Μπαρμπαρόσα. Ο Έλληνας που έγινε μουσουλμάνος πειρατής. Οργάνωσε τον στόλο του Σουλεϊμάν και έγινε ο μακελάρης του Αιγαίου. Από αυτόν ονομάστηκε το τουρκικό ωκεανογραφικό

Το ωκεανογραφικό σκάφος “Μπαρμπαρός” που έπλεε το 2015 στη θαλάσσια περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ πήρε το όνομά του από τον τρομερό πειρατή Μπαρμπαρόσα.

Ο Μπαρμπαρόσα και ο Πίρι Ρέις, το όνομα του οποίου έχει ένα άλλο ωκεανογραφικό σκάφος που είχε εμπλακεί στην ελληνοτουρκική κρίση του 1987, θεωρούνται οι ιδρυτές του οθωμανικού στόλου.

Ο Μπαρμπαρόσα γεννήθηκε το 1475 και μεγάλωσε στο χωριό Παλαιόκηπος της Μυτιλήνης, στον κόλπο του Γέρα.

Ο πατέρας του ήταν αγγειοπλάστης και καταγόταν από τη Βόρεια Ήπειρο.

Το όνομά του ήταν Ιακώβ και όταν εξισλαμίστηκε έγινε Γιακούμπ.

Παντρεύτηκε την Κατερίνα, χήρα και κόρη ιερέα και έκαναν έξι παιδιά, τέσσερα αγόρια και δύο κορίτσια.

Τα αγόρια εξισλαμίστηκαν, ενώ τα κορίτσια παρέμειναν χριστιανές και λέγεται ότι έχουν απογόνους μέχρι και σήμερα στη Μυτιλήνη.

Ο πρώτος γιος ήταν ο Άρης ή Αρούζ ή Χουρούζ και o άλλος γιος ονομαζόταν Χρήστος ή Χιζρ. Μετά πήρε το όνομα Χαϊρεντίν και έγινε αγγειοπλάστης κοντά στον πατέρα του.

Ο Αρούζ έγινε κουρσάρος, αλλά αιχμαλωτίστηκε από τους Ιωαννίτες της Ρόδου και έγινε σκλάβος σε γαλέρα.

Oι Ιωαννίτες ήταν οι σημαντικότεροι ανταγωνιστές των μουσουλμάνων πειρατών στη Μεσόγειο, έκαναν και οι ίδιοι πειρατικές επιδρομές και φέρονταν με μεγάλη σκληρότητα στους αιχμαλώτους τους.

Σε σκλαβοπάζαρο στην Αλεξάνδρεια ένας εμίρης αγόρασε τον Αρούζ και τον έκανε καπετάνιο σε μια γαλέρα του.

Η πρώτη εξόρμηση του Αρούζ ήταν η κατάληψη δύο παπικών πλοίων στ΄ ανοιχτά της Λιβύης, με ελάχιστους πειρατές και μικρότερα καράβια.

Μετά από πολλές επιχειρήσεις κατέληξε στο Αλγέρι, όπου δημιούργησε το σουλτανάτο του Αλγερίου και έγινε σουλτάνος. Ο αδελφός του Χιζρ ζήλεψε τη δόξα του, παράτησε την αγγειοπλαστική και έγινε υπαρχηγός του. Τα δύο αδέρφια έγιναν θρύλος, κουρσεύοντας τα εμπορικά και πειρατικά πλοία των χριστιανών. Οι Ισπανοί σκότωσαν όμως τον Αρούζ στη Λιβύη. Ο Χιζρ πήρε τα ηνία και έγινε ο δεύτερος σουλτάνος της Μπαρμπαριάς με κέντρο το Αλγέρι, απ΄ όπου εξαπέλυε επιδρομές στη Μεσόγειο. Κούρσευε πλοία και άρπαζε εμπορεύματα τα οποία κρατούσε εκτοξεύοντας τις τιμές τους!

Ο Χαϊρεντίν (από το Χρήστος) ήταν γεροδεμένος, βραχύσωμος με κόκκινη γενειάδα, γι΄ αυτό και οι Ισπανοί του έβγαλαν τον όνομα “Μπαρμπαρόσα”.

Το 1516 μπήκε στην υπηρεσία της Υψηλής Πύλης, γιατί κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα απέναντι στις ισχυρές δυνάμεις της Δυτικής Μεσογείου και κυρίως απέναντι στους Αψβούργους που είχαν επίσης ισχυρό στόλο.

Σουλεϊμάν και Μπαρμπαρόσα σαρώνουν την Ανατολική Μεσόγειο   

Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής είχε οργανώσει με επιδεξιότητα τον στρατό του, αλλά δεν ήξερε να φτιάξει στόλο, αφού θεωρούσε τη θάλασσα …καταραμένη. Αυτή τη δουλειά την ανέθεσε στον πειρατή Μπαρμπαρόσα.

Ο Χαϊρεντίν κάθισε περίπου ενάμιση χρόνο στο Πέρα, απέναντι από την Πόλη και έφτιαξε 100 πλοία. Δούλευε, κοιμόταν και έτρωγε μέσα στο ναυπηγείο και έδινε εντολές πως θα φτιαχτούν τα πλοία. Ο Σουλεϊμάν του έδωσε τα πάντα από τίτλους: αρχιπλοίαρχος, αρχιναύαρχος του Αιγαίου, γενικός Δερβέναγας του Αιγαίου.

Το 1537 ο αδίστακτος Μπαρμπαρόσα ήταν το μακρύ χέρι του Σουλεϊμάν στη Μεσόγειο. Κατά την εκστρατεία του Σουλεϊμάν στην Ήπειρο, ο Μπαρμπαρόσα επιτέθηκε από τη θάλασσα και η μάχη μεταφέρθηκε στη βενετοκρατούμενη Κέρκυρα. Τρεις χιλιάδες Βενετοί και Έλληνες προσπάθησαν μάταια για 15 ημέρες να σταματήσουν χιλιάδες μουσουλμάνους.

Το φρούριο δεν μπορούσε να προστατεύει όλον τον πληθυσμό και όσοι έμειναν έξω από τα τείχη, εξανδραποδίστηκαν.

Ένα στράτευμα 50 χιλιάδων αντρών όργωσε το νησί, σκλάβωσε, βίασε και σκότωσε.

Χιλιάδες Κερκυραίοι αιχμαλωτίστηκαν και το νησί υπέστη μια τρομακτική δημογραφική αφαίμαξη.

Στην Κέρκυρα, σύμφωνα με τους ιστορικούς της εποχής ο Μπαρμπαρόσα έκαψε 140 χωριά και οικισμούς, ωστόσο το κάστρο δεν κατακτήθηκε.

Ο Μπαρμπαρόσα συνέχισε τις επιδρομές του και σε άλλα νησιά. Ερήμωσε την Αστυπάλαια και έσφαξε τον πληθυσμό στις υπόλοιπες Κυκλάδες. Στην Πάρο τα δημοτικά τραγούδια θρηνούν εκατοντάδες νεκρούς και αιχμάλωτους που έγιναν σκλάβοι:   

“Όλα τά Δωδεκάννησα στέκουν αναπαμένα

κ’η Πάρος η βαριόμοιρη στέκετ’ αποκλεισμένη

κ’όσοι τήν ξεύρουν κλέουν την κι’όλοι τήνε λυπούντε

καί σάν τήν κλαίη η Δέσποινα κανείς δέν τήνε κλαίγει”

Ο Σουλεϊμάν δεν έδειξε καμία ενόχληση για την ωμότητα του Μπαρμπαρόσα, αφού οι μέθοδοι που ακολουθούσε έφερναν στην Υψηλή Πύλη δώρα, αιχμαλώτους, αγόρια και κορίτσια.

Σε Αιγαίο, Ιόνιο, Κρήτη, Σικελία, Ιταλία, Σαρδηνία, Βαλεαρίδες και τις περιοχές της νότιας Γαλλίας που ανήκαν στην Ιταλία, οι πληθυσμοί ένιωσαν τη χαντζάρα του οθωμανικού ναυτικού υπό τη διοίκηση του Μπαρμπαρόσα. Οι λεηλασίες επεκτάθηκαν σε όλα τα βενετοκρατούμενα νησιά.

