1. Το ποδόσφαιρο ίσως “γεννήθηκε” στην Αφρική
Υπάρχει η πιθανότητα η ιστορία του παιχνιδιού να είναι πολύ πιο παλιά από το ίδιο το παιχνίδι. Πίνακες από την Αρχαία Αίγυπτο δείχνουν ανθρώπους να πετούν και να πιάνουν μπάλες. Ποιος μπορεί να είναι σίγουρος ότι δεν χρησιμοποιούσαν και τα πόδια τους;
“Μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η ιστορία του παιχνιδιού στην Αφρική είναι τόσο παλιά όσο και το ίδιο το παιχνίδι“, αναφέρει ο Πίτερ Αλέτζι, καθηγητής αφρικανικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και συγγραφέας του βιβλίου “Αφρικανικά ποδοσφαιρικά τοπία: Πώς μια ήπειρος άλλαξε το παιχνίδι του κόσμου“.
2. Ο ευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός το μετέφερε στην Αφρική
Τα πρώτα καταγεγραμμένα παιχνίδια ποδοσφαίρου διεξήχθησαν το 1862 στο Κέιπ Τάουν και το Πορτ Ελίζαμπεθ της Νότιας Αφρικής μεταξύ στρατιωτών και δημοσίων υπαλλήλων.
Ακόμη δεν υπήρχαν καθιερωμένοι και ενιαίοι κανόνες. Αυτό συνέβη ένα χρόνο μετά, όταν κωδικοποιήθηκαν οι κανόνες του ποδοσφαίρου στην Αγγλία για να υπάρξει ομοιομορφία και ανταγωνισμός.
Εξερευνητές και ιεραπόστολοι μετακινούνταν σε διάφορες περιοχές της Αφρικής για να ιδρύσουν σχολεία. Παράλληλα, ενθάρρυναν τα ντόπια παιδιά να λαμβάνουν μέρος σε αθλήματα και κυρίως στο ποδόσφαιρο.
Τον Χριστιανισμό μπορεί να μην τον ασπάστηκαν όλοι, αλλά τη “στρογγυλή θεά” σίγουρα.
Το ποδόσφαιρο στη Ζάμπια, για παράδειγμα, ξεκίνησε από τον Σκωτσέζο εξερευνητή Ντέιβιντ Λίβινγκστον. Λέγεται πως, όταν ήρθε στη Ζάμπια, έφερε μαζί του τρία πράγματα: τη Βίβλο, έναν ιατρικό εξοπλισμό και μία μπάλα ποδοσφαίρου.
Στην Γκάνα, επίσης, όταν πρωτοήρθαν οι αποικιοκράτες, πήγαν στην πόλη Κέιπ Κόουστ, έδρα της κυβέρνησης, και παρουσίασαν το άθλημα για πρώτη φορά.
Από το 1903 και μετά, οι Γκανέζοι έπαιζαν σε αλάνες ξυπόλητοι και έφτιαχναν μπάλες από χαρτί. To 1911, ιδρύθηκε και η πρώτη ομάδα με το όνομα Hearts of Oak.
Κάτι ανάλογο έγινε και στην Αίγυπτο, όταν βρετανοί στρατιώτες το ξεκίνησαν στο Κάιρο. Στις αρχές του 20ού αιώνα, ιδρύθηκαν δύο από τις διασημότερες ομάδες: η Αλ Αχλί και η Ζαμάλεκ.
3. Το ποδόσφαιρο αποτέλεσε εργαλείο ισχύος
Η διάδοση του ποδοσφαίρου στην Αφρική δεν έγινε τόσο για να ωφεληθούν οι γηγενείς πληθυσμοί. Στην πραγματικότητα, οι αποικιοκράτες καθησύχαζαν τους Αφρικανούς μέσα από το παιχνίδι και προσπαθούσαν να εγκαθιδρύσουν έναν αποικιακό τρόπο σκέψης.
Το παιχνίδι αντανακλούσε αρετές που οι αποικιστές έδιναν βαρύτητα όπως η πειθαρχία. Προεξάρχοντες σε αυτό αναδείχθηκαν οι Βρετανοί, φυσικά.
4. Σε διάφορες χώρες η επαφή αποικιστών και ιθαγενών ήταν περιορισμένη
Άλλοι αποικιοκράτες επέβαλαν αυστηρό φυλετικό διαχωρισμό κατά τη διεξαγωγή ποδοσφαιρικών παιχνιδιών. Οι Γάλλοι, για παράδειγμα, το εφάρμοσαν στο Καμερούν.
Επειδή οι Αφρικανοί δεν είχαν την ιδιότητα του πολίτη, δεν μπορούσαν να παίξουν με ομάδες λευκών. Στην πόλη Ντουάλα δημιουργήθηκε η Oryx Douala και αποτελείτο μόνο από μαύρους παίκτες, ενώ στην πρωτεύουσα Γιαουντέ μία ομάδα μόνο λευκών ονόματι Grand Superior.
