26 Οκτωβρίου 1940. Το ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων κατηγορεί την Ελλάδα ότι επιτέθηκε σε αλβανικά φυλάκια. Την ίδια ώρα φθάνει το μοιραίο τηλεγράφημα από τη Ρώμη

Όσο πλησιάζει η 28^η Οκτωβρίου, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές.

Στις 26 Οκτωβρίου το ιταλικό πρακτορείο Στέφανι μεταδίδει ότι ένοπλη ελληνική συμμορία επιτέθηκε το ίδιο πρωινό με πυροβολισμούς και χειροβομβίδες εναντίον αλβανικών φυλακίων πλησίον της Κορυτσάς, νότια της διάβασης Καπέστιτσα. 

Ήταν το δεύτερο μέρος του προβοκατόρικου σχεδίου του Ιταλού τοποτηρητή στην Αλβανία Τζιακομόνι, προκειμένου να προκαλέσει την εισβολή στην Ελλάδα.

Το προηγούμενο βράδυ, σύμφωνα με όσα μετέδιδε το πρακτορείο, είχε γίνει έκρηξη τριών βομβών κοντά στο γραφείο του Ιταλού λιμενάρχη στους Αγίους Σαράντα και οι αρχές αναζητούσαν τους «Έλληνες ή Βρετανούς πράκτορες που τις έβαλαν». Αυτό για τους Ιταλούς θα ήταν αφορμή πολέμου.

Το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων διαψεύδει κατηγορηματικά και τις δύο ειδήσεις με εντολή του Μεταξά.

Το πρωί της 26^ης Οκτωβρίου στην ιταλική πρεσβεία της Αθήνας φθάνει μια σημαντική ανακοίνωση.

Εντός των επόμενων ωρών θα τους έστελναν ένα τηλεγράφημα άκρως σημαντικό. Ήταν το τελεσίγραφο που τα ξημερώματα της 28^ης Οκτωβρίου θα έδινε ο Γκράτσι στον Μεταξά, αλλά ο πρέσβης δεν ήξερε το ακριβές περιεχόμενο ακόμη. Φυσικά γνώριζε την ουσία.

Το ίδιο βράδυ η πρεσβεία οργάνωσε μια δεξίωση προς τιμή του γιου του Πουτσίνι, που ήταν στην Αθήνα με αφορμή μια παράσταση με το έργο του πατέρα του.

Καλεσμένη ήταν όλη η υψηλή αθηναϊκή κοινωνία. Προσκεκλημένος ήταν και ο Ιωάννης Μεταξάς, στο πλαίσιο των «καλών σχέσεων» που ήθελε να διατηρήσει η Ιταλία με την Ελλάδα προκειμένου να θολώσει τα νερά, λίγες ώρες πριν την εισβολή.

Ο Μεταξάς όμως δεν πήγε στη δεξίωση. Ήξερε πολύ καλά ότι τις επόμενες ώρες θα ξέσπαγε ο πόλεμος.

Πάνω στο τραπέζι της μεγάλης αίθουσας στην ιταλική πρεσβεία είχαν τοποθετηθεί δύο μικρές σημαίες, της Ελλάδας και της Ιταλίας. Βρισκόταν επίσης και μία μεγάλη τούρτα που έγραφε «Viva La Grecia». Ο Γκράτσι ανήσυχος και νευρικός για το τηλεγράφημα που περίμενε, υποδεχόταν τους καλεσμένους του.

Από την ελληνική πλευρά πήγαν, όπως είχε ορίσει ο Μεταξάς οι υφυπουργοί Εξωτερικών και Τύπου και Τουρισμού. Παρόντες ήταν οι συντελεστές της παράστασης «Μαντάμ Μπατερφλάι», αντιπρόσωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών και οι πρεσβευτές της Γερμανίας, της Βουλγαρίας, της Ισπανίας, της Ουγγαρίας, της Γιουγκοσλαβίας και άλλων ουδέτερων χωρών.

Το τηλεγράφημα, που είχε αναγγείλει η πρωινή ανακοίνωση, άρχισε να καταφθάνει, αλλά σε δόσεις.

Συνολικά τέσσερα τηλεγραφήματα έφτασαν εκείνο το βράδυ στην ιταλική πρεσβεία με τους γραμματείς να πηγαινοέρχονται σε κλειστά δωμάτια για να τα αποκρυπτογραφήσουν.

Η γραμματέας του Γκράτσι Λούλα Μπιάνκι θα περιέγραφε αργότερα:

«Ο πρέσβης κι εμείς, οι κοντινοί συνεργάτες του, προσπαθούσαμε να κρύψουμε την ανησυχία και την σύχγυση που εκείνη τη στιγμή επικρατούσαν στην πρεσβεία και που ευτυχώς δεν αποκαλύφθηκαν στους καλεσμένους. Ο Πρέσβης δεν απομακρύνθηκε από τους καλεσμένους του, ήμασταν εμείς που κατά καιρούς πηγαίναμε στη σάλα, δίνοντάς του με μεγάλη διακριτικότητα μικρά κομμάτια χαρτί, προσθέτοντας το περιεχόμενο των νέων μηνυμάτων που έφθαναν… έφταναν μηνύματα κωδικοποιημένα, χαρακτηρισμένα με κόκκινο κώδικα».

Το τελευταίο κομμάτι του τηλεγραφήματος έφτασε στις 5 τα ξημερώματα, όταν έφευγαν οι τελευταίοι καλεσμένοι.

Η βραδιά έληξε με τους επίσημους να μένουν έκπληκτοι όταν πηγαίνοντας να παραλάβουν τα οχήματά τους, είδαν τα λάστιχά τους σκασμένα. Τα είχαν σκάσει νεαροί Έλληνες που έκαναν καψώνι στον εχθρό, αφού όλη η χώρα ήξερε ότι σύντομα πλησίαζε ο πόλεμος.

Ο Γκράτσι διαμαρτυρήθηκε στους χωροφύλακες που ήταν έξω από την πρεσβεία.

Αλλά ουσιαστικά  τα σκασμένα λάστιχα, ήταν το τελευταίο που τον απασχολούσε.

Σε λιγότερο από 24 ώρες θα επέδιδε το τελεσίγραφο στον Ιωάννη Μεταξά.

Διαβάστε επίσης: 25 Οκτωβρίου 1940. Οι Ιταλοί οριστικοποιούν την ημερομηνία επίθεσης κατά της Ελλάδας και στήνουν προβοκάτσια με μεθοριακό επεισόδιο στην Αλβανία. Στην Αθήνα προσπαθούν να παραπλανήσουν και παρουσιάζουν όπερα με καλεσμένο τον γιο του Πουτσίνι