Τι διαφορά έχει ο σκάρτος από τον σκαρτάδο και ποιος ήταν ο αζάπης και ο ταμπής; Λέξεις που χρησιμοποίησαν οι Σουρής και ο Καραγάτσης και έχουν χαθεί

Η ελληνική γλώσσα έχεις χιλιάδες λέξεις, πολλές από τις οποίες ούτε συμπεριλαμβάνονται σε λεξικά ούτε ακούγονται καθημερινά.

Η Νίκος Σαραντάκος στο βιβλίο του «Λέξεις που χάνονται» κατέγραψε 366 σπάνιες λέξεις του παρελθόντος που πέρασαν από άλλες γλώσσες στην ελληνική και χρησιμοποιήθηκαν από τους συγγραφείς του περασμένου αιώνα.

Αζάπης

Αζάπης ήταν ο ανύπαντρος και ατίθασος άντρας, αλλά και ο δυστυχισμένος.

Προέρχεται από την αραβοτουρκική λέξη « azap-azap” που ήταν ο στρατιώτης ή ο Τούρκος ναύτης, ο οποίος ήταν υποχρεωμένος να μην παντρευτεί.

Επίσης το αραβικό «azap” που σήμαινε τιμωρία και βασανιστήριο.

Στον Ερωτόκριτο η λέξη “αζάπης” χρησιμοποιείται με τη σημασία του καημένου. «Σ’ τούτην την παίδαν ήτονε και ο Ερωτόκριτος ο αζάπης/θυμώντας τα συχνιά τα λόγια της Αγάπης’.

Απτάλης

Η λέξη «απτάλης» σημαίνει ηλίθιος και προέρχεται από το τουρκικό «aptal”, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από τη λέξη abdal την οποία χρησιμοποιούσαν οι Σούφι, τα μυστικιστικά τάγματα του Ισλάμ.

Στη φιλοσοφία των Σούφι, οι Αμπτάλ είναι οι σαράντα άγιοι που συμβάλλουν στη διατήρηση της τάξης του σύμπαντος και οι δερβίσιδες.

Aργότερα, οι Τούρκοι αποκαλούσαν αμπντάλ τους τρελούς  και η λέξη πήρε την έννοια του ηλίθιου.

Σκαρτάδος

Ο Σουρής στο ποίημά του με τίτλο «Ο σκαρτάδος» έγραφε: «Ένας σκαρτάδος Βρετανός προχθές ανέβη μόνος επάνω στην Ακρόπολη τη δόξα μας να ιδεί, κι όσο τα στήλας έβλεπε του θείου Παρθενώνος εσυγκινείτο και έκλαιγε σαν το μωρό παιδί».

Η λέξη σκαρτάδος προέρχεται από το ενετικό scartado και έχει συγγένεια με τη λέξη «σκάρτος» αλλά έχει πιο θετική έννοια. Ενώ σκάρτος είναι ο ηθικά μεμπτός άνθρωπος, σκαρτάδος είναι ο ανισόρροπος, ο ιδιότροπος.

Ταμπής

Στο βιβλίο “Γιούγκερμαν” του Καραγάτση, αναφέρεται ότι ο Βάσιας προκαλεί σε διαγωνισμό όλους του ταμπήδες της Ανατολής.

Ο ταμπής εργαζόταν στα παλιά καφενεία και ήταν ο παρασκευαστής των καφέδων.

Η λέξη προέρχεται από το τούρκικο «tabih” που σήμαινε ψήστης και χρησιμοποιήθηκε και στους παλιούς τεκέδες για να χαρακτηρίσει αυτόν που έφτιαχνε τον καπνό για τους ναργιλέδες, το τουμπεκί.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο του Νίκου Σαραντάκου “Λέξεις που χάνονται”, εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου

Διαβάστε επίσης: H λέξη «χαζός» προέρχεται από την ευχαρίστηση, η λέξη «ευφυής» από το φυτρώνω και ο «κουτός» από τον πετεινό. Ποιος ήταν ο αφελής δρόμος και άλλες άγνωστες σημασίες των λέξεων