Ποιες ήταν οι κρητικές αμαζόνες. Δημιούργησαν ένοπλες ομάδες για την απελευθέρωση και ήταν δεινές σκοπεύτριες που εξυμνήθηκαν από τον γαλλικό τύπο

Ευστοχία στο σημάδι, γενναιότητα και πόθο για τη λευτεριά. Με αυτά τα χαρακτηριστικά οι αμαζόνες της Κρήτης ρίχτηκαν στον αγώνα των Κρητών και πάλεψαν για την απελευθέρωση.

Για αιώνες η Κρήτη ήταν υποδουλωμένη. Οι σκληρές συνθήκες σκλαβιάς οδήγησαν τους Κρητικούς σε συνεχείς εξεγέρσεις εναντίον των Τούρκων. Κάθε φορά που οι επαναστάτες σημείωναν νίκη, τα αντίποινα στον κρητικό λαό επιδεινώνονταν. Η διακαής τους επιθυμία για λευτεριά και ενσωμάτωση με το ελεύθερο ελληνικό κράτος ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που διαμόρφωσαν τον αγώνα των Κρητών. Υποδουλωμένοι και εξουθενωμένοι από τη βαρύτατη φορολογία οι Κρήτες επαναστάτησαν.

Η επανάσταση των Κρητών δεν έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα

Η προετοιμασία της εξέγερσης ξεκίνησε το 1865 από κατοίκους από τους Λακκούς Χανίων με αρχηγό τον Χατζημιχάλη Γιάνναρη και από τα Σφακιά με τον Αναγνώστη Μανουσογιαννάκη. Κάλεσαν σε συγκέντρωση όλο το νησί, όπου συνέταξαν υπόμνημα στο σουλτάνο με τα αιτήματα τους. Διαμαρτύρονταν για τη βαριά φορολογία και την ανυπόφορη καταπίεση. Η απάντηση στα αιτήματα τους ήταν αρνητική. Η αντίστροφη μέτρηση για την επανάσταση είχε ξεκινήσει.

Στις 21 Αυγούστου 1866 δόθηκε η πρώτη επίσημη προκήρυξη της Γενικής Συνέλευσης των Κρητών στο χωριό Ασκύφου και λίγες μέρες αργότερα στις 2 Σεπτεμβρίου ξέσπασε η επανάσταση που έληξε τρία χρόνια αργότερα χωρίς να φέρει το πολυπόθητο αποτέλεσμα.

Οι συνθήκες για την επανάσταση ήταν δύσκολες λόγω της διχασμένης πολιτικής κατάστασης που επικρατούσε στο εσωτερικό της χώρας. Από τη μία η κυβέρνηση Μπενιζέλου Ρούφου ήταν διστακτική, από την άλλη ο ρωσόφιλος Αλέξανδρος Κουμουνδούρος στήριζε τον αγώνα των Κρητών. Από τις Μεγάλες Δυνάμεις, μόνο η Ρωσία είδε φιλικά τον αγώνα μέσα από τους προξένους της, Σπυρίδωνα Δενδρινό στα Χανιά και Ιωάννη Μητσοτάκη στο Ηράκλειο. Αντιθέτως, η Αγγλία και η Γαλλία που είχαν υπογράψει τη συνθήκη των Παρισίων το 1856 για τον σεβασμό των τουρκικών συνόρων, ήταν αντίθετες.

Όταν ο οθωμανός σουλτάνος αντιλήφθηκε τη σοβαρότητα της κατάστασης έστειλε στην Κρήτη τον βεζίρη Μουσταφά πασά για να καλέσει τους επαναστάτες να καταθέσουν τα όπλα και να ικανοποιήσει όλα τα δίκαια αιτήματα τους. «Ένωση ή Θάνατο» του απάντησαν.

Οι αμαζόνες της Κρήτης

Στους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης, οι Λακκοί Χανίων συμμετείχαν ενεργά. Άντρες και γυναίκες θυσιάστηκαν και ρίχτηκαν στον αγώνα για τη λευτεριά. Στην εξέγερση διακρίθηκαν ιδιαίτερα οι γυναίκες, οι κρητικές αμαζόνες, οι οποίες με ευστοχία στο σημάδι, ηρωισμό και πόθο για τη λύτρωση τους πάλεψαν και συνέβαλαν με τον τρόπο τους στην κρητική επανάσταση.

