Το μυστήριο της πραγματικής ταυτότητας του «Σταμούλη του λοχία». Το τραγούδι που έγινε μεγάλη επιτυχία σε στίχους του Πυθαγόρα, μουσική του Κατσαρού και ερμηνεία του Καλατζή

Βρήκα στην Αμφιλοχία το Σταμούλη το λοχία,

παλιό μου συμπολεμιστή με το κεφάλι του σταχτί.

Κάποτε στο Τεπελένι, εικοσάχρονα παιδιά με μια ματωμένη χλαίνη τρέχαμε για λευτεριά.

Τώρα σ’ αυτή την ηλικία πίνουμ’ αμίλητοι κρασί.

Πώς καταντήσαμε λοχία, ποιος είμ’ εγώ, ποιος είσ’ εσύ;

Πώς αλλάξαμε λοχία, κοίτα τη φωτογραφία.

Ο πιο ανίκητος εχθρός είναι, λοχία, ο καιρός.

Σε στίχους Πυθαγόρα, μουσική Γιώργου Κατσαρού και εκτέλεση Γιάννη Καλατζή, ο Σταμούλης κατέχει τον τίτλο του διασημότερου λοχία.

Το λαϊκό άσμα κυκλοφόρησε το 1971 και αμέσως έγινε ανάρπαστο, πουλώντας πάνω από 80.000 δίσκους.

Την εποχή εκείνη, οι ήρωες των εθνικών αγώνων ήταν συχνό μοτίβο έμπνευσης των Ελλήνων στιχουργών. Έτσι, ο «Σταμούλης ο λοχίας» συνέπεσε με την κυκλοφορία άλλων διαχρονικών επιτυχιών όπως το «Να ‘τανε το ’21» ή «Η Σμύρνη».

Ωστόσο, σε αντίθεση με το «Να ‘τανε το ’21» της Σώτιας Τσώτου, όπου ο ερμηνευτής πίνει κρασί με τον Κολοκοτρώνη, στο τραγούδι του Πυθαγόρα δεν είναι ξεκάθαρο με ποιον πίνει το «αμίλητο κρασί» ο Καλατζής.

Μέχρι σήμερα, η πραγματική ταυτότητα του Αμφιλοχιώτη Σταμούλη διχάζει. Το βέβαιο είναι ότι ο στιχουργός βασίστηκε σε υπαρκτό πρόσωπο.

Οι επικρατέστερες εκδοχές είναι δύο. Η μία είναι ιδιαίτερα δημοφιλής ανάμεσα στους ντόπιους, ενώ τη δεύτερη την είχε αφηγηθεί εν τάχει ο ίδιος ο στιχουργός σε συνέντευξή του.

Η αλήθεια πιθανότατα βρίσκεται κάπου στη μέση.

Από το «άθροισμα» των δύο εκδοχών συντίθεται μία τρίτη που επιβεβαιώνει μαθηματικά το «πυθαγόρειο θεώρημα» του λαϊκού πενταγράμμου.

Ο Σταμούλης της Αμφιλοχίας δεν ήταν λοχίας

Σύμφωνα με τη αμφιλοχιώτικη παράδοση, ο Σταμούλης του διάσημου τραγουδιού ήταν ο Σταμούλης Γερομήτσος, γεννηθείς το 1933 στην Αμφιλοχία. Αν και λόγω ηλικίας, ο ίδιος δε θα μπορούσε να έχει πολεμήσει στο Τεπελένι το ’41 όπως οι στίχοι αφήνουν να εννοηθεί, είχε έναν μεγαλύτερο αδερφό που ήταν μόνιμος αξιωματικός του στρατού.

Ψηλός, γεροδεμένος, εργατικός και πρόσχαρος, με αθλητική κορμοστασιά και γνήσια πατριωτικά αισθήματα, ο Σταμούλης ήταν αγαπητός από όλους τους Αμφιλοχιώτες.

Μάλιστα, σύμφωνα με το  βιβλίο του Πάνου Τριανταφύλλη «Αμφιλοχίας Αμφίλοχος», στις αρχές της δεκαετίας του ’50 ο Σταμούλης αγωνιζόταν ως τερματοφύλακας στον Ολυμπιακό Αμφιλοχίας, που αργότερα μετονομάστηκε σε Αμφίλοχος.

