Σμύρνη 1908. Η πολυεθνική πόλη που οι Ευρωπαίοι αποκαλούσαν “το Παρίσι του Λεβάντε” και οι Τούρκοι “Γκιαούρ Ιζμίρ”. Οι Έλληνες ήταν πρώτοι σε πληθυσμό, εμπόριο και γράμματα

Σμύρνη 1908. Ο εμπορικός δρόμος είναι γεμάτος με ελληνικές, τουρκικές και ιταλικές σημαίες. Η φωτογραφία του γάλλου Βίκτορ Φόρμπιν αποτυπώνει την πολυεθνικότητα, μερικά χρόνια πριν από  την καταστροφή. Κάθε μαγαζί έχει διαφορετική σημαία που προφανώς υποδηλώνει την εθνικότητα του ιδιοκτήτη της κάθε εμπορικής επιχείρησης.

Στη φωτογραφία διακρίνεται ένα ελληνικό φαρμακείο με την επιγραφή «φαρμακείον και χημείον Αργυρόπουλου» και ακριβώς απέναντι το «φαρμακείο Γιαννάκου». Διακρίνονται Τούρκοι που φορούν το παραδοσιακό φέσι, που ήταν ευρέως διαδεδομένο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό καπέλο του διερχόμενου Έλληνα ή Λεβαντίνου της εποχής. Στο βάθος στέκονται πλανόδιοι μικροπωλητές.

Η Σμύρνη είχε ανεπτυγμένο εμπόριο και υπήρξε από τις πρώτες πόλεις που διατηρούσε εμπορικές και πιστωτικές σχέσεις με τη Δυτική Ευρώπη, τον 18^ο και 19^ο αιώνα. Στην πόλη υπήρχε έντονη οικονομική δραστηριότητα των εμπόρων, κυρίως από Έλληνες, Αρμένιους και Εβραίους και σε μικρότερο βαθμό από τους Τούρκους.

Η αριθμητική υπεροχή των Ελλήνων και το «Παρίσι του Λεβάντε»

Με την απογραφή του 1891 η οποία έγινε από το αγγλικό προξενείο, η ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης αριθμούσε 207,000 κατοίκους. Από αυτούς οι Έλληνες ήταν 107.000, Τούρκοι 52.000, Εβραίοι 23.000, Αρμένιοι 12.000, Ιταλοί 6.500, Γάλλοι 2.500, Αυστριακοί 2.200 και Άγγλοι 1.500.

Λίγο πριν τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 αποκλειστικά στην πόλη της Σμύρνης ζούσαν 370.000 κάτοικοι, εκ των οποίων οι 165.000 ήταν Έλληνες, 80.000 ήταν Οθωμανοί Τούρκοι, 55.000 Εβραίοι, 40.000 Αρμένιοι, 6.000 Λεβαντίνοι και 30.000 άλλων εθνικοτήτων.

Στη Σμύρνη δέσποζε το ελληνικό στοιχείο, καθώς επικρατούσα γλώσσα ήταν η ελληνική. Η πόλη, εκτός από το ανεπτυγμένο εμπόριο ήταν πρωτοπόρος και στις πολιτισμικές εκδηλώσεις, καθώς πολλοί πλούσιοι Έλληνες είχαν επαφές με χώρες της Ευρώπης. Ως εκ τούτου, οι Τούρκοι αποκαλούσαν τη Σμύρνη ως «Γκιαούρ Ιζμίρ» (Άπιστη Σμύρνη), ενώ για τους Ευρωπαίους ήταν το Παρίσι του Λεβάντε.

Οι συνοικίες της Σμύρνης

Μέχρι το 1922 η πόλη διακρίνονταν στον “Πάνω Μαχαλά” (Μελαντία, Μπασμανέ), ο οποίος βρισκόταν προς τον Πάγο και ήταν το αρχαιότερο τμήμα της πόλης, όπου διέμεναν κυρίως εύποροι Τούρκοι, Εβραίοι και λίγοι Έλληνες και στον “Κάτω Μαχαλά” ή “Κάτω Πόλη”, νεώτερο τμήμα, όπου διέμενε ο κυρίως χριστιανικός πληθυσμός, οι Αρμένιοι (νότια), και οι Έλληνες (βορειότερα των Αρμενίων), μέχρι και την έναντι ΒΔ ακτή το λεγόμενο Κορδελιό.

Η κάτω πόλη περιελάμβανε την Αρμενοσυνοικία (που συνόρευε με την εβραϊκή συνοικία του Πάνω Μαχαλά) με το ναό του Αγίου Στεφάνου και την ελληνική συνοικία με το ναό του Αγίου Γεωργίου, την αγορά “Μεγάλες Ταβέρνες”, τη συνοικία “Γυαλάδικα”, όπου ήταν και ο περίφημος ναός της Αγίας Φωτεινής.

Βορειότερα ήταν ο Φραγκομαχαλάς (συνοικία καθολικών), η συνοικία των Νοσοκομείων και μακρύτερα η συνοικία Φασουλάς, όπου αμέσως μετά άρχιζε δια της κεντρικής οδού Τράσα (τα), (εσωτερική παράλληλη προς τη προκυμαία), η αριστοκρατική συνοικία με την πλατεία της Καλλιθέας (Μπέλα Βίστα) και τον παράλληλο δρόμο, το γνωστό εκ παραφθοράς “Παραλλέλι” με τις επαύλεις των εύπορων Σμυρναίων.

Συνέχεια της οδού των Τράσων ήταν τα Σχοινάδικα, το Κερασοχώρι, και το βουλεβάρτο Αλιότι προς το σιδηροδρομικό σταθμό Αϊδινίου. Ακολουθούσε η συνοικία της Πούντας με Ιταλούς και Μαλτέζους κατοίκους και ενδότερα οι λαϊκές συνοικίες του “Αγίου Τρύφωνα” ή Τσικουδιά, τα “Ταμπάκικα” (βυρσοδεψεία), τα “Μορτάκια” ή Λυγαριά, καθώς και η πέρα του σταθμού Κασαμπά η συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου με συνέχεια αυτής τα “Χιώτικα”, όπου βρίσκονταν συγκεντρωμένοι οι οίκοι ανοχής.

Στη μεγάλη πυρκαγιά που έβαλαν οι Τούρκοι το 1922 καταστράφηκε σχεδόν όλος ο Κάτω Μαχαλάς από την Αρμενοσυνοικία μέχρι και τα Σχοινάδικα.

Σήμερα η Σμύρνη είναι η Τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας μετά την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα, με πληθυσμό 3.210.465 κατοίκους (απογραφή 2008). Είναι ο σημαντικότερος εισαγωγικός και εξαγωγικός λιμένας της Τουρκίας, επιβεβαιώνοντας την κομβική θέση του διαχρονικά.

Πηγή αρχικής εικόνας: Past in Color  Επιχρωματισμός: Χρ. Καπλάνη

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ποιοι ήταν οι αληθινοί μόρτηδες και τι ήταν τα μορτάκια. Τι σχέση είχαν με την Σμύρνη και τις επιδημίες πανώλης