Η σφαγή στα Κύθηρα

Στα Κύθηρα ο Μπαρμπαρόσα έσφαξε ή αιχμαλώτισε περισσότερους από επτά χιλιάδες αμάχους.

Η καστροπολιτεία της Παλαιοχώρας που ονομαζόταν Άγιος Δημήτριος, ήταν η πρωτεύουσα του νησιού. Η πρόσβαση από τη θάλασσα έμοιαζε αδύνατη λόγω των δύο φαραγγιών που την περιβάλλουν.

Όμως, οι εισβολείς ανέβηκαν το βράδυ από το γκρεμό και έπιασαν στον ύπνο τους κατοίκους.

Οι πειρατές έβαζαν επίσης τοπικές φορεσιές και παραπλανούσαν τους νησιώτες ότι η επιδρομή είχε λήξει, με συνέπεια να κατεβαίνουν στο λιμάνι και να οδηγούνται κατευθείαν στα σκλαβοπάζαρα.

Οι επιζώντες των Κυθήρων κατέφυγαν στην Πελοπόννησο, ενώ ο τοπικός θρύλος λέει ότι τις νύχτες ακούγονται στην Παλαιοχώρα οι φωνές των κατοίκων που σφάζονται από τον στρατό του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς και τους ναύτες του Μπαρμπαρόσα.

Ο τρόμος από τις επιδρομές ήταν τέτοιος που οι νησιώτες αναγκάζονται να αλλάξουν την πολεοδομική διάταξη των  νησιών και οι οικισμοί «σκαρφάλωσαν» σε βουνά μακριά από τα λιμάνια.

Στις γαλέρες

Όσοι γλίτωναν το μαχαίρι και δεν πουλιόνται στα σκλαβοπάζαρα είχαν φρικτή τύχη στις γαλέρες. Οι σκλάβοι ήταν αλυσοδεμένοι και εκτεθειμένοι στην αγριότητα του καιρού.

Ψηνόταν το δέρμα τους κάτω από τον ήλιο και όταν εξαντλούνταν υπήρχε το μαστίγιο. Οι περισσότεροι πέθαιναν άρρωστοι ή σκοτώνονταν κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων. Τα πληρώματα ανανεώνονταν από τις επιδρομές των νησιών. Χιλιάδες Έλληνες πέθαναν σε αυτά τα κάτεργα και από εκεί βγήκε η λέξη “κατεργάρης”. Όσοι δεν άντεχαν τις κακουχίες, τους πέταγαν στη θάλασσα.

Ο Μπαρμπαρόσα, πατέρας του τουρκικού ναυτικού

Το σύγχρονο τουρκικό ναυτικό θεωρεί τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα ιδρυτή του και τη σημαία που σήκωνε στα καράβια του ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά αντικείμενα. Κορυφαία του στιγμή είναι η μάχη της Πρέβεζας, όπου διέπρεψε ως ναυτικός διοικητής εναντίον των Ισπανών.

Ο Μπαρμπαρόσα δημιούργησε μια σειρά από καινούργιους ναυάρχους, Τουργκούτ Ραϊς, Κεμάλ Ραϊς, Σαλίχ Ραϊς και Ουρούκ Ραϊς. Οι περισσότεροι είχαν ελληνική, αλβανική, κροατική ή βοσνιακή καταγωγή, μαθήτευσαν δίπλα του και έμαθαν να ξεγελούν τον αντίπαλο και να αξιοποιούν τον χειρισμό μιας καλής οθωμανικής γαλέρας, σε βάρος των βαρύτερων και πιο δύσχρηστων δυτικών πλοίων.  

Ο Μπαρμπαρόσα ήταν από τους λίγους που δεν σκότωσε ο Σουλεϊμάν και πέθανε σε βαθιά γεράματα στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε αποσυρθεί από το 1545.

Για το ελληνικό Αιγαίο θα είναι πάντα ένα εφιαλτικό συναπάντημα της ιστορίας.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: H εντολή του Σουλεϊμάν στον πειρατή Μπαρμπαρόσα να σφάξει χιλιάδες άμαχους έλληνες νησιώτες. Γνώριζε για τις ακραίες μεθόδους του αδίστακτου Μπαρμπαρόσα, αλλά δεν αντέδρασε