Οι κρητικές αμαζόνες ήταν μια λεγεώνα από 50 γυναίκες από τους Λάκκους Χανίων, οι οποίες συγκρότησαν δικό τους επαναστατικό σώμα, με δική τους σημαία. Η στολή τους, ήταν ίδια με αυτή των ανδρών.

Φορούσαν φέσι, λευκή φουστανέλα και γκέτες από δέρμα ζώου. Μόνο που αντί για μακριές γκέτες, οι γυναίκες φορούσαν κοντές, μέσα στις οποίες έμπαινε το φαρδύ παντελόνι. Πάνω από τον ρουχισμό τους καλύπτονταν με χλαμύδα. Οι μεγάλες ξεχώριζαν μόνο από το φέσι που είχε χρυσές κλωστές και από μια μικρή φούντα στην ξιφολόγχη τους. Η σημαία τους είχε από την μια πλευρά έναν σταυρό και από την άλλη την εικόνα της Παναγίας, στεφανωμένη με αστέρια, που συνθλίβει με το πόδι της το κεφάλι ενός φιδιού. Πάνω σε αυτήν αναγράφονταν ρήσεις Αποστόλων:

“Ο θεός διάλεξε τους αδύνατους για να αντιμετωπίσουν τους δυνατούς” και “Καταβαράθρωσε τους ισχυρούς και Ανύψωσε τους ταπεινούς”.

Η σημαιοφόρος τους ήταν η Ειρήνη Δρακουλέ, η οποία ήταν μία από τις αγωνίστριες που διακρίθηκε στην επανάσταση μαζί με την Κατερίνα Σταματάκη.

Η εκπαίδευση

Ο αρχηγός επανάστασης Χατζημηχάλης Γιάνναρης ανέλαβε την εκπαίδευση των γυναικών. Για να πάρουν όπλα ήταν υποχρεωμένες να υποβληθούν σε πολύ σκληρές δοκιμασίες. Οι αμαζόνες αποδείχτηκαν άριστες πολεμίστριες και ενθουσίασαν τους Έλληνες στρατιωτικούς που είχαν έρθει στο νησί για να στηρίξουν τους επαναστάτες. Οι γυναίκες αυτές ενέπνευσαν και άλλες γυναικείες ομάδες από το Σέλινο, οι οποίες τις παρακάλεσαν να μη βγουν στα βουνά μέχρι να οργανωθούν και εκείνες και να τις ακολουθήσουν.

Η αξία τους φάνηκε στο πεδίο της μάχης. Τον Νοέμβριο του 1866, μια ομάδα 100 γυναικών, με ελάχιστα όπλα και άφθονες πέτρες, απώθησε ένα πολυπληθές τουρκικό απόσπασμα, που προσπάθησε να καταλάβουν θέσεις ανεφοδιασμού των επαναστατών.

Η φήμη των κρητικών Αμαζόνων έφτασε μέχρι την Αθήνα. Η φιλοκρητική επιτροπή έμαθε για τη δράση τους και αποφάσισε να τη στηρίξει. Έτσι όπλισε κάθε πολεμίστρια με μια καραμπίνα και μια ξιφολόγχη, ενώ τους έστειλαν και φυσιγγιοθήκες που προσαρμόζονταν στις ζώνες τους και τσάντα ώμου, στην οποία κουβαλούσαν ότι χρειάζονταν στις μάχες.

Για τρεις μήνες πολέμησαν και πήραν μέρος σε πολλές συγκρούσεις της κρητικής επανάστασης του 1866. Παρότι ο αγώνας δεν έφερε το αποτέλεσμα που επεδίωκαν οι επαναστάτες, το θάρρος και η πυγμή των Κρητικών Αμαζόνων εξυμνήθηκε από τον γαλλικό τύπο που δημοσίευσε απεικονίσεις από την δράση τους.

Πληροφορίες αντλήθηκαν από το κείμενο της γαλλικής Illustration, Journal Universel, Paris 1867, tome XLIX, p. 102, που βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του Μουσείου Τυπογραφίας στα Χανιά. Η αρχική φωτογραφία εκτίθεται εκεί.

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Δασκαλογιάννης, ο θρυλικός επαναστάτης που ξεσήκωσε τα Σφακιά εναντίον των Τούρκων και ενέπνευσε τον Καζαντζάκη. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο στο ικρίωμα αφού τον έγδαραν ζωντανό!