1965. Ζήτω η αντιφασιστική πάλη των λαών!

Οι μαραθώνιες πορείες ειρήνης ήταν από τις κορυφαίες εκδηλώσεις της δεκαετίας του ’60, που ξεκίνησαν από τον βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη, κατά της βίας και του παρακράτους.

Ήταν η πιο έντονη φωνή διαμαρτυρίας των πολιτών, που έβλεπε να νοθεύεται η λαϊκή εντολή για δημοκρατία.

Ήταν όμως σημείο αναφοράς και για την οικογένειά μου.

Στην παλιά ασπρόμαυρη φωτογραφία που βρήκα στο συρτάρι, ο πατέρας και η θεία μου εικονίζονται να πορεύονται μαζί με άλλους διαδηλωτές.

Ο πατέρας μου, είναι ο κύριος με το σκούρο πουκάμισο και το… “μεγάλο κούτελο”. Δεξιά του, η κοπέλα με το τριγωνικό καπέλο, είναι η αδελφή του.

Η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης έγινε πριν από περίπου πενήντα χρόνια, αλλά τα συνθήματα είναι ακόμα ζωντανά. Η επιγραφή στο πλακάτ της φωτογραφίας είναι διαχρονική: «Ζήτω η αντιφασιστική πάλη των λαών».

Η πρώτη επεισοδιακή πορεία ειρήνης είχε γίνει στις 21 Απριλίου του 1963, όπου πρωτοστάτησε ο ο Λαμπράκης. Τότε, η αστυνομία έκανε τα πάντα για να την εμποδίσει. Επιστρατεύτηκε ακόμα και ο στρατός, ενώ έντονη παρουσία είχαν και οι παρακρατικές ομάδες.

ΤΑ ΝΕΑ έγραφαν στο ρεπορτάζ: «Διά πρώτην φοράν τα περίφημα Τάγματα Ασφαλείας ενεφανίσθησαν επισήμως εις διαφόρους περιοχάς περί τον Μαραθώνα, έτοιμα προς δράσιν εις περίπτωσιν ανάγκης. Ακόμα και ναύται του Λιμενικού εχρησιμοποιήθησαν διά τη φρούρησιν της παραλίας του Μαραθώνος…».

Είχαν συγκεντρωθεί χιλιάδες κόσμου, αλλά δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν τα μπλόκα της αστυνομίας και να πάρουν μέρος στη διαμαρτυρία. Συνελήφθηκαν 628, ανάμεσά τους και πολλοί επώνυμοι, όπως ο Mίκης Θεοδωράκης και ο Aλέκος Aλεξανδράκης.

Ένα μήνα μετά, στις 27 Μαΐου, ο Γρηγόρης Λαμπράκης ξεψύχησε, μετά την άνανδρη δολοφονική επίθεση παρακρατικών στη Θεσσαλονίκη.

Ο πατέρας μου δε θυμάται ποιά χρονιά τραβήχτηκε η συγκεκριμένη φωτογραφία, γιατί -όπως λέει- “σύχναζε” στις πορείες, αλλά υποθέτει ότι ήταν το 1964 ή το 1965. Υπολογίζει ότι ήταν περίπου 27 ετών και ότι είχε ολοκληρώσει τις κινηματογραφικές σπουδές του. Η θεία μου ήταν 31 και νιόπαντρη. Και οι δύο είχαν έρθει απ’ την Πρέβεζα μία δεκαετία πριν.

Τις πορείες ειρήνης ακολούθησε ο αντιδικτατορικός αγώνας και η σύλληψη του πατέρα μου από τη χούντα. Δεν λέει πολλά για εκείνη την περίοδο, εκτός από ένα. Το πιο σημαντικό: «Δεν έδωσα κανένα όνομα».

Σχεδόν σαράντα χρόνια μετά, ακόμη δεν μπορεί να περπατήσει ξυπόλητος.

Συνηθισμένο σύμπτωμα, σε όσους υπέστησαν το βασανιστήριο της «φάλαγγας».

Αθηνά Τζίμα

Δημοσιογράφος