Η “Δίκη των Αεροπόρων”. Μια κακοστημένη προβοκάτσια από το παρακράτος που οδήγησε στο εδώλιο έντιμους αξιωματικούς με την κατηγορία της προδοσίας

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1951, ένα εκπαιδευτικό αεροπλάνο της Σχολής Ικάρων κάνει “σκληρή” προσγείωση κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης και την τελευταία στιγμή αποφεύγει την συντριβή.

Λίγες ημέρες αργότερα σε αίθουσα της σχολής βρέθηκε γραμμένο σύνθημα υπέρ του παράνομου τότε ΚΚΕ. Ο αρχηγός ΓΕΑ, αντιπτέραρχος Εμμανουήλ Κελαϊδής, συσχετίζει τα δύο γεγονότα και διατάσσει ένορκη προανάκριση.

Υπαρκτός “κομμουνιστικός κίνδυνος”

Την εποχή εκείνη δύο μόλις χρόνια μετά το τέλος του Εμφυλίου, τη χώρα κυβερνούσαν αδύναμες και βραχύβιες κυβερνήσεις του Κέντρου, με επικεφαλής, εναλλάξ, τον Σοφοκλή Βενιζέλο και τον Νικόλαο Πλαστήρα, υπό την υψηλή εποπτεία της Αμερικανικής Αποστολής. Ο στρατός ήταν πανίσχυρος και αποτελούσε πόλο εξουσίας.

Η μυστική οργάνωση ΙΔΕΑ («Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών») η οποία δρούσε μέσα στο στράτευμα κινούσε όλα τα νήματα και αργότερα δρομολόγησε το πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967.

Το 1952 πρώτο θέμα στην επικαιρότητα ήταν η δίκη της ομάδας του Νίκου Μπελογιάννη. Το σκηνικό ήταν κατάλληλο για τους κυβερνητικούς κύκλους να «αποδείξουν» ότι υπήρχε διείσδυση των κομμουνιστών στο στράτευμα, με σκοπό τη διενέργεια σαμποτάζ και άλλων υπονομευτικών ενεργειών.

Έτσι, θα πειθόταν η ελληνική κοινή γνώμη για το υπαρκτό του «κομμουνιστικού κινδύνου».

Συγχρόνως, θα τρόμαζαν οι αμερικανοί πολίτες, οι οποίοι φορολογούντο προκειμένου να ενισχυθεί στρατιωτικά η «ασπίδα του ελεύθερου κόσμου στα Βαλκάνια», δηλαδή η Ελλάδα.

Η ευκαιρία ήταν επίσης κατάλληλη να εκκαθαριστεί η Αεροπορία από τα δημοκρατικά στελέχη της, τα οποία ίσως αντιδρούσαν σε ένα ενδεχόμενο πραξικόπημα.

Επιπλέον, θα δημιουργείτο στην κυβέρνηση Πλαστήρα σοβαρή κρίση, κάτι που ως ιδέα άρεσε και στους Αμερικάνους.

Οι ανακρίσεις και τα βασανιστήρια

Στις αρχές του 1952 άρχισαν οι ανακρίσεις και σύντομα στοιχειοθετήθηκαν τα πρώτα κατηγορητήρια για 15 αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, αλλά και πέντε ιδιώτες.

Οι κατηγορούμενοι ομολόγησαν την ενοχή τους ύστερα από βασανιστήρια, κατά τη διάρκεια των οποίων πέθανε ένας εξ αυτών, ο καθηγητής Μαθηματικών Χρήστος Δαδαλής.

Οι εμπνευστές της σκευωρίας, ανώτεροι αξιωματικού του γραφείου Α2 του ΓΕΑ, έπρεπε όμως να κατασκευάσουν και ένα πιο σοβαρό επεισόδιο από εκείνο της δολιοφθοράς του αεροπλάνου.

