1991. “Η καταιγίδα της Ερήμου” σε απευθείας μετάδοση. Ο πόλεμος του καναπέ με τις σκηνοθετημένες ειδήσεις

Το 1991, εκατομμύρια τηλεθεατές σε ολόκληρο τον κόσμο κάθισαν αναπαυτικά στις πολυθρόνες και τους καναπέδες τους, για να παρακολουθήσουν τον Πόλεμο του Κόλπου.

Ήταν η πρώτη φορά, που θα μπορούσαν να δουν σε απευθείας μετάδοση, τρώγοντας πίτσες και σουβλάκια, στιγμιότυπα από τους στρατούς των δύο αντιπάλων, εξελιγμένα όπλα, μάχες, πυροβολισμούς, εκτοξεύσεις πυραύλων, αιχμαλώτους, ομηρίες, καταστροφές και αίμα.

Δηλαδή, μια βίαιη τηλεοπτική υπερπαραγωγή, αλλά με αληθινά θύματα.

Πολλοί λένε ότι ήταν το πρώτο «reality show», που μεταδόθηκε στην παγκόσμια τηλεόραση.

Το 1990, μετά από την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, οι ΗΠΑ προσέφυγαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας και ζήτησαν την άμεση απόσυρση των ιρακινών στρατευμάτων από το γειτονικό εμιράτο.

Σχεδόν αμέσως, σχηματίστηκε συμμαχική δύναμη 35 κρατών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, για την απελευθέρωση του Κουβέιτ.

Το τελεσίγραφο για αποχώρηση, προς τον Σαντάμ Χουσεΐν, ήταν μέχρι τις 15 Ιανουαρίου του 1991.

Σε διαφορετική περίπτωση, θα ακολουθούσε πόλεμος.

Ο Σαντάμ ήταν ακόμη αλαζονικός και ανυποχώρητος.

Για να αποσυρθεί, απαίτησε να φύγουν οι ισραηλινές δυνάμεις από τη Συρία και την Παλαιστίνη.

Δηλαδή, έβγαζε κοροϊδευτικά τη γλώσσα στην Αμερική.

Ο κλοιός, όμως, για τους Ιρακινούς, έσφιγγε. Οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν λάβει θέσεις μάχης.

Η δύναμη ήταν περίπου 1 εκατομμύριο στρατιώτες, 2 χιλιάδες μαχητικά αεροσκάφη, 3,5 χιλιάδες άρματα μάχης, αμέτρητα πλοία και ελικόπτερα και 8 αεροπλανοφόρα.

Οι Ιρακινοί διέθεταν περίπου τον ίδιο αριθμό στρατιωτών και περίπου 5 χιλιάδες άρματα παλιάς τεχνολογίας και 650 αεροπλάνα για τοπικό πόλεμο, αλλά όχι για μάχη με αντίπαλο την Αμερική.

Η ποιοτική διαφορά των δύο αντιπάλων ήταν χαώδης.

«Η Καταιγίδα της Ερήμου»

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Ιανουαρίου, άρχισε ο πόλεμος με την κωδική ονομασία: «Καταιγίδα της Ερήμου».

Για τους Ιρακινούς ήταν η «Μητέρα όλων των μαχών», η οποία τους άφησε «ορφανούς», μετά από ανελέητο «σφυροκόπημα» 40 ημερών.

Ο Μπους δεν διέταξε την είσοδο στρατευμάτων στη Βαγδάτη, θέλοντας να αποφύγει την αναρχία στη χώρα και επιπλέον θύματα. Περιορίστηκε μόνο στην απελευθέρωση του Κουβέιτ και στο “συμμάζεμα” του Σαντάμ.

Τη δουλειά «ολοκλήρωσε» 12 χρόνια αργότερα ο γιος του Τζορτζ Μπους, ο οποιος κατέλαβε τη Βαγδάτη και κρέμασε τον ιρακινό δικτάτορα.

Το 1991, οι απώλειες για τους Συμμάχους ήταν 358 νεκροί, 776 τραυματίες και 41 αιχμάλωτοι.

Για τους Ιρακινούς, όμως, ήταν δυσβάσταχτες, καθώς οι νεκροί ήταν περίπου 125 χιλιάδες στρατιώτες και άμαχοι, 75 χιλιάδες τραυματίες και 63 χιλιάδες αιχμάλωτοι.

Μάθε παιδί μου… πόλεμο

Όπως σε κάθε πόλεμο, έτσι και σε αυτόν του Κόλπου, το πρώτο θύμα ήταν η αλήθεια.

Στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου και στα πλάνα, κυριαρχούσε η φωτογραφία ενός κορμοράνου της Βρετάνης, ο οποίος πνιγόταν στο πετρέλαιο που είχε ρίξει ο Σαντάμ Χουσεΐν στη θαλάσσια περιοχή του Περσικού Κόλπου.

Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, οι Αμερικανοί είχαν πάρει το πλάνο του κορμοράνου από το ναυάγιο του «Εξόν Βαλντέζ», του πλοίου από το οποίο είχαν διαρρεύσει τόνοι αργού πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα.

Το ίδιο συνέβη και με το πλάνο μιας νοσοκόμας, η οποία περιέγραφε τις αγριότητες των Ιρακινών εισβολέων σε μαιευτήριο του Κουβέιτ.

Η μαιευτήρας, όμως, δεν ήταν κάποια τυχαία, αλλά η κόρη του πρέσβη του Κουβέιτ στην Ουάσιγκτον.

Το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN ακολούθησε τα αμερικανικά στρατεύματα με επίλεκτους ρεπόρτερ, όπως η Κριστιάν Αμανπούρ, ο Πίτερ Αρνέτ και ο Τζον Χόλμαν.

Οι εικόνες του μεταδόθηκαν σε παγκόσμιο δίκτυο, αλλά σύμφωνα με ανθρώπους του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, πολλά από τα ρεπορτάζ που προβλήθηκαν ήταν κατασκευασμένα, με τους αμερικανούς στρατιώτες να παίζουν τον ρόλο των κομπάρσων.

Μαζί με τους Βρετανούς συναδέλφους τους, δίδαξαν το τηλεοπτικό κοινό για τις δυνατότητες των «έξυπνων» όπλων, τις αόρατες πτήσεις των μαχητικών Στελθ και τα ελικόπτερα Απάτσι.

Φυσικά, όλα τα ρεπορτάζ είχαν την έγκριση του αμερικανικού στρατού, που δεν επέτρεπε τη μετάδοση εικόνων με σκοτωμένους άμαχους Ιρακινούς.

Ήταν η εποχή, που ανακαλύφθηκαν δύο νέες λέξεις για τέτοιου είδους λάθη.

Οι «παράπλευρες απώλειες» ήταν η επίσημη δικαιολογία, κάθε φορά που τα «έξυπνα» όπλα ξαφνικά «χάζευαν» και χτυπούσαν μη στρατιωτικό προσωπικό και υποδομές.

Όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, στην πολεμική εκστρατεία είχαν λάβει μέρος ακόμη και σκηνοθέτες, που «βοηθούσαν» στην οπτικοποίηση των «γεγονότων».

Τα ψέμματα δεν ήταν απλά περισσότερα από τις αλήθειες, αλλά κυρίαρχα. Ο Μπους πίστευε ότι στο Βιετνάμ οι ΗΠΑ έχασαν τον πόλεμο της ενημέρωσης και δεν είχε σκοπό να επαναλάβει το λάθος της αντικειμενικής και ανεξέλεγκτης πληροφόρησης.

Αποφάσισε να ελέγχει κάθε πληροφορία και το CNN δεν είχε κανένα πρόβλημα να παίξει το παιχνίδι της παραπληροφόρησης, με αντάλλαγμα την παγκόσμια αποκλειστικότητα.

Και τι έγινε αν έλεγε ανακρίβειες;

Στην Ελλάδα, τα τηλεοπτικά κανάλια που ακόμη έκαναν τα πρώτα τους «βήματα», μετέδιδαν τις εικόνες από την «Καταιγίδα της Ερήμου», με πολλά έκτακτα δελτία και εκπομπές.

Το CNN έπαιζε  μέσω των ελληνικών καναλιών και η διασταύρωση των ειδήσεων ήταν σχεδόν αδύνατη, αφού και το καθεστώς Σαντάμ δεν φημιζόταν για τις αντικειμενικές του απόψεις.

Οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις ήταν πολλές, αλλά το κοινό το είχε «κερδίσει» η απευθείας μετάδοσης των πυραύλων Σκουντ, που έπλητταν στόχους.

Έτσι, ο πόλεμος του Ιράκ χαρακτηρίστηκε και ως «ο πόλεμος του καναπέ και της εικονικής είδησης».

Και όχι άδικα.

Πηγή εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: 11η Σεπτεμβρίου «Η ημέρα που άλλαξε τον κόσμο». Οι θεωρίες συνωμοσίας που αμφισβητούν ότι έγινε η επίθεση και το επιχείρημα της εισβολής στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν