Αγριοκρέμμυδο. Το πρωτοχρονιάτικο γούρι που έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Γιατί το αποκαλούσαν “αλεξιφάρμακο”

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, σε πολλά μέρη της Ελλάδας έξω από τις πόρτες των σπιτιών κρέμεται μία “αγιοβασιλίτσα”.

Αναλόγως την περιοχή, το φυτό έχει και διαφορετική ονομασία. Αγριοκρεμμύδα, αρχιδόσκιλλα, βασιλοκουτσούνα, μποτσίκι είναι μερικές.

Στην όψη θυμίζει μεγάλο κρεμμύδι, ενώ φυτρώνει σε παραθαλάσσιες περιοχές και σε λιαζόμενα, βραχώδη εδάφη με λιγοστή υγρασία. Τα ζώα δεν την τρώνε γιατί έχει δηλητήριο που προκαλεί δερματικό ερεθισμό εξ επαφής.

Το έθιμο να τοποθετείται στην εξώπορτα του σπιτιού κάθε πρώτη του νέου έτους έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Υπάρχουν αναφορές ότι ο συγκεκριμένος βολβός ήταν καρφωμένος καθόλη τη διάρκεια του χρόνου στην πόρτα του σπιτιού του Πυθαγόρα.

Ο Διοσκουρίδης, γνωστός και ως πατέρας της Φαρμακολογίας, το αποκαλεί αλεξιφάρμακο , δηλαδή αντίδοτο στο δηλητήριο. Χαρακτηριστικά έγραφε:

Εστί δε και αλεξιφάρμακον όλη προ των θυρών κρεμασμένη.

Οι αρχαίοι πίστευαν ότι προστάτευε από αρρώστιες, καταστροφές και βασκανίες. Μάλιστα ο ἀλεξιφάρμᾰκος ήταν ὁ ἀπωθῶν τὸ δηλητήριον, ὁ ἐνεργῶν ὡς ἀντίδοτον κατὰ τῆς μανίας.  Ήταν συνώνυμο της γιατρειάς και το χρησιμοποιούσαν ως φυλαχτό.

Γιατί θεωρείται γούρι

Η ιδιότητα που κάνει την αγιοβασιλίτσα να ξεχωρίζει είναι ότι ακόμα και αν ξεριζωθεί, μπορεί να συνεχίσει να βγάζει άνθη και φύλλα. Δίχως φροντίδα, δίχως να χρειαστεί να ξαναφυτευτεί, μπορεί και «αναγεννάται».

Θεωρείται σύμβολο αναβίωσης και καλοτυχίας.

Ο λαός πιστεύει ότι αυτή η ζωτική δύναμη του φυτού είναι μεταδοτική, γι’ αυτό και του προσέδωσε την ιδιότητα του γουριού. Είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο των γιορτών, οι πληθυσμοί των αγριοκρεμμύδων, όπως είναι γνωστό το φυτό σε πολλά μέρη της Ελλάδας, δέχονται ένα ισχυρό «πλήγμα» αφού νοικοκυρές και παιδιά βγαίνουν μαζικά και εθιμοτυπικά να τις μαζέψουν για την αλλαγή του χρόνου.

Αν και τα τελευταία χρόνια το έθιμο έχει εν μέρει εκλείψει, σε πολλά χωριά εξακολουθούν να το τηρούν ευλαβικά.

Αρχική εικόνα: YouTube