Τι σημαίνει η λέξη “μποέμ”; Τι σχέση έχει με τους τσιγγάνους και πως καθιερώθηκε ως χαρακτηρισμός των καλλιτεχνών;

“Μποέμ” είναι ένας άνθρωπος που ζει ελεύθερα, δημιουργικά, χωρίς συγκεκριμένα όρια και αυστηρούς κανόνες.

Συνήθως είναι καλλιτέχνης, επιμελώς ατημέλητος και με χαλαρή διάθεση για τη ζωή.

Τι σημαίνει όμως ο όρος “μποέμ” και από πού προέρχεται;

Η λέξη «μποέμ», “boheme” στα γαλλικά ή “bohémien” στα Γαλλικά, σημαίνει ο κάτοικος της Βοημίας, περιοχής της Τσεχίας.

Μέχρι και τις αρχές του 19ου αιώνα, οι Γάλλοι αποκαλούσαν «μποέμ» τους τσιγγάνους, γιατί πίστευαν λανθασμένα, ότι όλοι οι τσιγγάνοι είχαν περάσει μέσω Βοημίας για να φτάσουν εκεί.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα, ο όρος «μποέμ» άλλαξε περιεχόμενο.

Τον χρησιμοποιούσαν για να περιγράψουν τους φτωχούς, μη συμβατικούς καλλιτέχνες του Παρισιού που ζούσαν ενάντια στους κανόνες και τις κοινωνικές συμβάσεις.

Όταν η νέα γενιά ρομαντικών καλλιτεχνών του 19ου αιώνα, έστρεψε την πλάτη στα χρήματα της μέσης τάξης και συγκεντρώθηκε στις φτωχογειτονιές του Παρισιού, άρχισαν να συναναστρέφονται με τις άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες της κοινωνίας που κατοικούσαν εκεί, όπως ήταν οι τσιγγάνοι.

Επηρεάστηκαν από τη νομαδική νοοτροπία τους.

Υιοθέτησαν το στυλ τους, φορώντας ριχτά ρούχα και φανταχτερά μαντήλια.

Παρουσίαζαν τους τσιγγάνους ως ρομαντικούς ταξιδιώτες, που κοιμόντουσαν κάτω απ’ τα αστέρια και γνώριζαν τον κόσμο.

Η πρώτη φορά που η λέξη «μποέμ» εμφανίστηκε σε έντυπο ήταν το 1834, σε κείμενο του συγγραφέα Φέλιξ Πιατ, που έδωσε τον εξής ορισμό: «Η μανία των νεαρών καλλιτεχνών να ζήσουν εκτός της εποχής τους, με εναλλακτικές ιδέες και εναλλακτική συμπεριφορά, τους απομονώνει από τον κόσμο. Τους μετατρέπει σε ξένους. Τους περιθωριοποιεί απ’ τον νόμο και την κοινωνία. Είναι οι μποέμ (δηλαδή οι τσιγγάνοι) του σήμερα».

Το 1845, με το δημοφιλές μυθιστόρημα του Ερρίκου Μυρζέ, «Σκηνές μποέμικης ζωή», η λέξη έγινε συνώνυμη με το καλλιτεχνικό ρεύμα της εποχής και έκτοτε χρησιμοποιείται για να προσδώσει αυτή την αίσθηση ελευθερίας και ρομαντισμού.

Διαβάστε ακόμα: Ζωρζ Μουστακί, ο μποέμ λάτρης των γυναικών. Ο πλανόδιος πωλητής βιβλίων που «έκλεψε» την καρδιά της Εντίθ Πιαφ και τραγούδησε τον «Μέτοικο» κατά της χούντας.