Διαβάστε ακόμα: «Έχω σιχαθεί το τραγούδι. Με έχουν κάνει να ζητάω τη μοναξιά στα πέλαγα και στα χωράφια». Γιατί ο Καζαντζίδης αυτοεξορίστηκε και έγινε ψαράς

Ο Πυθαγόρας, Αγρινιώτης στην καταγωγή, κοντοχωριανός δηλαδή με τον πολυπράγμων Αμφιλοχιώτη, στα νιάτα του τον είχε γνωρίσει και μεταξύ τους είχε αναπτυχθεί μία φιλία.

Εμπνευσμένος από το επιβλητικό παρουσιαστικό και το δυναμικό χαρακτήρα του, βάσισε πάνω του τον πρωταγωνιστή του γνωστού τραγουδιού.

Λέγεται μάλιστα ότι ο πραγματικός Σταμούλης σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το Σεπτέμβρη του 1971, την ίδια χρονιά που κυκλοφόρησε το κομμάτι. Στην κηδεία παρευρέθηκαν πολλές σημαντικές προσωπικότητες της ευρύτερης περιοχής, μεταξύ των οποίων και ο διάσημος στιχουργός.

Ο άγνωστος περαστικός

Σε συνέντευξή του στην εκπομπή «Αλάτι και Πιπέρι» του Φρέντυ Γερμανού το 1971, ο Πυθαγόρας παραδέχθηκε ότι εμπνεύστηκε το «Σταμούλη το λοχία» από ένα τυχαίο περιστατικό που συνέβη στο Μαρούσι.

«Περνούσα από την πλατεία μια μέρα και είδα ξαφνικά έναν άνθρωπο μεγάλο σε ηλικία να σωριάζεται. Έτρεξαν όλοι να τον βοηθήσουν, τον σηκώσαμε και ειδοποιήσαμε το 100. Μόλις ήρθε, ο άνθρωπος όρθωσε το ανάστημά του, γηραλέος, ψηλός, εύσωμος. Δεν τον ήξερα, αλλά έμαθα ότι ήταν απόστρατος αξιωματικός. Σηκώθηκε, πονούσε -φαινόταν από τις συσπάσεις του προσώπου του- και όταν οι χωροφύλακες και εμείς προσπαθήσαμε να τον βοηθήσουμε, μας απώθησε. Όρθωσε το σώμα του και λέει “Πάμε”! Και κατευθύνθηκε μόνος του στο 100 που μπήκε μέσα για να του δοθεί η περίθαλψη».

Ο στιχουργός κατέληξε λέγοντας ότι τον συγκίνησε η αντίθεση μεταξύ της ανθρώπινης παρακμής, της θέλησης και του ηρωισμού.

Ωστόσο, δεν εξήγησε γιατί ονόμασε τον πρωταγωνιστή του τραγουδιού Σταμούλη, ενώ όταν ρωτήθηκε το λόγο που τον τοποθέτησε στην Αμφιλοχία, έδωσε την αόριστη απάντηση ότι πρόκειται «σχεδόν για τον τόπο καταγωγής του».

Η αλήθεια για την πραγματική πηγή έμπνευσης του λοχία Σταμούλη πιθανότατα βρίσκεται κάπου στη μέση. Όταν ο Πυθαγόρας έγινε μάρτυρας του περιστατικού στην πλατεία Αμαρουσίου, υποσυνείδητα συνέδεσε τον γεροδεμένο και περήφανο μεσήλικα με τον αγαπημένο του συντοπίτη. Έτσι, κράτησε την ιδιότητα του άγνωστου Αμαρουσιώτη στρατιωτικού και του έδωσε το όνομα και την καταγωγή του Αμφιλοχιώτη.

Για την ιστορία, στην ίδια συνέντευξη ο Πυθαγόρας αναφέρει ότι ο συνολικός χρόνος που πήρε σε στιχουργό και συνθέτη να γράψουν το τραγούδι δεν ξεπέρασε τη μία ώρα.

Ο Γιώργος Κατσαρός επισήμανε χαρακτηριστικά ότι για άλλες επιτυχίες, όπως η «Κυρά-Γιώργαινα» και ο «Επιπόλαιος», έχει γράψει μουσική μέσα σε πέντε λεπτά.

Σίγουρα πάντως ήταν το τραγούδι που απογείωσε την καριέρα ενός σεμνού και ταλαντούχου ερμηνευτή. Του Γιάνννη Καλατζή.

αρχική εικόνα: YouTube

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Πυθαγόρας. Ο στιχουργός του «υπάρχω», πολέμησε στο αντάρτικο κατά των Γερμανών και καθιέρωσε τον χρυσό δίσκο στην Ελλάδα με τη «Μικρά Ασία»