Αντίστοιχος διαχωρισμός μεταξύ λευκών και μαύρων ίσχυε και στην Αιθιοπία που την είχαν αποικίσει οι Ιταλοί.
5. Οι Αφρικανοί ζουν και αναπνέουν για το ποδόσφαιρο
Σε όποια αφρικανική γειτονιά, αλάνα και δρόμο κι αν κοιτάξει κάποιος, είναι μάλλον βέβαια ότι θα βρει παιδιά και νέους με μία μπάλα ποδοσφαίρου στο χέρι.
Οι ίδιοι οι ντόπιοι δεν διστάζουν να πουν και να δείξουν πόσο αγαπούν να παίζουν μπάλα, η οποία τους προσφέρει ένα πρόσκαιρο διέξοδο από τις καθημερινές δυσκολίες επιβίωσης.
“Η Αφρική είναι μια τεράστια ήπειρος και το ποδόσφαιρο είναι ένας από τους λίγους τομείς της λαϊκής κουλτούρας που πραγματικά ενώνει τους ανθρώπους“, αναφέρει ο Πίτερ Αλέτζι.
Σε γενικές γραμμές, πάντως, αυτό αφορά κυρίως τους άνδρες, με τις γυναικείες ομάδες ποδοσφαίρου να εντοπίζονται κυρίως σε Νιγηρία και Σενεγάλη.
6. Η ίδρυση της CAF και ο αποκλεισμός της Νότιας Αφρικής
Το 1957, ιδρύθηκε η Συνομοσπονδία Αφρικανικού Ποδοσφαίρου (CAF) στο Χαρτούμ του Σουδάν. Ήταν η πρώτη τολμηρή δήλωση αφρικανικής ενότητας και ανεξαρτησίας και, αρχικά, αποτελείτο από τέσσερα μέλη: την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, τη Νότια Αφρική και το Σουδάν.
Γρήγορα, όμως, η Νότια Αφρική αποβλήθηκε λόγω του απαρτχάιντ, το οποίο υποχρέωνε τη χώρα να κατεβάσει μόνο λευκούς ή μόνο μαύρους ποδοσφαιριστές.
Οι υπόλοιπες χώρες αποδοκίμασαν έντονα το φυλετικό διαχωρισμό με τον Αιθίοπα ποδοσφαιριστή Γιτνεκάτσιου Τεσέμα να δηλώνει τότε κατηγορηματικά:
“Αν δεν μπορείτε να έρθετε με μικτή ομάδα φυλών, όχι μόνο να αποκλειστείτε από το παναφρικανικό κύπελλο, αλλά να μην παραμείνετε μέλος της CAF“.
Χάρη στην πίεση που άσκησαν αργότερα τα αφρικανικά έθνη στη FIFA, η Νότια Αφρική αποκλείστηκε για τρεις δεκαετίες (1961-1992) από το διεθνές ποδόσφαιρο, συμβάλλοντας, έτσι, στον εκδημοκρατισμό του αθλήματος, διαπιστώνει ο Πίτερ Αλέτζι.
Την ίδια χρονιά που ιδρύθηκε η CAF, διεξήχθη και το πρώτο Κύπελλο Εθνών Αφρικής με τη συμμετοχή Αιγύπτου, Σουδάν και Αιθιοπίας.
Η Αίγυπτος αναδείχθηκε νικήτρια επικρατώντας της Αιθιοπίας στον τελικό με 4-0. Σήμερα η διοργάνωση είναι ευρύτερα γνωστή ως Κόπα Άφρικα και πραγματοποιείται κάθε δύο έτη.
7. Η βαριά ήττα του Ζαΐρ με 9-0 που οφειλόταν σε εξωαγωνιστικούς λόγους
Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που υπό το δικτάτορα Μομπούτου ονομαζόταν Ζαΐρ, έλαβε μέρος στο Μουντιάλ της Δυτικής Γερμανίας το 1974. Δεν κατάφερε να αποσπάσει ούτε ένα βαθμό και αποκλείστηκε από τη φάση των ομίλων.
Υπέστη μία από τις μεγαλύτερες ήττες στην ιστορία του τουρνουά, χάνοντας από τη Γιουγκοσλαβία με 9-0, αλλά η ήττα δεν προήλθε τόσο από την αγωνιστική ανωτερότητα των αντιπάλων της.
Το Ζαΐρ στην πρεμιέρα ηττήθηκε με 2-0 από τη Σκωτία, ενώ οι Σκωτσέζοι στόχευαν σε σκορ 11-0, όπως έλεγε ο προπονητής τους. Πριν το ματς, ο Μομπούτου και η FIFA είχαν υποσχεθεί μπόνους συμμετοχής στους παίκτες του Ζαΐρ, όμως αυτό δεν συνέβη ποτέ.
Δύο ώρες πριν το επόμενο παιχνίδι εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, οι παίκτες αρνήθηκαν να παίξουν απαιτώντας τα μπόνους που τους αναλογούσαν. Αγωνίστηκαν, τελικά, αλλά έκατσαν να χάσουν.