Αυτό ήταν απαραίτητο προκειμένου να συκοφαντήσουν τους συλληφθέντες στον Τύπο και συγχρόνως να φανούν στα μάτια της κοινής γνώμης ως άγρυπνοι φρουροί ενάντια σε κάθε «κομμουνιστική επιβουλή».

Η σκευωρία

Στρατολόγησαν λοιπόν τον Ίκαρο Νίκο Ακριβογιάννη και τον έστειλαν στις 7 Απριλίου 1952 στην Αλβανία ως πράκτορα, υπό τον μανδύα του φυγάδα κομμουνιστή.

Στη συνέχεια τον κατέδωσαν στις αλβανικές αρχές, ως διπλό πράκτορα. Ο Ακριβογιάννης συνελήφθη και εκτελέστηκε στις 15 Απριλίου.

Την επόμενη κιόλας μέρα, ο Τύπος κατακλύστηκε από πληθώρα δημοσιευμάτων για την «ανακαλυφθείσα κομμουνιστική δράση στην Αεροπορία».

Η Δίκη των Αεροπόρων ξεκίνησε στις 22 Αυγούστου 1952, στο Διαρκές Στρατοδικείο Αεροπορίας Αθηνών.

Το κωμικοτραγικό της υπόθεσης ήταν ότι οι περισσότεροι από τους αξιωματικούς που δικάζονταν είχαν επιδείξει σημαντική δράση στον Εμφύλιο με τα φτερά της Βασιλικής Αεροπορίας και είχαν παρασημοφορηθεί ως ήρωες πολέμου.

Το αποτέλεσμα όμως ήταν προδιαγεγραμμένο.

Οι ποινές

Η απόφαση του στρατοδικείου εκδόθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1952 και προέβλεπε δύο θανατικές καταδίκες, βαριές ποινές φυλάκισης, αλλά και δύο αθωώσεις.

Ωστόσο, οι ποινές δεν εκτελέστηκαν και τον επόμενο χρόνο η υπόθεση επανεξετάστηκε. Τελικά, με νέα απόφαση, τον Νοέμβριο 1953, απαλείφθηκαν οι ποινές θανάτου και μειώθηκαν όλες οι άλλες στο ήμισυ.

Μετά από παρέμβαση του βασιλιά Παύλου, τον Νοέμβριο του 1955, μόλις ορκίσθηκε η νέα κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή, χορηγήθηκε αμνηστία σ’ όλους τους εμπλεκόμενους στην υπόθεση, οι οποίοι και αποφυλακίσθηκαν.

Οι αμνηστευθέντες υπέβαλαν σωρεία μηνύσεων κατά των σκευωρών και βασανιστών τους, οι οποίες όμως ουδέποτε εκδικάστηκαν. Εκείνο που ξεσκέπασε τη σκευωρία της υπόθεσης των Αεροπόρων, ήταν το έγγραφο που υπέβαλε, πολύ αργότερα, ο μετέπειτα ταξίαρχος αεροπορίας και τ. διευθυντής ασφαλείας πτήσεων της Π.Α., Βλάσσης Δέδες προς το ΓΕΑ, στο οποίο αποκάλυψε το παρασκήνιο της υπόθεσης Ακριβογιάννη.

Η οριστική δικαίωση και αποκατάσταση για τους Αεροπόρους ήρθαν 30 χρόνια μετά, στις 27 Ιουλίου 1983, αν βέβαια είναι δυνατό να γίνεται λόγος για δικαίωση ηρώων πολέμου όταν χρησιμοποιήθηκαν ως πιόνια από το κράτος, το οποίο υπηρετούσαν.

Νίκος Γιαννόπουλος

ιστορικός

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο ρόλος του Στυλιανού Παττακού που κατέβασε τα τανκς στην Αθήνα. Γραφικός με «μυστρί» και χειραψίες, ήταν οι δημόσιες σχέσεις της χούντας (ΒΙΝΤΕΟ)…