Δημήτρης Πικιώνης. Ο πρωτοπόρος αρχιτέκτονας που άφησε το στίγμα του στην Αθήνα. Ζωγράφος, φιλόσοφος, ποιητής και ακαδημαϊκος δάσκαλος

Το λιθόστρωτο που οδηγεί στον Άγιο Δημήτριο τον Λουμπαδιάρη στον λόφο του Φιλοπάππου και το εκκλησάκι, όπως και ο περίπατος που περικλείει την Ακρόπολη, είναι έργα του σπουδαίου αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη, ο οποίος αγαπούσε τη ζωγραφική ίσως και περισσότερο από την επιστήμη του.

Η προσπάθεια του να συνδυάσει τον μοντερνισμό με την παράδοση είναι έκδηλη στα κτίσματα που σχεδίασε και σε πολλές περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι αμφιλεγόμενο, προκαλώντας τον θαυμασμό, αλλά και την κριτική των συναδέλφων του.

Σε κάθε περίπτωση ο Δημήτρης Πικιώνης θεωρείται ένας πρωτοπόρος αρχιτέκτονας και οι «πινελιές» στην κακοδομημένη Αθήνα αναδεικνύουν μια ιδιαίτερη αισθητική.

«Ελιμπίσθικα το ανέφικτο», είχε γράψει ο ίδιος σε μια υποσημείωσή του, ενώ περιγράφοντας την προσήλωσή του στην προσαρμογή της τεχνικής στο τοπίο είχε αναφέρει: «Ήταν φορές που αισθανόμουν πως εις τα θεμέλια που εις χωρούσαν βαθιά στη γη, εις τους ογκώδεις τοίχους και τις καμάρες των, ήταν η ψυχή μου που εντοιχιζόταν εις το ανώνυμο πλήθος των…».

Ο Δημήτρης Πικιώνης είχε πλούσιο βιογραφικό με εξαιρετικές σπουδές και σημαντικούς δασκάλους, δίδαξε πάνω από τρεις δεκαετίες στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και έγινε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, προτρέποντας τους φοιτητές του να μάθουν την επιστήμη και την αρετή χωρίς να περηφανεύονται.

Γεννήθηκε το 1887 στον Πειραιά από Χιώτες γονείς και από παιδί έδειξε την κλίση του στο σχέδιο. Το 1904 γράφτηκε στο Πολυτεχνείο και το 1906 έγινε ο πρώτος μαθητής του ζωγράφου Κωνσταντίνου Παρθένη.

Το 1908 πήρε το δίπλωμα του Πολιτικού Μηχανικού και συνέχισε τις σπουδές του στο σχέδιο και τη ζωγραφική στο Μόναχο και το Παρίσι, στην Académie de la grande Chaumiére. Παρακολούθησε επίσης το μάθημα των αρχιτεκτονικών συνθέσεων στην École des Beaux Arts του αρχιτέκτονα G. Chifflot και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1912, οπότε και άρχισε να μελετά  την αρχιτεκτονική της νεοελληνικής παράδοσης.

Το 1925 έγινε έκτακτος καθηγητής του Ε.Μ.Π. στην έδρα της Διακοσμητικής και πέντε χρόνια αργότερα μονιμοποιήθηκε, ενώ συνέχισε να διδάσκει έως το 1958. Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην Έδρα της Αρχιτεκτονικής το 1966, δύο χρόνια πριν από τον θάνατό του, στις 28 Αυγούστου 1968.

Ο Δημήτρης Πικιώνης δεν ήταν μόνο αρχιτέκτονας, αλλά ένας πνευματικός άνθρωπος με μεστή την έννοια του όρου. Πέρα από τη ζωγραφική που ήταν το πάθος του, ασχολήθηκε πολύ με τη φιλοσοφία και την ποίηση, καθώς είχε και τα ανάλογα ερεθίσματα από το οικογενειακό του περιβάλλον όντας πρώτος εξάδελφος του ποιητή Λάμπρου Πορφύρα.

Στο διάστημα από το 1935 έως το 1937 εξέδωσε μαζί με τον φίλο του ζωγράφο, Χατζηκυριάκο Γκίκα, το καλλιτεχνικό περιοδικό, «3^ο Μάτι».

Η ενασχόλησή του με τη φιλοσοφία επηρέασε βαθιά την αρχιτεκτονική του οπτική, καθώς πίστευε ότι υπάρχει μια οικουμενική παράδοση που πρέπει να συντίθεται με το εθνικό πνεύμα. «Μια ενιαία παράδοση του πλανήτη που απλώνεται από την Ανατολή στη Δύση και από τον Βορρά στη Μεσημβρία», όπως ανέφερε σε σημειώσεις του για ομιλία στην Ακαδημία Αθηνών.

Μία από τις περίφημες ρήσεις του Δημήτρη Πικιώνη είναι η εξής: «Λίγο περισσότερη ανθρωπιά, βαθύτερη νόηση και ψυχική ευαισθησία και αλλάζουν όλα, από την αρχική στάση ως τις λεπτομέρειες».

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ της εκπομπής Παρασκήνιο της ΕΤ1 για τον Δημήτρη Πικιώνη.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Χριστιανικοί ναοί στη σκιά της Ακρόπολης. Χτίστηκαν στη θέση των αρχαίων ναών της Αφροδίτης και της Εστίας, αλλά και σε κτήματα πλουσίων Αθηναίων. Ποια εκκλησία χτυπήθηκε από τον Μοροζίνι και σε ποια βρίσκονταν οι τάφοι των Παλαιολόγων…