“Δεν θέλαμε να παίξουμε, περιφερόμασταν στο γήπεδο“, είχε πει o Μουέπου Ιλουνγκά, ένας από τους τότε παίκτες.
Μετά τον αποκλεισμό τους από τη διοργάνωση, επέστρεψαν στην πατρίδα τους απογοητευμένοι. Δεν τους υποδέχθηκε κανείς και δεν εξασφάλισαν ένα καλύτερο μέλλον εξαιτίας του Μουντιάλ, όπως ήταν η προσδοκία τους.
8. Η μεγάλη επιτυχία του Καμερούν στο Μουντιάλ του 1990
Στο Παγκόσμιο Κύπελλο που διοργανώθηκε στην Ιταλία το 1990, η ποδοσφαιρική ομάδα του Καμερούν αποτέλεσε τη μεγάλη έκπληξη του τουρνουά βάζοντας την Αφρική για τα καλά στον ποδοσφαιρικό χάρτη.
Στην πρεμιέρα, νίκησε την πανίσχυρη Αργεντινή με 1-0 και προκρίθηκε ως πρώτο στο δεύτερο όμιλο, με απολογισμό δύο νίκες και μία ήττα. Στη φάση των 16, απέκλεισε την Κολομβία με δύο εξαιρετικά γκολ στην παράταση.
Στα προημιτελικά, μάλιστα, βρέθηκε μία ανάσα από το να αποκλείσει την Αγγλία, όταν προηγήθηκε με 2-1. Όμως, ηττήθηκε με 3-2 και το όνειρο των ημιτελικών “έσβησε”. Ήταν, όμως, η μεγαλύτερη επιτυχία αφρικανικής χώρας σε Μουντιάλ.
32 χρόνια αργότερα, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ, το Μαρόκο θα κατάφερνε να καταρρίψει το ρεκόρ του Καμερούν, φτάνοντας στα ημιτελικά της διοργάνωσης, όπου ηττήθηκε από τη Γαλλία με 2-0.
Ορόσημο για το αφρικανικό ποδόσφαιρο αποτέλεσε και το 1995, όταν ο Λιβεριανός επιθετικός Τζορτζ Γουέα, που αγωνιζόταν τότε με τα χρώματα της Μίλαν, έγινε ο πρώτος Αφρικανός που κέρδισε το Βραβείο του Καλύτερου Παίκτη της Χρονιάς από τη FIFA.
9. Η Νότια Αφρική έγινε η πρώτη χώρα της Αφρικής που διοργάνωσε Μουντιάλ
Το 2010, αποτέλεσε μια χρονιά ορόσημο για το αφρικανικό ποδόσφαιρο. Η Νότια Αφρική διοργάνωσε κι επίσημα το Παγκόσμιο Κύπελλο, που έμεινε γνωστό και για τις περίφημες “βουβουζέλες”, τις κόρνες που συνεχώς φυσούσαν οι φίλαθλοι εντός και εκτός γηπέδου.
Η οικοδέσποινα Νότια Αφρική θα μπορούσε να έχει περάσει τη φάση των ομίλων. Αν και ισοβάθμισε με το Μεξικό στους τέσσερις βαθμούς, και μάλιστα, νίκησε τη Γαλλία με 2-1, δεν κατάφερε να προκριθεί λόγω διαφοράς τερμάτων.
Οι βουβουζέλες με το χαρακτηριστικό διαπεραστικό ήχο τους αποτέλεσαν σήμα κατατεθέν του Μουντιάλ του 2010 – Πηγή εικόνας: Wikipedia
10. Οι μεγάλοι ποδοσφαιριστές που έχει αναδείξει η ήπειρος
Στην Αφρική, το ατομικό ταλέντο αφθονεί. Γι’ αυτό μόλις κάποιος παίκτης ανακαλυφθεί από τους σκάουτερ που στέλνουν οι ευρωπαϊκές ομάδες, αμέσως μεταναστεύει προς αναζήτηση καλύτερης τύχης.
Ο Τζορτζ Γουέα από τη Λιβερία, ο Ροζέ Μιλά και ο Σαμουέλ Ετό από το Καμερούν, ο Ντιντιέ Ντρογκμπά από την Ακτή Ελεφαντοστού, ο Σαντιό Μανέ από τη Σενεγάλη και ο Μοχάμεντ Σαλάχ από την Αίγυπτο αποτελούν μόνο μερικά παραδείγματα ποδοσφαιριστών που ξεκίνησαν να παίζουν σε αλάνες και ύστερα κατέληξαν να αμείβονται με εκατομμύρια πραγματοποιώντας εξαιρετικές εμφανίσεις στο γήπεδο.
Ο Ντιντιέ Ντρογκμπά, ένας από τους μεγαλύτερους επιθετικούς που ανέδειξε η Ακτή Ελεφαντοστού και το αφρικανικό ποδόσφαιρο – Πηγή εικόνας: Wikipedia
Με πληροφορίες από: History of Football: Africa, NPR και New York Times
Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Pixabay
Ακολουθήστε την mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr