10 ιστορίες για την βασιλική οικογένεια στην Ελλάδα. “Ο Σκοταδισμός”, οι παρεμβάσεις, η δολοφονία του Γεώργιου Α’

Η αρχή της δυναστείας των Γλύξμπουργκ

Με την έξωση του Όθωνα από την Ελλάδα το 1862, η χώρα έμεινε χωρίς βασιλιά. Οι πολιτικοί, αλλά και οι αστοί που θαύμαζαν την βρετανική αυτοκρατορία πρότειναν να ανέβει στο θρόνο κάποιο μέλος της βρετανικής βασιλικής οικογένειας και συγκεκριμένα ο δευτερότοκος γιος της βασίλισσας Βικτωρίας, Αλφρέδος.

Τελικά, διεξήχθη δημοψήφισμα. Αποφασίστηκε να γίνει χωρίς κάλπη, επομένως δεν υπήρχε η αρχή της μυστικότητας. Στην ουσία, ήταν μία συλλογή υπογραφών, η οποία διήρκησε 10 μέρες. Μάλιστα, οι υποψήφιοι δεν ρωτήθηκαν πριν να μπουν στα ψηφοδέλτια. Ο κόσμος επέλεγε ελεύθερα και αυτοβούλως ποιον θα προτιμούσε για βασιλιά της χώρας.

Το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικό. Από τους 240 χιλιάδες άντρες που συμμετείχαν, περίπου 230 χιλιάδες είχαν υπογράψει υπέρ του Αλφρέδου. Οι υπόλοιπες ψήφοι μοιράστηκαν ανάμεσα σε διάφορους υποψηφίους. Μόλις 93 ψήφους πήρε η πρόταση για αβασίλευτη δημοκρατία. Ο γιος του  διαδόχου της Δανίας , Γουλιέλμος, πήρε 6 ψήφους.

Ωστόσο, ο βρετανός πρίγκιπας δεν μπορούσε να γίνει βασιλιάς. Αφενός, η Βρετανία ανήκε στις προστάτιδες δυνάμεις που είχαν συμφωνήσει να μην υπάρχει κάνεις υποψήφιος από τις χώρες τους. Αφετέρου, η Βικτώρια δεν ήθελε να στείλει τον γιο της σε μια χώρα που μόλις είχε διώξει το βασιλιά της.

Η αρχή της δυναστείας των Γλύξμπουργκ

Το 1863, ένα χρόνο μετά την εκθρόνιση του βασιλιά Όθωνα, οι Μεγάλες Δυνάμεις επέλεξαν τελικά τον νέο βασιλιά της Ελλάδας. Έδωσαν τον τίτλο στον 17χρονο Δανό πρίγκιπα Χριστιανό Γουλιέλμο Φερδινάνδο Αδόλφο Γεώργιο Σλέσβιχ – Χολστάιν – Σόντερμπουργκ – Γλύξμπουργκ, ή όπως έμεινε γνωστός, τον Γεώργιο Α΄ της δυναστείας των Γλύξμπουργκ. Για «προίκα» του έδωσαν τα Επτάνησα! Έτσι έγινε η ενσωμάτωσή τους στο ελληνικό κράτος.

Άλλωστε, η ενσωμάτωση επιπλέον εδαφών στο ελληνικό κράτος ήταν ένας από τους τρεις όρους που έθεσαν οι Δανοί για να έρθει ο Γεώργιος στον θρόνο. Οι άλλοι δύο ήταν να παραιτηθούν οι Βαυαροί από μελλοντικές αξιώσεις στην Ελλάδα και να ενισχυθεί οικονομικά η βασιλική οικογένεια.

Το Τατόι

Ο Γεώργιος Α’ εγκαταστάθηκε στα ανάκτορα των Αθηνών, δηλαδή τη σημερινή Βουλή. Ωστόσο, ήθελε να χτίσει και μία εξοχική κατοικία εκτός του κέντρου των Αθηνών. Ένα νησάκι στους Πεταλιούς απέναντι από τη Ραφήνα, το οποίο είχε λάβει ως γαμήλιο δώρο από τον τσάρο της Ρωσίας, του φάνηκε ως το ιδανικό σημείο. Το 1870 ανέθεσε στον Ερνέστο Τσίλλερ να σχεδιάσει το σπίτι. Ο Γερμανός αρχιτέκτονας διαφώνησε με την επιλογή της τοποθεσίας και αντ’ αυτού του πρότεινε το Τατόι.

Ο νεαρός βασιλιάς άκουσε τις υποδείξεις του Ερνέστου Τσίλλερ και ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις για να αγοράσει το Τατόι. Μέχρι τότε, το κτήμα ήταν ιδιοκτησία του Σκαρλάτου Σούτσου, ο οποίος καταγόταν από αρχοντική φαναριώτικη οικογένεια. Ο ίδιος είχε διατελέσει αυλάρχης του βασιλιά και αρχιστράτηγος σε εκστρατείες. Ως υπουργός στρατιωτικών επί Ζαΐμη αναγκάστηκε σε παραίτηση μετά τη σφαγή των Ευρωπαίων στο Δήλεσι από λήσταρχους της εποχής.

Ο Σούτσος θεωρήθηκε από τους βασικούς υπευθύνους για τη σφαγή, καθώς προστάτευε τη ληστοκρατία της περιοχής για πολιτικούς λόγους και για να φυλάνε τις τεράστιες εκτάσεις του. Μάλιστα, κατηγορήθηκε ότι οι ληστές πέρασαν κρυφά μέσα από τη γη του στο Τατόι για να ξεφύγουν από τα καταδιωκτικά αποσπάσματα.

Δύο χρόνια μετά τη σφαγή στο Δήλεσι, στις 15 Μαΐου του 1872, ο βασιλιάς Γεώργιος και ο Σκαρλάτος Σούτσος υπέγραψαν τα συμβόλαια της αγοραπωλησίας του Τατοΐου. Η τιμή ορίστηκε στις 300 χιλιάδες δραχμές. Το ποσό εξοφλήθηκε τον ίδιο χρόνο αλλά σε 4 δόσεις.

Πολυπολιτισμικό παλάτι

Ο Γεώργιος Α’ παντρεύτηκε την Όλγα Κωνσταντίνοβνα, Μεγάλη Δούκισσα της Ρωσίας, με την οποία απέκτησαν 8 παιδιά.

Οι συζητήσεις μεταξύ των μελών της βασιλικής οικογένειας γίνονταν σε πολλές γλώσσες.

Με την Όλγα μιλούσαν στην αρχή γερμανικά και στη συνέχεια αγγλικά. Με τα παιδιά οι γονείς μιλούσαν κυρίως στα αγγλικά, ενώ τα παιδιά μεταξύ τους μιλούσαν ελληνικά. Με τους ξένους επισκέπτες, ο βασιλιάς επικοινωνούσε στα γαλλικά.

Η δολοφονία του Γεωργίου Α’

Το 1912, με την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στο ελληνικό κράτος, ο βασιλιάς Γεώργιος μετακόμισε συμβολικά στην πόλη. Εκείνη την περίοδο, στη συμπρωτεύουσα κατοικούσαν χιλιάδες Μουσουλμάνοι και Εβραίοι, αλλά και ευρωπαίοι κατάσκοποι. Παράλληλα, οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι ακόμα διεκδικούσαν την κυριότητα της πόλης.

Όταν ο Γεώργιος εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη δεν φρόντισε να προσαρμόσει τις καθημερινές του συνήθειες στις επικρατούσες συνθήκες.

Στις 18 Μαρτίου του 1913, κατά τη διάρκεια μίας απογευματινής του βόλτας στην αποβάθρα του Λευκού Πύργου, είχε μαζί του μόνο τον υπασπιστή του. Κάποια στιγμή, σε ανύποπτο χρόνο, τον πλησίασε ένας πολίτης, έβγαλε ένα περίστροφο και τον πυροβόλησε.

Ο Γεώργιος σωριάστηκε στο έδαφος. Ο δολοφόνος επιχείρησε να πυροβολήσει και τον υπασπιστή. Το όπλο όμως μπλόκαρε και ο άντρας πρόλαβε να τον αφοπλίσει και να τον παραδώσει σε δύο χωροφύλακες, που έσπευσαν στο σημείο της συμπλοκής.

Ο Γεώργιος μεταφέρθηκε στο ιατρείο του Παπάφειου ιδρύματος, αλλά ήταν ήδη αργά. Οι γιατροί διαπίστωσαν και τυπικά το θάνατό του.

Εθνικός Διχασμός

Το 1915 στον θρόνο βρισκόταν ο Κωνσταντίνος Α’, γιος του Γεωργίου. Ενώ ο πόλεμος στην Ευρώπη μαινόταν και η Ελλάδα έπρεπε να διαλέξει στρατόπεδο, ο βασιλιάς ήρθε σε ρήξη με τον Ελευθέριο Βενιζέλο που ήθελε η χώρα να ταχθεί στο πλευρό της Αντάντ. Αυτή ήταν η αρχή του Εθνικού Διχασμού. Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία. Λίγο αργότερα, ο βασιλιάς αρρώστησε βαριά.

Οι βενιζελικοί υποστήριζαν ότι η ασθένεια είναι κυρίως διπλωματική. Μάλιστα, όταν ήρθε από την Τήνο η «θαυματουργή» εικόνα της Παναγίας για να βοηθήσει στην ανάρρωσή του, λέγεται ότι ο Βενιζέλος εξοργίστηκε. Είπε στην Πηνελόπη Δέλτα για το γεγονός.

«Είναι απαίσια, είναι εγκληματική η εκμετάλλευση της πίστεως του λαού. Είναι ντροπή και κακοήθεια. Αυτοί που έκαναν αυτή τη σκηνοθεσία δεν πιστεύουν αυτά που κάνουν αλλά σπρώχνουν τον αγράμματο κοσμάκη στην ειδωλολατρία, στην πιο σκοτεινή, μεσαιωνική δεισιδαιμονία. Πως θα αναπτυχθεί αυτός ο λαός όταν οι ηγέτες του τον σπρώχνουν σε τέτοια σκοτάδια πνευματικά και τι θρησκεία του μαθαίνει ο κλήρος όταν του λέγει  ότι η θεϊκή δύναμη μπήκε μέσα σε αυτό το ξύλο», είπε στην Πηνελόπη Δέλτα.

Αλέξανδρος, ο βασιλόπαις της Ελλάδος

Ύστερα από την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου, ανέβηκε στο θρόνο ο δευτερότοκος γιος του, Αλέξανδρος, στις 12 Ιουνίου του 1917. Ορίστηκε από τις δυνάμεις της Αντάντ που είχαν καταλάβει τον Πειραιά και τον ισθμό της Κορίνθου και είχαν επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό στην Αθήνα.

Στην ουσία, η ανάληψη του θρόνου ήταν συνταγματικό πραξικόπημα, καθώς δεν ακολουθήθηκαν οι διατάξεις του Συντάγματος για τη διαδοχή. Ο Βενιζέλος εξέλαβε την αναχώρηση του Κωνσταντίνου ως παραίτηση, γεγονός που ανέτρεπε την τάξη διαδοχής σύμφωνα με το άρθρο 45. Για το λόγο αυτό, ο Κωνσταντίνος δεν αποδέχθηκε ποτέ τον γιο του Αλέξανδρο ως βασιλιά, και στον τάφο του στο Τατόι αναγράφεται ως “Αλέξανδρος, βασιλόπαις της Ελλάδος, βασίλεψε αντί του πατρός αυτού”.

Ο λόγος που δεν ανάλαβε ο πρωτότοκος γιος του Γεώργιος ήταν επειδή είχε τις ίδιες απόψεις με τον Κωνσταντίνο.

Ο τραγικός θάνατος του Αλέξανδρου

Στα μέσα του 1920, οι σχέσεις Βενιζέλου και Αλέξανδρου ήταν ιδιαίτερα φιλικές. Ο Αλέξανδρος δεν ασκούσε πολιτική.

Στις 14 Σεπτεμβρίου, στο Παναθηναϊκό Στάδιο γιορτάστηκε με μεγάλη λαμπρότητα η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, σύμφωνα με  την οποία παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα και η Δυτική Θράκη.

Τρεις ημέρες αργότερα, στις 17 Σεπτεμβρίου, ο Αλέξανδρος έκανε έναν πρωινό περίπατο στο δάσος του Τατοΐου. Πλησιάζοντας στο σπίτι του δασοφύλακα, ο σκύλος που είχε πλάι του, αιφνιδιάστηκε από μία μαϊμού. Μόλις ο Αλέξανδρος επιχείρησε να χωρίσει τα δύο ζώα, του όρμησε ο αρσενικός σύντροφος της μαϊμούς, δαγκώνοντάς τον στη γάμπα και στο χέρι.

Το τραύμα αρχικά φάνηκε να μην είναι σοβαρό. Ωστόσο, οι πληγές είχαν μολυνθεί και το ίδιο βράδυ ο βασιλιάς ανέβασε πυρετό. Λίγες ημέρες αργότερα εμφανίστηκαν φλεγμονές και οι πληγές, αντί να κλείσουν, επεκτάθηκαν. Τότε κλήθηκαν επτά από τους σπουδαιότερους Έλληνες καθηγητές ιατρικής της εποχής για να δώσουν λύση. Ο τύπος της εποχής καλύπτει με κάθε λεπτομέρεια την κατάσταση του Αλέξανδρου. Καθημερινά δημοσιεύονται ιατρικά ανακοινωθέντα. Ο πρωθυπουργός, όσο περνούσαν οι μέρες, τον επισκεπτόταν ολοένα και πιο τακτικά.

Παρά τις προσπάθειες των γιατρών και την αρχική αισιοδοξία τους, η κατάστασή του επιδεινώθηκε δραματικά. Ο Αλέξανδρος είχε υποστεί σήψη και το τέλος ήταν πλέον πολύ κοντά. Οι γιατροί αρκούνταν στον καθαρισμό του τραύματος και σε αναλγητικές ενέσεις. Ακόμη και ο ακρωτηριασμός ήταν πλέον άσκοπος, αφού η μόλυνση έχει επεκταθεί.

Στις 25 Οκτωβρίου (με το νέο ημερολόγιο) και αφού είχαν μεσολαβήσει επτά τοπικές επεμβάσεις, ο 27χρονος βασιλιάς υπέκυψε στην ασθένειά του. Δίπλα του, εκ μέρους της εξόριστης οικογένειάς του, βρέθηκε μόνο η γιαγιά του, Όλγα. Σήμερα θα θεραπευόταν με αντιβίωση.

Η σύγκρουση του βασιλιά Παύλου με τον Καραμανλή

Τη δεκαετία του ’60, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επιδίωξε να περιορίσει τον παρεμβατικό ρόλο του στέμματος στη δημόσια ζωή, κάτι που τον έθεσε σε τροχιά σύγκρουσης με τον θρόνο.

Η σύγκρουση αντανακλούσε τη μεταβολή που είχε επέλθει στην ισορροπία μεταξύ των δύο παραγόντων από το 1955.

Ο πολιτικός έστειλε επιστολή στον βασιλιά Παύλο, στις 3 Οκτωβρίου 1962, όπου έλεγε τα εξής:

“Φαίνεται να επικρατή η πεπλανημένη αντίληψις ότι η μεγαλοπρέπεια ενισχύει τον θρόνον. Συμβαίνει το αντίθετον. Τα κείμενα των βασιλικών λόγων δεν είναι ακίνδυνον να γίνωνται εν αγνοία της Κυβερνήσεως. Η ικανοποίησις αναγκών του Στέμματος, όταν αύτη συνεπάγεται δαπάνας του Δημοσίου, θα πρέπει να αποφεύγεται εφ΄όσον είναι αυστηρώς αναγκαία. Η έλλειψις πολιτικού συμβούλου με κύρος, όστις να ενημερώση τον βασιλέα και να κρατή εις διαρκή επαφήν την Κυβέρνησινν με το Στέμμα, είναι ουσιώδους σημασίας”

Η απάντηση του βασιλιά Παύλου έδειχνε ότι ο θρόνος δεν επρόκειτο να συναινέσει στον περιορισμό του ρόλου του και ότι αντίθετα αντιμετώπιζε τον αρχηγό της συντηρητικής παράταξης ως μη αυτόνομο παράγοντα. Υπήρχε και μια προσωπική αιχμή, καθώς ο βασιλιάς υπενθύμιζε στον Καραμανλή ότι ο ίδιος προσωπικά τον είχε επιλέξει για την πρωθυπουργία:

“Προ επτά ετών εξέλεξα υμάς ως πρωθυπουργόν της χώρας, η δε εκλογή μου ως και εμπιστοσύνη μου εις το πρόσωπόν σας εδικαιώθησαν πλήρως. Δυστυχώς, συν τω χρόνω, ηγέρθη προϊούσα εκστρατεία δυσφημήσεως, χωρίς το Κράτος να ευρίσκη οιονδήποτε ικανοποιητόν τρόπον δια να προστατεύση τον θρόνον από τας δυσφησήσεις. Ησθάνθην τούτο ιδιαιτέρως, αναγιγνώσκων την επιστολή υμών ένθα φαίνεσθε να υιοθετήτε μερικά από τα επιχειρήματα της αντιπολιτεύσεως, αντί να εισηγήσθε τρόπους και μέσα ανασκευής των”.

Ο επίλογος των Γλύξμπουργκ

Το αποτυχημένο αντιπραξικόπημα του Κωνσταντίνου για την ανατροπή των συνταγματαρχών, ήταν και ο επίλογος της δυναστείας των Γλύξμπουργκ στην Ελλάδα. Στις 13 Δεκεμβρίου του 1967, ο τέως βασιλιάς, φεύγει από το Τατόι πιστεύοντας ότι θα γυρίσει σε λίγες μέρες, έχοντας ανατρέψει τον Παπαδόπουλο.

Ξεκίνησε ένα συνωμοτικό σχέδιο με καλές προθέσεις αλλά χωρίς καμία συνωμοτική και στρατιωτική εμπειρία.  Δεν είχε εξασφαλίσει την υποστήριξη του στρατού, αλλά μόνο της αεροπορίας, του ναυτικού και κάποιων στρατηγών που δεν φάνηκαν ικανοί να κάνουν τη δουλειά, δηλαδή να ανατρέψουν με αποφασιστικότητα τη χούντα και να αποκαταστήσουν το πολίτευμα.

Από την Καβάλα, που έστησε το στρατηγείο του, φιλοδοξούσε να κινηθεί από τα βόρεια, για να πλήξει το καθεστώς και να ελέγξει το πιο μάχιμο τμήμα του στρατού. Όμως ο Κωνσταντίνος και το επιτελείο του δεν είχαν ένα καλά οργανωμένο σχέδιο, με σωστά προκαθορισμένες κινήσεις των δυνάμεων που διέθεταν και αυτό που σχεδίασαν δεν εκτελέστηκε σωστά και με πυγμή.

Οι στενοί του συνεργάτες δεν ήταν το ίδιο πειθαρχημένοι, δραστήριοι και απόλυτα αποφασισμένοι, όπως οι κατώτεροι τους συνταγματάρχες. Οι πραξικοπηματίες αντέδρασαν στην κίνηση του Βασιλιά και ακόμη και κατώτεροι αξιωματικοί προχώρησαν σε συλλήψεις των υψηλόβαθμων μελών του επιτελείου του.

Μετά το φιάσκο, η βασιλική οικογένεια και η συνοδεία της αναγκάστηκε να διαφύγει προς τη Ρώμη. Στο κατόπι του βασιλιά βρέθηκαν πολεμικά αεροσκάφη, που είχαν εντολή να καταρρίψουν το αεροπλάνο με τους κινηματίες. Αμέσως μετά τη φυγή του Κωνσταντίνου, ο Παπαδόπουλος ανέλαβε Πρωθυπουργός, διορίζοντας τον στρατηγό Γεώργιο Ζωιτάκη ως Αντιβασιλέα.