εκστρατεία μόλις έχασε τις εκλογές του 1920 ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Ηγήθηκε της εκστρατείας στον Σαγγάριο, αλλά λίγους μήνες πριν από την καταστροφή, τον Μάιο του 1922, αντικαταστάθηκε από τον στρατηγό Γεώργιο Χατζηανέστη, ο οποίος υπηρέτησε σε αυτή τη θέση τέσσερις μήνες. Επειδή όμως επί των ημερών του κατέρρευσε το μέτωπο καταδικάστηκε ως υπαίτιος και ο Παπούλας ήταν μάρτυρας κατηγορίας. Η ιστορία του Παπούλα είναι ενδεικτική του εμφύλιου αλληλοσπαραγμού που υπήρχε μεταξύ βενιζελικών και βασιλικών.

24 Απριλίου 1935. Οι απόστρατοι στρατηγοί Αναστάσιος Παπούλας και ο Μιλτιάδης Κοιμήσης, στήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Είχαν κριθεί ένοχοι για εσχάτη προδοσία, με την κατηγορία ότι οργάνωσαν, για λογαριασμό των Βενιζέλου και Πλαστήρα, πραξικόπημα εναντίον της εκλεγμένης Κυβέρνησης του Παναγή Τσαλδάρη.

Λίγο πριν από την εκτέλεση, ο 78χρονος στρατηγός Παπούλας, απευθυνόμενος στους στρατιώτες που αποτελούσαν το απόσπασμα, είπε: «Παιδιά μου, δεν έχω κανένα παράπονο μαζί σας, διότι γνωρίζω ότι εκτελείτε διαταγές. Θέλω όμως να γνωρίζετε ποιους στρατηγούς έχετε απέναντί σας. Μπροστά σας είναι δύο στρατηγοί των οποίων την εθνική δράση γνωρίζουν καλά και ο ελληνικός λαός και ο ελληνικός στρατός και οι αξιωματικοί που παρευρίσκονται κατά τη στιγμή αυτή της εκτέλεσής μας, διότι έχουν υπηρετήσει υπό τις διαταγές μας. Τα όπλα αυτά που έχετε στρέψει εναντίον μου δεν με φοβίζουν! Τα γνωρίζω διότι τα έχω δοξάσει ! … Θέλω μόνο να διακηρύξω την τελευταία αυτή στιγμή της ζωής μου την πικρία και το παράπονο που αισθάνομαι, διότι το έκτακτο στρατοδικείο Αθηνών, παρασυρόμενο από κακή αντίληψη, εξέδωσε την λανθασμένη αυτή απόφαση που πρόκειται να εκτελέσετε. Με κατηγόρησαν ως προδότη της Πατρίδας! Η Ιστορία θα αποδείξει ότι δεν υπήρξα προδότης! Αν έπραξα κάτι στη ζωή μου, αυτό ήταν το καθήκον μου απέναντι στην πατρίδα και αγωνίσθηκα για την τιμή της. Ζήτω η Πατρίδα». Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα οι δύο στρατηγοί άφηναν την τελευταία τους πνοή.

Η αποτυχημένη απόπειρα εναντίον της Κυβέρνησης Τσαλδάρη

1 Μαρτίου 1935. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον Νικόλαο Πλαστήρα οργάνωναν με μυστικότητα την ανατροπή της Κυβέρνησης Τσαλδάρη. Στο πλευρό τους είχαν υψηλόβαθμους εν ενεργεία και εν αποστρατεία αξιωματικούς, πολιτικούς και ισχυρά πρόσωπα της ελληνικής κοινωνίας. Αρχικά, οι κινηματίες κατέλαβαν σχεδόν όλο τον στόλο του Πολεμικού Ναυτικού, ο οποίος βρισκόταν στις βάσεις της Σαλαμίνας, ενώ στη συνέχεια έθεσαν υπό την κυριαρχία τους και τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Ύστερα από μάχες που διήρκεσαν πολλές μέρες, η Κυβέρνηση κατάφερε να καταπνίξει το κίνημα, εκμεταλλευόμενη τα στρατιωτικά λάθη στα οποία υπέπεσαν οι κινηματίες. Καταλυτικής σημασίας στην απόκρουση του κινήματος Βενιζέλου-Πλαστήρα, ήταν η συμβολή των Κυβερνήσεων της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γιουγκοσλαβίας. Μετά την αποτυχία του κινήματος, ο Βενιζέλος κατέφυγε στην Ιταλία. Στην Ελλάδα άρχιζαν οι εκκαθαρίσεις των συνεργατών του και ο πέλεκυς θα έπεφτε επί δικαίων και αδίκων. Έγιναν εκατοντάδες αποστρατείες ικανών στελεχών και αποφεύχθηκαν οι εκτελέσεις με παρέμβαση των πιο ψύχραιμων.

Ωστόσο, έγιναν τρεις εκτελέσεις.

Ο ρόλος του Παπούλα στη Δίκη των Έξι

Μετά την ήττα και την πανωλεθρία που υπέστη ο ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία το 1922, στελέχη του Στρατού Ξηράς και του Πολεμικού Ναυτικού σχημάτισαν ένα κίνημα, που σκοπό είχε να καταλάβει την εξουσία και να τιμωρήσει όσους έφεραν ευθύνες για την κατάληξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Στο εδώλιο κάθισαν συνολικά πέντε πολιτικοί και τρεις αξιωματικοί. Ανάμεσα τους ήταν και ο Γεώργιος Χατζηανέστης, ο οποίος είχε διατελέσει Διοικητής της Στρατιάς της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης και τελικά εκτελέστηκε με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Καθοριστικό ρόλο στην καταδίκη του Χατζηανέστη έπαιξε η κατάθεση του Αναστάσιου Παπούλα, παρόλο που θα μπορούσε να κατηγορηθεί και ο ίδιος. Ωστόσο, αυτό δεν έγινε και σύμφωνα με τους αντιπάλους του, επέρριψε στον Χατζανέστη και μερικές από τις δικές του ευθύνες.

Δεκατρία χρόνια μετά οι μνήμες ήταν ακόμη νωπές και το μίσος άσβεστο.

Έτσι, με αφορμή το κίνημα του 1935, κατηγορήθηκε ο 78χρονος απόστρατος, ο οποίος σύμφωνα με τους ιστορικούς, ακόμη και αν συμφωνούσε, δεν ήταν δυνατόν να έχει ενεργή συμμετοχή. Και σίγουρα η ποινή του, ήταν νομικά αστήρικτη.

Η εκτέλεση του θεωρήθηκε ότι ήταν μια πράξη αντεκδίκησης από την πλευρά των αντιβενιζελικών για τη στάση που κράτησε στη Δίκη των Έξι. Μαζί του εκτελέστηκαν ο Επίλαρχος Στυλιανός Βολάνης και ο Υποστράτηγος Μιλτιάδης Κοιμήσης, ο οποίος ήταν επίσης μάρτυρας κατηγορίας στη Δίκη των Έξι και συμμετείχε σε αποτυχημένο κίνημα το 1933.

Ειδική περίπτωση είναι ο Επίλαρχος Στυλιανός Βολάνης, απόγονος μακεδονομάχων, που κατηγορήθηκε επειδή εκτέλεσε εντολές ανωτέρων. Υπό καθεστώς οχλαγωγίας, σύρθηκε στο Επταπύργιο όπου εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες.

Το ακόμη τραγικότερο είναι ότι τη χαριστική βολή έδωσε ο Θωμάς Κωστόπουλος, ο οποίος ήταν ο νεότερος υπαξιωματικός του συντάγματος ιππικού στη Θεσσαλονίκη.

Ο Κωστόπουλος υπάκουσε στον άγραφο νόμο της μονάδας του και πίεσε τη σκανδάλη στο κεφάλι του Βολάνη, αλλά υπέστη νευρικό κλονισμό και σημαδεύτηκε για όλη του τη ζωή. Ο Βολάνης ήταν φίλος του.

Ακόμη και ο πρωθυπουργός συγκλονίστηκε όταν ενημερώθηκε για την εκτέλεση που έγινε εν αγνοία του.

Ο Παναγής Τσαλδάρης αναγνώρισε ότι έγινε ξεκαθάρισμα προσωπικών λογαριασμών και για μερικές μέρες κλείστηκε στον εαυτό του και δεν ασκούσε τα καθήκοντά του.

Πηγή αρχικής εικόνας Wikimediamtx Commons

Διαβάστε επίσης στην ΜτΧ: Όταν οι πολιτικοί φόρεσαν το χακί. Από τον Μητσοτάκη στα F16 και στις φρεγάτες με Τσοχατζόπουλο – Παπαντωνίου. Ο Αβραμόπουλος «aviator» και ο Μεϊμαράκης στο υποβρύχιο με τη διόπτρα. Μετά έγινε και ο «Παρμενίων» με τον Τσίπρα